Ngày 21/1/1924, nhà lãnh đạo Cách mạng Tháng Mười và người đứng đầu của nước Nga Xô Viết qua đời. Vì sao Lenin từ trần khi ông mới 53 tuổi? Ai đã quyết định ướp xác và trưng bày trong lăng? Và quan trọng nhất, điều gì sẽ xảy ra với đất nước và thế giới nếu Lenin sống thêm ít nhất 20 năm nữa?


Báo “Sự thật Thanh niên” (Nga) đã có cuộc trò chuyện với PGS-TS khoa học lịch sử YURY EMELYANOV, tác giả của cuốn sách “Thần thoại và Bí ẩn tháng 10 năm 1917”, về cái chết của Lenin và những giả thuyết có thể xảy ra…

LIỆU LENIN CÓ BỊ ĐẦU ĐỘC KHÔNG?

@ Hãy bắt đầu với giả thuyết “V.I Lenin bị đầu độc”. Giả thuyết ấy đến từ đâu?

Y. EMELYANOV: Có bằng chứng từ em gái của Lenin, bà Maria Ulyanova, về việc Lenin yêu cầu Stalin dùng chất độc với ông. Ví dụ, Lenin đã nhiều lần yêu cầu bà em như thế vào mùa xuân năm 1922, khi sức khỏe của ông sa sút nghiêm trọng - chân trái bị liệt và các vấn đề về giọng nói nảy sinh. Sau đó, vào cuối tháng 4, tại bệnh viện Botkin, họ đã lấy ra một trong những viên đạn do Kaplan bắn vào tháng 8 năm 1918. Việc này được thực hiện bởi Rozanov và Borchardt. Nhưng tình hình sức khỏe của Lenin vẫn trở nên tồi tệ hơn. Stalin, Bukharin, em gái ông đến gặp ông... Và Lenin yêu cầu Stalin nói chuyện riêng.

@ Để xin thuốc độc?

Y. EMELYANOV: Đúng, Stalin đã nói với Bukharin và Maria Ulianova về việc này. Đây là những hồi ức của em gái Lênin. Nhưng các bác sĩ không nói gì về yêu cầu như vậy. Tại sao em gái của nhà lãnh đạo lại nghĩ ra một câu chuyện như thế? Sau này Trotsky còn suy đoán rằng Krupskaya yêu cầu Stalin cho Lenin dùng thuốc độc. Nhưng tất cả đều không có bằng chứng cụ thể.

@ Có chất độc trong viên đạn của Kaplan không? Nhiều người nói rằng có …

Y. EMELYANOV: Không! Lenin bắt đầu hồi phục. Vào tháng 11 năm 1922, thậm chí ông còn phát biểu tại một phiên họp của Xô viết Moscow. Nhưng vào tháng 12 lại có một sự suy kiệt mới. Lenin viết “Thư gửi Đại hội” nổi tiếng. Và vào đêm trước diễn ra xung đột giữa Stalin và Krupskaya. Sau đó Bộ Chính trị chỉ thị cho Stalin theo dõi sức khỏe của nhà lãnh đạo. Nhưng Krupskaya, với tư cách là một người vợ, đã cho phép chế độ giãn thư. Stalin đã nói chuyện gay gắt với bà. Điều này có thể giải thích cho câu nói trong “Bức thư” của Lênin rằng “Stalin là người thô lỗ”. Nhưng có rất nhiều bình luận liên quan tới Trotsky, Zinoviev, và thậm chí cả Bukharin, người được Lenin yêu thích. Điều này có thể cho thấy trạng thái tinh thần không cân bằng của Lenin đã có từ tháng 12 năm 1922.

CÓ THỂ “CHỮA LÀNH” ĐƯỢC KHÔNG ?

@ Các bác sĩ, giáo sư giỏi ở nước ngoài được mời đến thăm khám cho Lênin. Họ đã tư vấn hay họ đã trực tiếp điều trị?

Y. EMELYANOV: Cả hai phương diện. Hồi đó nhiều bác sĩ nổi tiếng người Nga đã rời bỏ nước Nga. Và việc tìm đến bác sĩ Đức là điều dễ hiểu. Ngay cả Trotsky, dưới một cái tên giả, cũng tìm đến bệnh viện Charité ở Berlin. Còn Nadezhda Alliluyeva, vợ của Stalin, cũng được điều trị chứng đau đầu ở Đức. Và Stalin đã mời các giáo sư người Đức tới Moscow để chữa trị cho Lenin.

@ Nhưng dẫu vậy ở nước Nga vẫn còn bác sĩ giỏi?

