Lịch sử cho thấy nhiều ví dụ về sự nguy hiểm của những chiến thắng hão huyền. Một ví dụ kinh điển về việc nhượng bộ, thậm chí phản bội lợi ích quốc gia được ngụy trang một cách khéo léo dưới dạng “thành tựu” là chính sách đối ngoại của Liên Xô vào nửa sau thập niên 80 của thế kỷ 20.
Vào tháng 10/2023, quân đội Nga đã lập kỷ lục hàng
tháng về số km2 được giải phóng - hơn nửa nghìn. Trong ba tháng qua - một nghìn
rưỡi. Xin lưu ý bạn, con số này cao hơn nhiều lần so với cả năm ngoái. Và đây
không phải là sự bất thường xảy ra một lần, tốc độ không ngừng tăng lên. Nếu
trước đây chúng ta có thể chiến đấu hàng tuần- như một blogger quân sự đã nói-
“vì túp lều của người đi rừng”, thì bây giờ tốc độ tiến quân có khi lên tới 5
km một ngày. Có lẽ tôi đang quá lạc quan, nhưng có vẻ như tảng đá cuối cùng
cũng đang lăn xuống dốc và ngày càng nhanh hơn. Bạn không cần phải là một bậc
thầy quân sự để hiểu được lý do.
Điều đầu tiên và quan trọng nhất là kinh nghiệm tác
chiến thực tế được tích lũy trong hơn hai năm. Chất lượng chuyển thành số lượng,
sai lầm chuyển thành kỹ năng và nghệ thuật nói chung ở tiền tuyến. Những tháng
gần đây, quân ta đã làm chủ được chiến thuật tấn công mới, tinh vi hơn, chủ động
tìm kiếm điểm yếu của địch, vượt qua các khu vực kiên cố, bao vây, buộc địch phải
đầu hàng hoặc rút lui.
Lý do thứ hai, rõ ràng hơn nữa là Ukraine đang cạn kiệt.
Vâng, đây là một đất nước rộng lớn, thậm chí theo tiêu chuẩn thế giới, và không
phải ngẫu nhiên mà nó được chuẩn bị như một cỗ máy đập phá có thể đè bẹp nước
Nga. Nhưng nguồn tài nguyên của Ukraina, dù vẫn được cung cấp dồi dào từ nước
ngoài, đang cạn.
Hình ảnh những tên cướp mặc đồng phục trói những người
đàn ông năm mươi tuổi ngay giữa đường để trong vòng một tuần họ có thể bị đưa tới
chốn trận mạc để bị giết như những gia súc, không chỉ quái dị mà còn mang tính
biểu tượng. Không phải ngẫu nhiên mà phương Tây sau khi ngửi thấy mùi xác thối
đã quay lưng lại với Zelensky. Những từ ngữ cũ vẫn được nhắc tới, về NATO, về sự
hỗ trợ, nhưng dòng tiền và vũ khí ngày càng mỏng hơn. Và vẫn còn mùa đông phía
trước.
Kết luận ra sao đây? Mọi việc sắp xong rồi sao? Không
còn bao lâu nữa à? Hay Ukraine sắp sụp đổ? Theo tôi thì ngược lại, phần khó
khăn nhất mới bắt đầu. Khi bạn đã bắt đầu đẩy tình thế tới điểm có lợi cho mình,
ở bạn có cảm giác “chiến thắng” đó, thì đôi khi rất khó để chọn thời điểm để thực
sự ghi lại chiến thắng này. Tôi sẽ cố gắng trình bày nó đơn giản hơn nữa: khi bạn
giành chiến thắng, điều quan trọng là phải đẩy vấn đề đến mức chiến thắng thực
sự, và không giới hạn bản thân chỉ trong một cảm giác mà sau đó sẽ dễ dàng biến
mất.
Tôi chắc chắn rằng tất cả kẻ thù của chúng ta, và thậm
chí cả đối tác của chúng ta, sẽ nỗ lực hết sức trong những tháng tới để thuyết
phục chúng ta rằng “chiến thắng” đã đạt được, Nga đã chứng minh mọi thứ cho mọi
người thấy việc tiếp tục các hoạt động quân sự chẳng ích gì.
