Phiên bản của phim “Andrei Rublev”, được Tổ chức Tarkovsky Quốc tế phục hồi ở Ý từ bản sao cá nhân của tác giả, khác biệt đáng kể so với bản phục hồi do Mosfilm trình bày.
PHIM “ANDREY RUBLIOV” PHIÊN BẢN ĐẦU TIÊN SẼ
ĐƯỢC CHIẾU VỚI TẠI LHP VENICE
Phiên bản của phim “Andrei Rublev”, được Tổ
chức Tarkovsky Quốc tế phục hồi ở Ý từ bản sao cá nhân của tác giả, khác biệt
đáng kể so với bản phục hồi do Mosfilm trình bày. Như con trai của đạo diễn
Andrei Tarkovsky nói với báo Nga “Izvestiya”, phiên bản mới nên được coi là
hoàn toàn có thẩm quyền. Bộ phim sẽ có buổi ra mắt thế giới tại Liên hoan phim
Venice.
"ĐAM MÊ” VÀ ĐAM MÊ
“Andrei Rublev” là bộ phim dài nhất của đạo
diễn Nga Andrey Tarkovsky. Bộ phim trải qua chặng đường 5 năm kể từ buổi chiếu
đầu tại hãng
phim cho tới lúc được phát hành (tất nhiên, sau cắt xén, sửa chữa). Trong chuyên khảo do
Maya Turovskaya viết, có thông tin rằng phiên bản nháp đầu tiên đã được nộp vào
ngày 26 tháng 8 năm 1966. Bộ phim lúc đó mang tên "Niềm đam mê dành cho
Andrey", giống như trong kịch bản và kéo dài 206 phút.
- Đây là phiên bản dựng đầu tiên của bộ
phim, nó được hoàn thành một cách vội vã
để giao cho Ủy Ban điện ảnh nhà nước và đã có một số điểm không chính xác. Sau
đó, Andrey Tarkovsky đã làm việc với phim và tự mình thay đổ.Buổi chiếu ra mắt
của bộ phim là vào tháng 1 năm 1967, nhưng phim không còn là "Niềm đam mê dành
cho Andrei" nữa, mà mang một tên khác- "Andrey Rublev" - với sự
điều chỉnh của đạo diễn. Nó kéo dài 191 phút, - Con trai của Andrei Tarkovsky,
người đứng đầu cuộc phục hồi mới, nói với báo “Izvestia”.
Ông nhấn mạnh rằng cái tên "Andrei
Rublev" do chính Tarkovsky chọn. Có lẽ, vì không thể bỏ qua những lời phê
phán vì ý nghĩa truyền giáo của phiên bản gốc. Nhưng dù sao, đó là quyết định của
chính Andrey Tarkovsky.
Sau buổi ra mắt tại Nhà Điện ảnh, bộ phim chưa
được chiếu với yêu cầu một số thay đổi và cắt giảm, đạo diễn không đồng ý. Và
Tarkovsky đã mang bản gốc chiếu tại các câu lạc bộ điện ảnh ở nhiều thành phố
khác nhau, nơi diễn ra các buổi chiếu bán chính thức, sau đó thảo luận cùng
khán giả.
Tuy nhiên, dù phản đối việc phân phối
chính thức bộ phim ở Liên Xô, ban Lãnh đạo Ủy ban Điện ảnh nhà nước vẫn bán quyền
phân phối ở nước ngoài cho một công ty điện ảnh Pháp. Và chính công ty điện ảnh
này đã giới thiệu phim “Andrei Rublev” tại Liên hoan phim Cannes năm 1969, với
những đoạn cắt tối giản mới của đạo diễn. Sau thành công ở nước ngoài, người ta
quyết định phát hành có giới hạn bộ phim tại Liên bang Xô Viết. Độ dài của 2 tập
là 175 phút. Vào năm 2009–2010, phiên bản chiếu rạp này đã được “Mosfilm” khôi
phục và hiện đã có trên YouTube. Và năm ngoái, hãng phim đã phát hành “Niềm đam
mê dành cho Andrey” theo phiên bản dựng đầu tiên dài 206 phút, được làm lại với
yêu cầu 4K và làm sạch các lỗi của phim.
PHIM CÓ BAO NHIÊU PHIÊN BẢN?
Sắp tới tại Venice, phiên bản dài 191 phút
mà khán giả đã xem tại buổi ra mắt năm 1967 sẽ được trình chiếu. Andrey Tarkovsky- Con nhấn mạnh rằng chính phiên
bản này chứ không phải “Niềm đam mê dành cho Andrey” nên được coi là phù hợp nhất
với ý định của tác giả.
- Nó không chỉ được rút ngắn, mà còn được dựng
lại. Thậm chí có những cảnh quay khác được chọn, âm thanh cũng thay đổi. Cũng
có một vài cảnh mà cha tôi đã vứt bỏ. Ví dụ, chuyến bay của một con thiên nga,
sự sỉ nhục của hoàng tử trẻ, khi khuôn mặt của anh ta bị dí xát xuống đất bằng
một chiếc ủng ... Rõ ràng, cha tôi đã loại bỏ chúng cho phù hợp nhịp điệu của bộ
phim. Và bởi vì điều này, giọng điệu cũng đã thay đổi. Về mặt dựng phim, phiên
bản này gần giống với những gì sau này được chiếu trong rạp chiếu phim, nhưng
nó vẫn không có các đoạn cắt bỏ của cơ quan kiểm duyệt, - Andrei Tarkovsky- Con
nói
Đáp lại, đại diện của hãng “Mosfilm” nhấn
mạnh rằng phim "Đam mê dành cho Andrei" là phiên bản sát nhất với ý định
ban đầu của tác giả.
