Lê Ký Thương, họa sĩ kiêm thi sĩ nổi tiếng, sau một thời gian đau ốm đã trút hơi thở cuối cùng lúc 9h50’ ngày 14/2 tại TP.HCM, hưởng thọ 80 tuổi.
Lê Ký Thương là một tên tuổi quen thuộc trong giới nghệ
thuật Việt Nam. Ông sinh năm 1946 tại Nha Trang và thành danh từ thời đôi mươi ở
cả hai lĩnh vực mỹ thuật và văn chương. Ngoài ra, Lê Ký Thương còn là dịch giả
với những cuốn sách gần gũi công chúng như “Nàng tiên cá” của Selma Lagerlöf,
“Một nỗi đau riêng” của Kenzaburo Oe, hoặc “Tchékhov – cuộc đời và tác phẩm”
của Sophie Laffitte.
Đi vào nghệ thuật, Lê Ký Thương làm thơ song song vẽ
tranh. Tập thơ đầu tay của Lê Ký Thương có tên gọi “Bếp lửa còn thơm mùi bã mía”
in năm 1974, trình bày sư bức bối đô thị miền Nam giữa những ngày tháng ngột ngạt
“phải tự đào trong lòng một hố sâu, nói vào đó những lời chân thật”.
Bằng thi ca, Lê Ký Thương đã nói lên nỗi ám ảnh mất
mát chiến tranh, từ day dứt cá nhân “Tôi thấy tôi nằm trong băng ca/ tôi thấy
băng ca nằm trong nhà xác/ tôi thấy nhà xác nằm cạnh bãi tha ma/ nơi đó bạn bè
tôi vừa đến ngụ hôm qua” đến sẻ chia cộng đồng “Em bật khóc làm chi/ Khi trước
mặt chúng ta/ những em bé áo quần tơ xác mướp, vớt vát từng miếng cơm thừa canh
cặn/ Em còn nhớ không, nhớ không/ Hình ảnh những bác nông dân/ bị liệt vào
thành phần tình nghi chờ thanh lọc/ bị giam giữa vòng kẽm gai/ trùng trục phơi
nắng giữa đồng/ bên cạnh đàn bò thong dong gặm cỏ”.
Trong những gương mặt văn nghệ sĩ Nam Trung bộ, Lê Ký
Thương có giọng điệu riêng. Ông trình bày thái độ rõ ràng và quyết liệt. Với niềm
tự hào “Mẹ nuôi con bằng sữa chín con rồng/ pha nước sông Hồng bất tận/ và Mẹ
gom lá Trường Sơn/ ấp ủ đàn con”, ông chọn con đường chung của một thế hệ trưởng
thành khi non sông gian nan “tôi hợp cùng mọi người đấu tranh/ giành lại những
gì chúng ta đã mất/ lời nói/ nụ cười/ câu thơ/ trang sách/ miếng cơm mặn mà
hương vị Việt Nam/ những đoạn đường bị cấm ngặt lưu thông/ những tấc đất của
núi rừng bị chiếm”.
Năm 1991, Lê Ký Thương đưa gia đình rời thành phố biển
vào TP.HCM sinh sống. Có được môi trường thuận lợi, Lê Ký Thương thỏa sức viết
và vẽ, với sự hỗ trợ của người vợ tảo tần: “Anh đã chọn con đường gian khổ/ Đâu
bằng em chọn anh san sẻ cuộc đời/ Những đêm trắng, trắng trang giấy trắng/ Anh
hiểu rằng: Em can đảm lắm, em ơi”.
Họa sĩ Lê Ký Thương có hơn 10 cuộc triển lãm cá nhân. Tranh
Lê Ký Thương được nhiều nhà sưu tập trong nước và quốc tế ưa chuộng. Sau tuổi bảy
mươi, với tâm trạng “Mở mắt xuống biển/ Ngắm sóng bạc đầu/ Thấy cành khô mục/ Nghĩ
về mai sau”, Lê Ký Thương chủ yếu vẻ tranh mang màu sắc thiền định và làm thơ
thiếu nhi.
Tập thơ thiếu nhi “Góp nắng cho cây” của Lê Ký Thương
khiến công chúng bất ngờ vì một tâm hồn trong trẻo. Lê Ký Thương thổ lộ, ông
làm thơ cho cháu mình. Thế nhưng, thơ ông không mang bất kỳ sự răn dạy nào, mà
thể hiện vẻ đẹp thánh thiện. Đây là chân dung một cô bé điệu đàng “Hạt cườm làm
xâu chuỗi/ Hoa bưởi làm bông tai/ Cổ quàng khăn của mẹ/ Dép của bà - mang ké/ Bé
soi gương làm duyên/ Hai má lúm đồng tiền/ Ửng hồng tia nắng sớm”. Đây là một
trò chơi trẻ em: “Biển thì rộng mênh mông/ Dang tay ôm không xuể/ Bé đào chiếc
hố con/ Nhốt biển cho đỡ nhớ”.
Không giả vờ ngây ngô, Lê Ký Thương dùng chính sự vô
tư để viết thơ thiếu nhi: “Tờ lịch đứng dựa tường/ Suốt một tuần ngày đen/ Chỉ
có một ngày đỏ/ Bố dắt em dạo phố/ Mẹ cho em ăn kem/ Em không thích ngày đen/
Chỉ thích toàn ngày đỏ/ Nhưng bố bảo như thế/ Thì ai làm ra kem/ Còn phố thì
đóng cửa”
Sau một thời gian đau ốm, trái tim nghệ sĩ của Lê Ký
Thương đã ngừng đập. Một cuộc đời tài hoa đã khép lại, nhưng chắc chắn nhiều
người vẫn nhớ đến ông, nhớ những ngày ông đã đắm say “Tôi tích lũy nỗi buồn nhiều
hơn niềm vui/ Bây giờ yêu em để thêm giàu có/ Thế giới này mai sau không còn ai
đau khổ/ Tôi sẽ thành triệu phú của tình yêu”.
TUY HÒA
