Giữa các quốc gia trong quỹ đạo của tổ chức, mối thù truyền kiếp vẫn âm ỉ, làm dấy lên lo ngại về sự gắn kết và hiệu quả, cũng như khả năng hoạt động như một tập thể thống nhất.


TỔ CHỨC HỢP TÁC THƯỢNG HẢI GIỜ ĐÃ LỚN MẠNH RA SAO?

(Báo NEWSWEEK – Mỹ)

Khi Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden chuẩn bị kỷ niệm Ngày Độc lập ở Washington, D.C., Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã khai mạc một hội nghị thượng đỉnh trực tuyến với những người đồng cấp từ Trung Quốc, Nga, Pakistan và một số quốc gia khác, ở đó một khối các cường quốc phi phương Tây đang phát triển sẽ tham dự và ký kết các hiệp định mới.

"Hội nghị thượng đỉnh SCO là một nền tảng để thể hiện nguyện vọng chung của các quốc gia thành viên và đưa ra các sáng kiến ​​​​cần thiết khẩn cấp"- dịch vụ báo chí cho biết, "một nền tảng có mức độ phù hợp ngày càng tăng trong bối cảnh bất ổn chính trị toàn cầu và các mối đe dọa và thách thức hủy diệt ngày càng tăng".

Cuộc họp được tổ chức theo phương châm SECURE ("An ninh") - từ viết tắt này do Modi đặt ra đã tiếp thu các nguyên tắc về an ninh, kinh tế và thương mại, kết nối, thống nhất, tôn trọng chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, cũng như môi trường. Tám nhà lãnh đạo của SCO (bao gồm cả người đứng đầu các quốc gia Trung Á Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan và Uzbekistan) dự kiến ​​sẽ ký 14 văn bản về một loạt sáng kiến ​​từ chống khủng bố đến hợp tác kỹ thuật số.

Cũng trong chương trình nghị sự, "một cuộc thảo luận chuyên sâu về các biện pháp chống lại các thách thức và mối đe dọa hiện đại" cùng với các cơ chế mở rộng SCO, mối quan tâm đã tăng lên đáng kể trong những năm gần đây, khi ngày càng có nhiều quốc gia tìm cách tăng cường hợp tác đa phương bên ngoài các diễn đàn mà Mỹ và các đồng minh thường chiếm ưu thế.

Tuy nhiên, bất chấp việc mở rộng số lượng thành viên của khối hiện chiếm khoảng 44% dân số thế giới, lợi ích địa chính trị của các thành viên và tổ chức SCO không phải lúc nào cũng trùng khớp. Giữa các quốc gia trong quỹ đạo của tổ chức, mối thù truyền kiếp vẫn âm ỉ, làm dấy lên lo ngại về sự gắn kết và hiệu quả, cũng như khả năng hoạt động như một tập thể thống nhất.

Ví dụ, Tổng thống Nga Vladimir Putin, người lần đầu tiên xuất hiện trên trường quốc tế vào thứ Ba kể từ sau cuộc đảo chính Wagner thất bại vào cuối tháng trước, đã gọi SCO là một công cụ để thể hiện quan điểm phi phương Tây về các vấn đề như cuộc xung đột ở Ukraine, mặc dù không có sự thống nhất về chủ đề này ngay cả giữa các quốc gia thành viên.

Tuy nhiên, Moscow đã đóng một vai trò then chốt trong việc thành lập SCO và tổ chức này đang trưởng thành khi mối quan hệ của Nga với Trung Quốc ngày càng sâu sắc.

Nguồn gốc của SCO bắt đầu từ tháng 4 năm 1996, khi Trung Quốc, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Nga và Tajikistan đã thành lập Nhóm “Thượng Hải Năm” để giải quyết căng thẳng biên giới thời hậu Chiến tranh Lạnh và mở rộng quan hệ kinh tế, quân sự và an ninh. Năm năm sau, vào tháng 6 năm 2001, Uzbekistan tham gia vào khối năm nước, tạo động lực mới cho những nỗ lực này, và ngay tháng sau, Bắc Kinh và Moscow đã ký một Hiệp ước Hữu nghị song phương được công bố rộng rãi.