Tuy nhiên, nếu bạn nghĩ thêm một chút quan
điểm của “Mosfilm” và người con trai của đạo diễn cũng không quá mâu thuẫn. Thực
sự, "Đam mê dành cho Andrey" có thể gần hơn với ý tưởng ban đầu của đạo
diễn. Nhưng bộ phim vẫn tiếp tục phát triển dưới bàn tay của người tạo ra nó.
Một trích dẫn của Tarkovsky từ một cuộc phỏng
vấn năm 1969 cho tạp chí điện ảnh Pháp “Positif” là một minh chứng. “Chưa ai cắt
bất cứ thứ gì từ “Andrei Rublev”, ngoại trừ tôi. Tôi đã thực hiện một số đoạn cắt.
Ở phiên bản đầu tiên, phim kéo dài 3 giờ 20 phút. Trong lần thứ hai - 3 giờ 15
phút. Tôi cắt phiên bản cuối cùng xuống còn 3 giờ 6 phút. Tôi tin rằng phiên bản
cuối cùng là tốt nhất, thành công nhất. Và tôi chỉ cắt bỏ một số cảnh quá dài.
Người xem thậm chí không nhận thấy sự thiếu vắng của chúng. Việc cắt bỏ hoàn
toàn không làm thay đổi chủ đề hoặc những gì quan trọng đối với chúng tôi trong
phim. Nói cách khác, chúng tôi đã loại bỏ những cảnh quá dài không có ý nghĩa
gì"- đạo diễn nói, tỏ ra bối rối về độ dài của từng lựa chọn.
Cuộc phỏng vấn này được thực hiện sau Liên
hoan phim, nhưng trước khi phát hành ở Liên Xô, nơi cơ quan kiểm duyệt can thiệp.
Do đó, dựa trên câu trích dẫn này, phiên bản cho LHP Cannes nên được coi là
"có thẩm quyền" nhất, chứ không phải phiên bản được chiếu tại Nhà Điện
ảnh tại Nga vào năm 1967.
Tuy nhiên, Andrei Tarkovsky- Con, hiện
đang sống ở Ý vẫn lưu ý rằng cha anh muốn đưa phiên bản thứ hai mà anh mang
theo bên mình trở lại màn ảnh. Tuy nhiên, bộ phim đã khá cũ do bị chiếu nhiều.
Phải mất rất nhiều công sức để khôi phục lại hình ảnh hoàn hảo, và bây giờ mới
có thể làm được điều này.
PHIM VÀ KỸ THUẬT SỐ
Việc phục hồi được thực hiện bởi các
chuyên gia người Ý, nhưng họ được giám sát và cố vấn bởi nghệ sĩ hòa sắc Bozena
Maslennikova, người đã làm việc với Tarkovsky trong tất cả các bộ phim của ông,bao
gồm cả “Andrei Rublev”, nơi bà chịu trách nhiệm cuối cùng về hòa sắc.
- Họ đã gửi cho tôi một số cảnh từ bản
quét dương tính từ Ý. Tôi đã lo lắng về việc những người phục chế sẽ làm một tập
phim chiếu những bức bích họa của Rublev ra sao. Bởi họ có một truyền thống
khác, những bức tranh trông khác với chúng ta. Ngoài ra, khi bạn quét một bản
dương tính, nó sẽ cho hình ảnh có độ tương phản thô. Tôi nhìn vào kết quả công
việc của họ, nói với họ mong muốn của mình, họ bắt tay vào công việc một lần nữa
và sau đó gửi cho tôi phiên bản cuối cùng, phiên bản này rất tốt. Dựa trên tài
liệu tham khảo này, mọi thứ khác đã được thực hiện”- Bozena Maslennikova chia sẻ
với “Izvestia”.
Về nét riêng của bộ phim, bà Bozena
Maslennikova đã làm việc khá kỹ càng với nhà quay phim Vadim Yusov. Tarkovsky
đôi khi bày tỏ mong muốn, nhưng nói chung là tin tưởng vào Yusov. Bà hài lòng với
chất lượng của phiên bản mới của Andrei Rublev. Việc phục hồi "Niềm đam mê
dành cho Andrei" Maslennikova cũng được đánh giá tích cực.
Thực tế, bà chỉ nhìn thấy phim trên TV.Buổi
ra mắt trên truyền hình của " Niềm đam mê dành cho Andrey" diễn ra
vào đêm 19-20 tháng 8 năm 2022, phim được phát hành tại rạp vào tháng 10 và
trên YouTube vào tháng 12. Còn "Andrey Rublev" dài 191 phút sẽ được
chiếu ở Nga khi nào và dưới hình thức nào vẫn còn là một câu hỏi. Tổ chức
Tarkovsky Quốc tế sẽ đàm phán với “Mosfilm”, nơi sở hữu bản quyền bộ phim. “Mosfilm”
nói với báo “Izvestia” rằng cho đến nay, giấy phép chỉ được cấp cho một buổi
chiếu phi thương mại một lần - và nhấn mạnh họ bày tỏ “lòng biết ơn đối với
Tarkovsky-Con vì đã tôn trọng độc quyền của hãng phim đối với bộ phim".
Trong chương trình “Venice Classics” của
Liên hoan phim Venice - 2023, “Andrey Rublev” sẽ là một trong hai bộ phim của
Liên Xô được công chiếu. Tuy nhiên, bộ phim thứ hai-“Bóng tối của tổ tiên bị
lãng quên” (1965) của Sergei Parajanov, được liệt kê trong danh mục lễ hội là phim
của Ukraina. Không có bộ phim Nga nào khác sẽ được công chiếu.
TÔ HOÀNG chuyển ngữ