Y. EMELYANOV: Còn chứ! Chẳng hạn, việc Rozanov của Nga loại bỏ viên đạn trong người Lenin và không mang lại sự nhẹ nhõm cho nhà lãnh đạo. Nhân tiện nói luôn, sau này Frunze, chủ tịch Hội đồng Quân sự Cách mạng, đã chết trên bàn mổ của Rozanov. Vì vậy sự tham gia của các giáo sư người Đức vào việc chữa trị cho Lênin đóng một vai trò to lớn.

@ Ở thời đại chúng ta, còn có những phiên bản khác quanh cái chết của Lenin…

Y. EMELYANOV: Nguyên nhân tử vong chính thức là do xơ vữa động mạch cấp tính. Các chuyên gia hàng đầu đã nói về sự phát triển của căn bệnh này ở Lenin từ năm 1921. Đột quỵ, xuất huyết não - ông đã trải qua tất cả. Xơ vữa động mạch và cục máu đông đóng một vai trò gây ra tử vong - điều này đã được xác nhận qua khám nghiệm tử thi.

AI ĐÃ MONG ĐIỀU DỮ XẢY RA VỚI LENIN?

@ Ai mong Lenin chết?

Y. EMELYANOV: Trên thực tế, Lenin là hiện thân số 1 của việc củng cố quyền lực của những người Bolshevik. Nhưng từ lâu ông đã không để ý đến chứng mất ngủ và đau đầu, mọi thứ trong cơ thể đều đã rối loạn. Những hồ sơ để lại cho thấy rằng Lenin chỉ nghỉ ngơi trong một túp lều gần Sestroretsk nhờ “những chăm lo của Kerensky” và “ chỉ nằm trên giường bệnh do những phát súng của Kaplan”. Cái chết của Sverdlov năm 1919, người có trí nhớ phi thường và kỹ năng tổ chức, đã buộc Lenin phải gánh trên vai những gánh nặng không ai có thể chịu nổi.

@ Ai đã ở bên giường bệnh của Lenin khi ông lâm chung?

Y. EMELYANOV: Bukharin và Krupskaya. Họ gọi điện đến Điện Kremlin vào tối ngày 21 tháng 1 để báo tin Lenin đã qua đời.

@ Ai quyết định phải làm gì với thi thể của Lenin?

Y. EMELYANOV: Ngay từ tháng 11 năm 1923, vài tháng trước khi Ilyich qua đời, một cuộc họp đã được tổ chức không có biên bản. Kalinin, Stalin, Rykov, Trotsky, Bukharin đã có mặt trong cuộc họp này. Người đứng đầu đảng vào thời điểm đó cũng đã thảo luận về vấn đề Lenin có thể qua đời và tang lễ của ông như thế nào?

@ Tang lễ? Lúc đó không đề cập tới việc ướp xác và xây lăng mộ?

Y. EMELYANOV: Có! Sau này Bukharin đã kể lại điều đó với Valentinov (phó biên tập Báo Công nghiệp và Thương mại). Và sau đó Bukharin còn kể về điều này khi sống lưu vong. Trotsky và Bukharin phản đối việc ướp xác. Voroshilov, người không được hỏi cụ thể vào thời điểm đó và sau này đã thay đổi quan điểm của mình. Kalinin lưỡng lự. Stalin tích cực ủng hộ ý tưởng này và Rykov. Giống như Zinoviev - sau này. Những người thân của Lênin phản đối nhưng không tích cực. Vì vậy, vào tháng 11 năm 1923, nghị quyết của Bộ Chính trị chưa bao giờ được chính thức hóa. Nhưng tất cả điều này đã được thảo luận trước ngày 21 tháng 1. Nói thêm, Trotsky không muốn tham gia quá sâu vào việc này nên ông không trở về Moscow từ Sukhumi, nơi ông được điều trị vào tháng 1 năm 1924...

CON ĐƯỜNG CỦA NGƯỜI LÃNH ĐẠO

@ Ai đã làm cho thi thể của người lãnh đạo trở thành một xác ướp?

Y. EMELYANOV: Ngay khi còn ở Gorki, Viện sĩ Abrikosov đã thực hiện việc ướp xác Lenin lần đầu tiên, kéo dài trong vài ngày. Nhưng hóa ra nó lại ổn định đến cho đến tháng 3, khi việc ướp xác do các giáo sư Vorobiev và Zbarsky thực hiện.

@ Ai đã ra lệnh xây dựng lăng?

Y. EMELYANOV: Đã có nghị quyết của Ban chấp hành Trung ương: xây dựng một hầm mộ để những người lao động tiếp tục có thể từ biệt Lênin. Alexey Shchusev, một trong những kiến ​​trúc sư hàng đầu, đã được khẩn cấp gọi đến. Các công nhân đã dũng cảm đục đẽo mặt đất đóng băng trên Quảng trường Đỏ ở nhiệt độ âm 30 độ để hầm mộ được sẵn sàng trước ngày 27 tháng 1.