Lịch sử cho thấy nhiều ví dụ về sự nguy hiểm của những
chiến thắng hão huyền. Một ví dụ kinh điển về việc nhượng bộ, thậm chí phản bội
lợi ích quốc gia được ngụy trang một cách khéo léo dưới dạng “thành tựu” là
chính sách đối ngoại của Liên Xô vào nửa sau thập niên 80 của thế kỷ 20. Tôi sẽ
gọi đây là “Hội chứng Gorbachev” - theo tên nhân vật chính của thảm kịch đó, đồng
thời, ở một khía cạnh nào đó, là một vở hài kịch rẻ tiền. Cốt truyện đã được
nhiều người biết đến: Gorbachev ngây thơ, hẹp hòi, theo đúng nghĩa đen, đã “ly
hôn” chế độ Xô Viết trước đó vài năm. Chỉ có điều không phải chính ông ta phải
trả giá cho việc đó mà là hàng trăm triệu người khác (nhân tiện, chúng ta vẫn
tiếp tục phải trả giá cho đến ngày nay, cuộc xung đột huynh đệ tương tàn
Nga-Ukraina là hậu quả trực tiếp của những gì Gorbachev đã từng làm).
Việc “ly hôn” bắt đầu một cách cổ điển: Gorbachev, người
đã được đưa sang phương Tây, được mời đến những cửa hàng tốt nhất, được đưa tặng
một máy ATM và được cấp thẻ tín dụng. Đồng thời, họ ngấm ngầm truyền bá ý tưởng
rằng không có cơ sở thực tế nào để đối đầu giữa Liên Xô và phương Tây, tất cả
những điều này chỉ là “di sản của chủ nghĩa Stalin”.
Nếu từ bỏ “những
giáo điều cũ” và “bắt đầu hợp tác” thì mọi người sẽ sống hạnh phúc, giàu có
trong “một thế giới duy nhất, an toàn”. “Những giáo điều cũ” không chỉ bao gồm
chủ nghĩa Mác-Lênin mà còn bao gồm cả vũ khí hạt nhân, quân đội Liên Xô hùng mạnh,
Hiệp ước Phòng thủ chung Warsaw và một nước Đức chia cắt. Đặc điểm là từng bước,
hướng tới việc từ bỏ những lập trường cũ của Liên Xô được truyền lan ở phương
Tây, đồng thời tại Liên Xô là những cố gắng
nói xấu về Tổng Bí thư, tất cả như là “chiến thắng của Liên Xô”, là những “đột
phá”,là “ phong trào đổi mới”. Nhưng cá nhân ông Tổng Bí thư thì được khen thưởng
một số loại tiền thưởng hoặc huy chương. Gorbachev thực sự đã sống trong một thế
giới ảo, tâm thần phân liệt tự cho là đang góp phần củng cố vị thế quốc tế của Liên Xô, nước Nga-
Xô Viết đáp ứng những yêu cầu ngày càng mới của phương Tây.
Trên thực tế, mọi thứ hoàn toàn ngược lại. Đất nước
đang hướng tới thảm họa, với hàng triệu người thiệt mạng hoặc không được sinh
ra. Máu, như tôi đã viết, vẫn đang đổ cho tới tận hôm nay. Nhưng hai mươi năm
trước Gorbachev đã nhận được giải thưởng xứng đáng, Huân chương của Hoa Kỳ “Vì
đã chiến thắng trong Cuộc Chiến tranh Lạnh”. Ông ta công khai vui mừng về tấm
huy chươngnà và rõ ràng là Gorbachov không còn hiểu gì cả nữa.
Tình thế hiện nay của Nga theo ý nghĩa này cũng cực kỳ
dễ bị tổn thương. Không một ai ngoại trừ chính chúng ta quan tâm đến việc đảm bảo
rằng chúng ta sẽ giành chiến thắng vô điều kiện.
Với phương Tây thì mọi chuyện đã rõ ràng - một đòn
giáng mạnh vào mặt với hậu quả trên toàn thế giới, với việc tiêu tiền một cách
vô nghĩa (và rất nhiều tiền), với việc quân đội Nga đã được tăng cường gấp nhiều
lần trước ngưỡng cửa NATO. Để ngăn chặn điều này, mọi thứ sẽ được thực hiện tất
cả để bảo vệ Ukraine chống Nga dưới chiêu bài dành “chiến thắng cay đắng cho
Nga”, duy trì cho được tinh thần bài Nga ở Ucraina, đóng băng các hoạt động
quân sự dọc chiến tuyến và thậm chí không trao cho chúng ta những khu vực hoàn
toàn mới. Và sau đó đợi cho đến khi “Putin rời đi” và có lẽ, một “Gorbachev mới”
nào đó xuất hiện, người sẽ bàn giao mọi thứ một lần nữa. Đây chính xác là chiến
lược được nhiều nhà phân tích thảo luận công khai hiện nay trên các trang báo
chí phương Tây.