Trong những năm qua, SCO đã tiếp tục phát triển các cơ chế hợp tác mới, khơi dậy sự quan tâm sâu sắc. Các đối thủ và cường quốc hạt nhân Nam Á là Ấn Độ và Pakistan đã ký thỏa thuận trở thành thành viên vào năm 2015 và trở thành thành viên vào năm 2017

Tư cách quan sát viên của SCO bao gồm Afghanistan, Belarus, Iran và Mông Cổ, cũng như một số đối tác đối thoại - ví dụ như Armenia, Azerbaijan, Campuchia, Ai Cập, Kuwait, Maldives, Myanmar, Nepal, Qatar, Ả Rập Saudi, Sri Lanka, Thổ Nhĩ Kỳ và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất.

Iran đã thu hút sự chú ý đặc biệt của quốc tế khi tỏ ý muốn trở thành thành viên đầy đủ thứ chín của SCO: Về nguyên tắc, Tehran đang tăng cường quan hệ với Trung Quốc, Nga và các cường quốc khu vực khác trong bối cảnh Washington áp đặt các lệnh trừng phạt nghiêm ngặt đối với chương trình hạt nhân của nước này.

Cơ quan báo chí của Ban thư ký SCO thong báo rằng các thủ tục để Cộng hòa Hồi giáo Iran gia nhập với tư cách là một quốc gia thành viên cuối cùng sẽ được thống nhất tại hội nghị thượng đỉnh của các nhà lãnh đạo.

" Trước mắt chúng ta có một nhiệm vụ quan trọng - nhanh chóng đưa Iran tham gia vào tất cả các cơ chế hợp tác", nhóm này cho biết trong một tuyên bố.

Trước đó, Ả Rập Saudi đã xác nhận tư cách là đối tác đối thoại trong SCO - điều này diễn ra sau một thỏa thuận được ký kết vào tháng 3 với sự trung gian của Trung Quốc về việc nối lại quan hệ ngoại giao giữa Riyadh và Tehran. Cả Iran và Ả-rập Xê-út cũng đã nộp đơn xin gia nhập khối kinh tế BRICS, ngoài Trung Quốc, Ấn Độ và Nga, còn có cả Brazil và Nam Phi.

Dịch vụ báo chí của Ban thư ký SCO tuyên bố rằng tổ chức này về cơ bản là mở và hiện có 11 quốc gia Tây Á tham gia dưới hình thức này hay hình thức khác, trong khi các quốc gia khác ở Trung Đông đã nhiều lần bày tỏ mong muốn hợp tác.

Và khi Iran gần đến đích trong cuộc tìm kiếm tư cách thành viên của mình, Belarus, đồng minh thân cận của Nga ở Đông Âu, đã quyết tâm đi theo bước chân của họ.

Dịch vụ báo chí cho biết: “Trong cuộc họp CHS, người ta cũng lên kế hoạch ký một bản ghi nhớ về ý định để Belarus trở thành quốc gia thành viên của Tổ chức Hợp tác Thượng Hải”. Minsk đang tiến một bước tiến đến gần hơn việc gia nhập tổ chức với tư cách là thành viên chính thức. Chúng ta mong muốn mọi thủ tục pháp lý sẽ được hoàn tất trong thời gian sớm nhất".

Belarus đang xích lại gần SCO, sa lầy sâu hơn vào cuộc xung đột Ukraine. Gần một năm rưỡi sau khi quân đội Nga tiến vào lãnh thổ Ukraine, Tổng thống Alexander Lukashenko đã đóng vai trò trung gian trong việc giải quyết cuộc nổi dậy vũ trang của công ty quân sự tư nhân Wagner.

