Mặc dù vài năm gần đây tung hoành ở lĩnh vực lý luận phê bình, nhưng nhà thơ Khuất Bình Nguyên vẫn không rời bỏ thi ca. Ông băn khoăn “Không có dòng sông nào dài hơn dòng người di cư/ Họ đi rất lâu rồi trong bóng đêm lịch sử” và ông thảng thốt “Gió mưa cát bụi đầy trời/ Người dưng mếu máo gọi người tha hương”.


 NGƯỜI THA HƯƠNG

Lên Ba Vì không gặp mùa Thu

Năm cũ đi tìm mình chưa tới

Bao nhiêu tha hương nhuộm cũ mái đình làng

Mùa thu lợp ngói vàng trên lá.

 

Ngựa xe ải bắc người đi sứ

Sông Đà mang giọng nước đi theo

Mất dấu huyền đến tận Bắc Kinh

Sang sảng Đằng giang tự cổ huyết do hồng*.

 

Thế giới phẳng đưa người đi tha hương

Ngọn gió di dân lênh đênh trái đất,

Người quê xứ Đoài

Thật như đếm vú bò vắt sữa

Sửa sang lại mái đình xưa cũ

Không có mái đình thì sao có

Chuyện thương mình để ngói tha phương.

 

Gió mưa cát bụi đầy trời

Người dưng mếu máo gọi người tha hương.

                             2018

*Sông Bạch Đằng tự ngàn xưa máu vẫn còn đỏ là câu trả lời của sứ giả Giang Văn Minh người Sơn Tây trước vua Minh năm 1637.

 

 

TAM THẾ* XỨ ĐOÀI

Thành phật rồi đời phải chia ba

Quá khứ vị lai chưa làm tròn hạt mưa sắc không nhà Phật

Hiện tại chảy xót xa bờ sông Tích

Chưa siêu hình đời đã nổi can qua.

 

Vô thủy vô chung người muốn nhân hòa

Tiếng chuông chùa ảo mờ mây núi

Non nước xứ Đoài gần mà xa biết mấy

Sông Đáy buông lơi trời đất ngả mây vàng.

 

Phật đi chợ người Phật ở muôn nơi

Lăn lóc thiện tai chợ trời, chợ tạm

Phật với người lưu đày lận đận

Gánh nặng đời người rạn cả hai vai.

 

Phật là ai? Người hỏi Phật là ai?

Nắm đất lẫn đá ong xứ Đoài nặn thành ba vị Phật

Đất chẳng rõ đâu quá khứ đâu là hiện tại

Hạt mưa rơi xuống đất mãi chưa tròn.

                    30/12/2018

*Tam Thế: Chỉ 3 vị Phật đại diện cho quá khứ - A di đà, Hiện tại – Thích ca mâu ni, Tương lai – Di lặc.

 

GIỌT MƯA NGÂU CUỐI CÙNG

        (Gửi anh Thiều)

Có phải kia ngọn tháp chuông nhà thờ long lanh sườn núi vắng

Là giọt mưa ngâu cuối cùng của một mùa ngâu

Triệu cuộc chia ly sau bao ngày than khóc

Chỉ còn trong xanh Thu yên lặng trên đầu.

Ngày cuối cùng của một mùa ngâu

Ròng rã mưa như không thể bao giờ dừng được nữa

Chẳng biết trú vào đâu trang thơ nhòe mưa ướt

Sấm chớp thu mình vắng lặng mãi trời sâu?

Quạ đen ngậm vào nhau không kêu được nối hai bờ chia cắt

Vậy mà thơ đôi khi chỉ giản đơn kẻ đường thẳng AB trên tờ giấy trắng  làm cầu

Người chia ly phải gom đến nghìn năm nước mắt

Hay chỉ hạt mưa cuối cùng trong vắt mùa ngâu

Đọng lại giọt tháp chuông nhà thờ xa khuất

Ghi niềm tin không thể nào mất được thuở ban đầu.

Rời xa lâu đài lợp ngói lưu ly

Chúng ta gặp nhau trên đường thơ năm ấy

Đi theo tiếng chuông nguyện cầu thánh thót giọt ngâu.

                        Mùa ngâu 2023.

 

 

NHÃ NAM

Mùa Thu tan vào trong ta lúc nào không hay

Lẳng lặng chín heo may vàng những thóc

Cái hữu hình mải miết đi tìm

Phần còn lại cái vô hình trong nó.