Dự án được Alexey Shchusev hoàn thành trong vài giờ. Một trăm người thợ mộc đã dựng lên lăng mộ từ những cây thông Arkhangelsk trong vòng chưa đầy ba ngày. Chiều cao của nó khoảng 3 mét, các cột và cửa được làm bằng gỗ sồi đen.

@ Vậy việc ướp xác diễn ra ở đâu?

Y. EMELYANOV: Trong chính lăng mộ bằng gỗ ấy. Lăng mộ bằng đá chỉ được xây dựng vào năm 1930. Nhờ có Dzerzhinsky, vào mùa đông năm 1924, đường ray xe điện xuyên qua Quảng trường Đỏ đã được lắp đặt, và các xe kéo được đưa đến nơi, các bác sĩ có thể ngủ và ăn nhẹ. Các thiết bị phức tạp đã được chuyển đến.

@ Và mọi người đã nói lời tạm biệt trong sương giá khủng khiếp?

Y. EMELYANOV: Đúng thế! Khăn quấn quanh thi thể của nhà lãnh đạo đã bị phủ băng tuyết khi quan tài được khiêng từ Sảnh chính đến bức tường Điện Kremlin khiến đã ngăn cản việc ướp xác tiếp tục. Nhưng nhóm giáo sư Vorobyov và Zbarsky đã làm rất tốt. Vào tháng 5, em trai của Lenin, Dmitry Ulyanov, khi đến Lăng đã nói: “Ông ấy còn sống!”. Krupskaya ban đầu phản đối, khi nhìn thi thể chồng trong lăng, sau đó có vẻ hài lòng, nhưng sau này bà hiếm khi đến Lăng.

@ Có bao nhiêu người đã tiễn Lênin trong chuyến hành trình cuối cùng của Người?

Y. EMELYANOV: Người ta cho rằng có khoảng 900 nghìn.

@ Ai khiêng quan tài của Lenin?

Y. EMELYANOV: Stalin, Molotov, Kalinin, Bukharin, Kamenev, Tomsky.

@ Ba người đầu tiên sau này loại bỏ ba người cuối?

Y. EMELYANOV: Nói chung là như thế! Hơn nữa, Rykov, người đứng đầu chính phủ thay Lenin, lại không khiêng quan tài. Và Zinoviev, người báo cáo tại đại hội đảng thay cho Lenin, cũng không ghé vai khênh linh cữu khi đó...

 

NHỮNG CÁI NHÌN KHÁC

Báo “Sự thật Thanh niên” đã hỏi người đứng đầu Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên bang Nga, Tiến sỹ khoa học lịch sử Yaroslav Listov, về điều gì sẽ xảy ra nếu Lenin sống đến những năm 1940.

- Nếu Lênin sống thêm 20 năm nữa thì nước Nga sẽ đi theo con đường nào? Liệu ông có hủy bỏ NEP như Stalin đã làm không?

YAROSLAV LISTOV: Lênin sẽ không xóa bỏ Chính sách kinh tế mới ngay lập tức. Mặc dù ông không coi “sự thư giãn tư bản” này là một điều gì đó lâu dài. Lenin gọi đó là “hiện tượng tạm thời”. Nhìn chung, Lenin dễ dàng từ bỏ những hình thức không hiệu quả; trong vòng chưa đầy 5 năm trị vì của mình, ông chuyển từ chiếm đoạt thặng dư sang đánh thuế bằng hiện vật, rồi đến các kế hoạch GOELRO, thành lập các hội đồng kinh tế đầu tiên và sau đó là NEP. Trong điều kiện tàn phá của Nội chiến, Ilyich nhận thấy sự cần thiết phải tăng ít nhất một chút mỡ màu cho đất nước. Để người dân Liên Xô không chết đói.

@ Liệu Lenin có thực hiện công nghiệp hóa các thành phố và tập thể hóa nông thôn không?

YAROSLAV LISTOV: Sớm hay muộn Lênin cũng chuyển sang hình thành các trang trại tập thể và công nghiệp hóa.

Chính ông là người đã kịp phác vẽ ra những quá trình này. Và chúng đã được Stalin thực hiện. Đây là con đường duy nhất để nhà nước chúng ta tồn tại và bắt kịp phương Tây. Lúc đó Stalin đã nói câu này: “Chúng ta đi sau châu Âu 100 năm nhưng phải đuổi kịp trong một thập kỷ”. Lênin trong tác phẩm “Tổ quốc xã hội chủ nghĩa đang lâm nguy!” nhấn mạnh rằng kinh tế là thứ yếu so với các nhiệm vụ chính trị. Vì vậy, NEP sẽ tồn tại chừng nào tình hình quốc tế cho phép. Lenin sẽ không kéo dài tuổi thọ của NEP một cách giả tạo...