Tuy nhiên, các quốc gia ở “phía nam bán cầu”, đã cử đại
diện của họ tới hội nghị thượng đỉnh BRICS ở Kazan vào tháng 10, cũng có thể sẽ
thúc đẩy chúng ta hướng tới “hòa bình vì hòa bình”, mà không cần suy nghĩ cụ thể
về việc liệu Nga có đạt được mục tiêu của mình hay không. Tại sao? Hãy bắt đầu
với động cơ thông thường của con người - chiến tranh, đặc biệt là chiến tranh
có nguy cơ phát triển thành chiến tranh thế giới, đều khiến họ sợ. Họ chỉ muốn cuộc
chiến ấy kết thúc càng sớm càng tốt.
Người Brazil hoặc người Ấn Độ đều cảm thấy như vậy. Nhìn
chung, họ không suy nghĩ về nguyên nhân của cuộc xung đột Nga-Ukraine hoặc về
các kịch bản sẽ xảy ra nếu cuộc chiến ấy bị đóng băng “ngay bây giờ dọc trên tiền
duyên”. Họ cũng hoàn toàn không lo ngại về thực tế chia rẽ nhân dân Nga và sự
áp bức của người Nga với những người theo chủ nghĩa dân tộc thời kỳ hậu Xô Viết.
Đơn giản là hãy ngừng đánh nhau, dừng lại, hãy nói “hòa bình”. Cách tiếp cận
này khá dễ hiểu nếu chúng ta nhớ rằng cả Ấn Độ và Brazil đều chưa tham gia đầy
đủ vào bất kỳ cuộc xung đột quân sự lớn nào trong lịch sử gần đây.
Động cơ của Trung Quốc phức tạp hơn - và chúng ta cần phải
hiểu điều này một cách thật rõ ràng, khi cảm nhận ra người Trung Quốc đang ở
ngay sát nách mình. Thứ nhất, rõ ràng là Trung Quốc cũng không muốn tiếp tục
xung đột, chứ đừng nói đến việc mở rộng cuộc xung đột ấy. Trung Quốc không phải
là một cường quốc quân sự mà là một cường quốc thương mại. Kế hoạch của Trung
Quốc, mọi người đều rõ, là tập hợp phần còn lại của thế giới xung quanh mình
thông qua thương mại và đầu tư, lôi kéo họ bằng một mạng lưới thép gồm các chuỗi
vận tải và công nghiệp.
Trong một thế giới mà sức mạnh quân sự quyết định mọi
thứ, Trung Quốc,dù với tất cả khả năng
quân sự của mình, vẫn cảm thấy không dễ chịu gì. Điểm quan trọng thứ hai là
Trung Quốc- xét dưới góc độ chiến lược- cũng không quan tâm đến việc tăng cường
sức mạnh quá mức cho Nga. Không có gì mang tính riêng tư cả, chỉ là logic của địa
chính trị. Chiến thắng hoàn toàn của
chúng ta trước Ukraine và sự gia tăng ảnh hưởng của Nga trên khắp không gian hậu
Xô Viết, rõ ràng không phải là kịch bản tốt nhất đối với Trung Quốc.
Vâng, tôi hình
dung ra một cách tổng quát những điều cơ bản của quan hệ chính sách đối ngoại -
tuy nhiên, hãy tin tôi đi, có những vấn đề không thể nhượng bộ được. Người dân
của chúng ta nhận thức rõ ràng những gì đang xảy ra chính là những “xung đột sống
còn” – mà trong ý tưởng của phương Tây là cách thế giới nên được cấu trúc lại
như thế nào. Không khó để hiểu và cảm nhận ra “chiến thắng” đó của nhân dân Nga
là gì. Người Mỹ và người Đức, thậm chí cả người Ấn Độ và người Trung Quốc,
không phải là những người quyết định khi nào và ở đâu những gì đang xảy ra ngày
nay ở Ukraine, sẽ kết thúc.
TÔ HOÀNG
(Theo báo “Văn Hóa”- Nga)