Bất chấp xung đột địa chính trị, dịch vụ báo chí cho biết mức độ lan tỏa của SCO trên tất cả các châu lục đang tăng lên: Ngoài Belarus và Iran, những người đứng đầu khác của các nhà nước quan sát viên như Mông Cổ và khách mời thường xuyên Turkmenistan, cũng như các nhà lãnh đạo của Liên Hợp Quốc, Cộng đồng các Quốc gia Độc lập (CIS), Tổ chức Hiệp ước An ninh Tập thể (CSTO), Liên minh Kinh tế Á-Âu (EAEU), Hội nghị Tương tác và Các biện pháp xây dựng lòng tin ở châu Á (CICA ) và Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN).

Thông báo cho biết: “Việc các quốc gia Á-Âu công nhận rộng rãi SCO một lần nữa chứng tỏ tính hiệu quả và sức hấp dẫn quốc tế của tổ chức này trước những thách thức và những mối đe dọa chung nhằm đảm bảo an ninh và ổn định trong khu vực SCO”.

Tuy nhiên, sự khác biệt về quan điểm giữa các thành viên SCO, các nhà quan sát và các đối tác đối thoại tiếp tục gây ra một số hoài nghi trong cộng đồng quốc tế về tương lai của nó.

Nhưng cơ quan báo chí của Ban thư ký SCO tin chắc rằng khối này rất phù hợp để giải quyết các tranh chấp và hợp tác để đạt được các mục tiêu chung. Dịch vụ báo chí nhấn mạnh rằng tổ chức đã không phát triển một cơ chế đặc biệt để giải quyết những bất đồng và tranh chấp giữa các thành viên vì tất cả các quốc gia SCO đều tuân theo các nguyên tắc của "tinh thần Thượng Hải" - đặc biệt là sự tin tưởng lẫn nhau, cùng có lợi, bình đẳng và tôn trọng - tạo ra bầu không khí thuận lợi cho hợp tác.

Nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của Ấn Độ dường như phù hợp với lý tưởng này, vì Ấn Độ đã được một nhà ngoại giao cấp cao của Pakistan đến thăm lần đầu tiên sau 12 năm tại cuộc họp tháng 5 của Hội đồng Bộ trưởng Ngoại giao SCO (mặc dù vẫn tiếp tục giao tranh ở biên giới), cũng như bởi một bộ trưởng ngoại giao Trung Quốc (trong bối cảnh tranh chấp lãnh thổ chưa được giải quyết giữa Bắc Kinh và New Delhi).

Ấn Độ cũng duy trì quan hệ đối tác lâu dài với Nga, bất chấp mối quan hệ ngày càng tăng của New Delhi với Washington, vốn đang kêu gọi các đối tác cô lập Moscow trong cuộc xung đột ở Ukraine. Chưa đầy hai tuần trước, Modi trở về sau cuộc gặp với Biden ở Washington, D.C., nơi ông tăng cường quan hệ Mỹ-Ấn. Tuy nhiên, điều này không ngăn cản ông thực thi chính sách tự chủ chiến lược, bao gồm việc xây dựng quan hệ ở Á-Âu.

Cơ quan báo chí của Ban thư ký SCO lưu ý rằng nhiệm kỳ chủ tịch của Ấn Độ được đánh dấu bằng "hoạt động sôi nổi" - ví dụ, kể từ tháng 9 năm ngoái, 134 cuộc họp đã được tổ chức ở các cấp khác nhau.

Thông điệp viết: “Các quốc gia thành viên SCO đang nỗ lực không mệt mỏi để làm cho khu vực của họ trở nên hòa bình, ổn định, thịnh vượng và hài hòa,cố gắng hiểu nhau, củng cố không gian của tình bạn và sự tin tưởng".

Cơ quan báo chí kết luận: "Giống như sự khác biệt và mâu thuẫn nảy sinh giữa con người với nhau thì chúng cũng xảy ra giữa các quốc gia thành viên. Nguyên tắc chính của gia đình SCO là không để mâu thuẫn song phương xâm nhập vào tổ chức".

TÔ HOÀNG (thực hiện)

3 tin nổi bật