@ Liệu Lenin có ủng hộ cuộc trấn áp của Stalin không?

YAROSLAV LISTOV: Lenin dường như đã có thể dự đoán một cách tinh tế hơn tình huống dẫn đến cuộc khủng bố lớn. Đáng lẽ ông có thể ngăn chặn chuyện này. Dẫu sao, quy mô tàn phá của các cuộc đàn áp đã được nhận ra quá muộn.

@ Liệu Ilyich có đặt phe đối lập nằm trong hàng ngũ lãnh đạo đảng “dưới lưỡi dao” như Stalin không?

YAROSLAV LISTOV: Ngay khi bọn họ phản đối mình, Lênin dường như cũng dễ dàng chia tay bọn họ giống như Stalin

@ Liệu Lenin có để Stalin ở vị trí lãnh đạo không? Ông ấy sẽ làm gì với Trotsky và những người cộng tác khác?

YAROSLAV LISTOV: Lênin là thiên tài trong việc lựa chọn người - ngay cả khi ông không đồng tình với họ. Ông ấy có thể phê phán Trotsky, Zinoviev, Kamenev, nhưng khi họ hữu ích thì ông lại sử dụng họ. Đúng như vậy, trong “Thư gửi Đại hội” Lênin đã chỉ ra những thô bạo của Stalin. Ông nói rằng it nhất cần phải được điều chỉnh liên tục những thiếu sót ấy. Nhưng Lenin không chỉ ra những sai lầm chính trị của Stalin. Vì đối với Lenin còn những điều quan trọng hơn nhiều so với những lỗi thô bạo ấy. Những sai lầm mà ông thấy ở Trotsky, Zinoviev, Kamenev nguy hiểm hơn.

Dưới thời Lenin, Stalin vẫn là một trong ba nhà lãnh đạo đất nước.

@ Liệu Lenin có thể ngăn chặn được Thế chiến thứ hai?

YAROSLAV LISTOV: Thế giới cũng đã bước đến chiến tranh rồi. Liệu Lênin có thể ngăn nổi chuyển động này? Ông ấy không phải là Chúa! Lenin đã không thể ngăn cản những chiến thắng của phát xít ở Ý vào những năm 1920 và ở Đức vào những năm 1930. Chà, làm sao Lenin của nước Nga Xô Viết có thể “hủy bỏ” sự ra đời của Chủ nghĩa xã hội dân tộc ở châu Âu và ngăn cản Hitler lên nắm quyền?

@ Thông qua đòn bẩy của Quốc tế Cộng sản, thông qua hàng trăm ngàn người đồng tình với nó...

YAROSLAV LISTOV: Phong trào phát xít ở Đức ngoài sự ủng hộ của đông đảo quần chúng còn được các nhà công nghiệp ở Anh và Mỹ tích cực bao cấp, điều mà Lênin không thể có ảnh hưởng gì. Làm thế nào Lenin có thể buộc các ông trùm Mỹ từ bỏ lợi nhuận của họ?

@ Liệu có xảy ra chiến tranh mùa đông với Phần Lan không?

YAROSLAV LISTOV: Nếu không có kinh nghiệm chiến đấu với quân Phần Lan năm 1939-1940, chúng ta sẽ khó chiến đấu hơn trong cuộc Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại. Và nếu lúc đó Lenin còn sống, ông ấy khó có thể từ chối chuyển biên giới quốc gia ra khỏi Leningrad (thời ấy hình như vẫn còn là Petrograd). Việc tiến tới thống nhất chỉ huy trong quân đội, tạo lập các nhóm trinh sát cơ động, các bộ phận ngụy trang - đây là tất cả kinh nghiệm của cuộc chiến với người Phần Lan.

@ Liệu Lenin có thể chuẩn bị tốt hơn cho cuộc chiến với Đức Quốc xã và không nghi ngờ việc Hitler sẽ tấn công?

YAROSLAV LISTOV: Tại sao Stalin “không chuẩn bị” trước cuộc tấn công của Đức năm 1941? Ông này tin chắc rằng Hitler sẽ không mạo hiểm tấn công nếu không huấn luyện quân đội vào mùa đông. Và tình báo của chúng ta cho thấy rằng Đức không có quần áo ấm mùa đông vào năm 1941. Stalin tin rằng người Đức sẽ chỉ lo đủ điều này vào năm 1942... Đúng vậy, Lenin có thể đã đoán trước được kế hoạch của Hitler về một cuộc tấn công bất ngờ, một cuộc chiến chớp nhoáng, 3-4 tháng trước trận đại dịch lạnh giá. Nhưng bản thân Lênin đôi khi cũng đưa ra những dự đoán sai lầm do thiếu thông tin.

TÔ HOÀNG chuyển ngữ

3 tin nổi bật Bài vedette