 

Vó ngựa nghĩa quân một thời dóng dả

Xếp hàng dài ngoài ấp Cầu Đen

Nguyên Hồng chỉ lối rừng Yên Thế

Cứ gì ở đất Nhã Nam

Vườn địa đàng nào chả còn cây xấu hổ

Nguyên Hồng ơi! Nguyên Hồng

Ánh đèn dầu khi mờ khi tỏ

Chõng tre mâm viết bơ phờ…

Qua châu thổ Hồng Hà

“Ta cởi áo lội dòng sông ta hát”

Sóng đỏ bùn giàn giụa một đời văn.

 

Nhã Nam tháng mười mông lung như cõi vô cùng

Mùa Thu miên man

Cửa biển ngàn ngàn trang sách sóng

Có một người sống chết ở Nhã Nam

Cứ ngày giỗ dân quanh vùng đến thắp hương bái lễ

Xin đừng hỏi rằng ai đã đọc hết Nguyên Hồng.

 

 

THẾ GIỚI ĐA CỰC

Đêm đêm bao nhiêu khung cửa sổ sáng đèn

Bỗng một cửa tự dưng tắt lịm

Có một người lặng lẽ rời quả đất

Quả đất long lanh giọt nước nhỏ giữa trời

Không thể rơi vì hệ mặt trời đa cực

Nếu chỉ có mặt trời thôi

Trái đất bị hút vào cháy thành tro bụi

Nếu chỉ có mặt trăng thôi

Trái đất sẽ là vầng trăng lạnh lẽo không người

Gấu chẳng ăn hết trăng đâu đừng đánh trống

Khi ba hành tinh trên đường thẳng dọi vào nhau.

Dù sao chổi muốn ôm băng giá lao vào trái đất

Nhưng đêm đêm triệu vì sao mang ước mơ ban tặng con người

Mặt trời tỏa khát vọng khi cánh cửa bình minh rộng mở.

Thế giới đa cực đi từ bóng đêm đến với ban ngày và lặp lại

Lẽ tự nhiên chẳng thể nào khác được

Thế giới siêu hình từ lúc mới sinh ra.

Trái đất là ngôi nhà của hàng trăm quốc gia

Hàng nghìn thành phố, hàng triệu bản làng thôn xã

Hàng tỷ người yêu thương sống và chết mỗi ngày.

Không ai bị nhấc bổng khỏi vòng quay trái đất

Không ai không giơ tay hứng ánh mặt trời

Không ai tự lạc loài trong bóng đêm tăm tối.

Loài người ba nghìn năm nay không quên hát nhã ca

Không biết bao nhiêu giai nhân đi theo vết chân cừu

Tìm các lều xa vắng thảo nguyên trao nụ hôn cho chàng du mục.

Chỉ cách đây ba mươi năm thôi

Hàng chục quốc gia xẻ thịt mình ra thay đổi màu cờ

Người ta có thể đốt cháy nước Nga

Chiến tranh và hòa bình của Tonxtoi không bao giờ cháy

Không biết bao nhiêu đôi tình nhân phải làm Romeo Juliet

Để các dòng họ trên thế gian này đoàn tụ với nhau.

Trong mỗi ngôi nhà làng quê tôi

Có một gia đình ngàn đời sống bình yên ở đó

Nơi tiếng đàn Thạch Sanh đuổi quân mười tám nước

Niêu cơm đủ ăn cho chừng ấy lính rút về

Quật ngã B52 gục xuống cửa hoàng thành Hà Nội

Thế giới đa cực này đâu phải dễ buông xuôi.

Không biết bao nhiêu người Việt Nam quên mình trước quân                                                           thù mười tám nước

Không biết bao nhiêu mùa lúa nấu cho vừa niêu cơm nhỏ Thạch Sanh

Quả đất long lanh như giọt nước

Năm vạn năm sau sao chổi xanh* chưa chắc đã quay về

Đêm đêm bao nhiêu khung cửa sổ sáng đèn

Bỗng một cửa tự dưng tắt lịm

Có một con người ra đi làm ngọn cỏ

Trên mặt đường quả đất vẫn đi qua.

                         2023

*Sao chổi xanh: bay ở dìa ngoài hệ mặt trời, lần đầu tiên sau 50.000 năm từ thời  kỳ đồ đá lại bay ngang qua trái đất ở khoảng cách 44 triệu dặm đầu năm 2023.

 

DI CƯ

Không có dòng sông nào dài hơn dòng người di cư

Họ đi rất lâu rồi trong bóng đêm lịch sử

Không có ngọn gió nào âm thầm lặng lẽ

Như ngọn gió của người di cư.

Năm trăm năm rồi người châu Âu tìm đất mới

Hàng tấn người da đen bị nhốt đem theo

Chẳng ai nghĩ hậu duệ của họ lại trở thành tổng thống?

Nền văn minh Maia chạy trốn vào rừng sâu

Đất mới mọc lên những quốc gia, thành phố…

Giờ đến lượt người da đen tìm đến trời Âu

Người chết chìm dưới đáy sâu biển cả

Người chết ngạt trong thùng xe vận tải

Dây thép gai chăng kín chiều dài biên giới Hoa Kỳ

Nắng thiêu đốt trẻ em vô tội

Trốn chạy chiến tranh, trốn chạy đói nghèo…

Mong được kiếp làm thuê xứ lạ.

Người nhà quê khắp nơi trên trái đất

Kéo nhau vào thành phố nhặt ve chai

Nhặt những tháng năm cằn cỗi cuộc đời,

Người sẵn lòng bỏ nghề dạy chữ

Đi làm phu khuân vác xứ người…

 

 

Dòng người di cư dài vô tận

Khoảng cách phía trước là mặt trời

Nước mắt không kịp khô trên má

Không biết khi nào nhập vào dòng người đó

Tôi phải là con cáo quay đầu về núi

Ngọn núi thiêng yên lặng đợi tôi về

Mang theo quê hương đi tìm quê hương

Qua núi, qua biển khơi, đất đai và cỏ dại

Ở dưới đó có nhiều kho báu.

Tôi chẳng tìm đường di cư lên mặt trăng

Vì mặt trăng chỉ đẹp khi nhìn từ quả đất

Mang theo quê hương đi tìm sự thật

Được làm người thức dậy mỗi ban mai.

                                2023.

 

 VỀ NHÀ

Có cây cầu sắt han rỉ bắc qua sông

Không ngủ cả đời một mình đợi sáng.

Hàng vạn người đi qua sau một ngày vất vả

Người lính già, người làm thuê tóc bạc hoa râm

Họ lội qua bão giông sấm sét trở về nhà

Theo nghìn cánh gió mong manh rải vàng đồng lúa chín.

Có người lính cộng hòa cụt chân hát rong

Qua phà rồi lại qua phà

Quanh quẩn sông nước miền Tây liu diu nắng.

Có hồn người lính vô danh mang thầm lặng đi bộ trở về

Đi mấy chục năm ròng chưa về tới được

Phía bên kia cầu mặt trời còn chưa thức.

Đi qua mùa đông lạnh đến nỗi quạ đen không bay lên được

Cối xay mùa hè đỏ thóc bết mồ hôi

Mỗi ngày từ khắp nơi trong cõi mưu sinh

Bỏ lại sau lưng bao ưu phiền, sợ hãi

Lật đật soi mình vào mắt người thân

Nơi có thể tắt đi một tia lửa nhỏ nhoi hy vọng

Có thể ân hận vì một sai lầm

Điều giản dị mà thiêng liêng nhất

Có thể ngã vào vầng trăng mới chín nửa địa cầu

Năm ngón tay cằn khô của người chồng già

Làm lược chải yêu thương cho vợ già mái đầu bạc trắng.

Có thể ngồi đếm tiền dưới bàn thờ hương vừa tắt lửa

Những đồng tiền lương thiện đậm mồ hôi

Tôi thường nhắc lại lời dặn dò của mẹ cha với các con tôi

Sống sao cho mỗi khi trở về nhà không có điều chi ân hận

Giản đơn thôi gia đình là ngọn nến

Nơi ta thắp sáng mình để học làm người từ thuở mới sinh ra.

Không biết có bao nhiêu cây cầu bao người chưa kịp đi qua

Những dòng sông chảy ngầm dưới đất trên cả bầu trời

Hiểu chăng hỡi những nỗi buồn nhân thế

Những cây cầu sắt han rỉ bắc qua sông…

Tôi trở về mai một tuổi già ngồi uống trà mỗi sáng

Nghe Ức Trai luận bàn Nhĩ Nhã* khi xem hoa xoan nở lúc thanh bình.

Ngoài kia cuộc đời bước thấp bước cao

Bảo tôi khăn gói theo thánh hiền về với nghề chữ nghĩa

Bão số một mùa hạ năm hai ba đội gió mưa vào châu thổ Hồng Hà

Không biết nó là cơn bão số bao nhiêu của một đời người.

Của tôi, của bạn

Một thời gian dài ta ham sống làm người khác

Hơn chính là mình

Đi qua cây cầu sắt han gỉ chỉ để trở về với bản thân ta

Người khác theo ta về đến tận nhà.

                                     19/7/2023

*Nhĩ Nhã: Cuốn từ điển cổ nhất của người phương Bắc.