Nhạc sĩ Xuân Tiên vừa qua đời sáng 2/6 tại Úc, hưởng đại thọ 103 tuổi, để lại nhiều ca khúc nổi tiếng như ‘Khúc hát ân tình’, ‘Cùng một mái nhà’, ‘Hận Đồ Bàn’...
Nhạc sĩ Xuân Tiên có họ tên đầy đủ Phạm Xuân Tiên, sinh ngày 28/1/1921 tại Hà Nội. Nhạc sĩ Xuân Tiên là con út trong gia đình có 6 anh em trai. Nhạc sĩ Xuân Tiên có người anh kế cũng tham gia sáng tạo nghệ thuật là nhạc sĩ Xuân Lôi (1917-2006).
Nhạc sĩ Xuân Tiên đám cưới với người vợ cùng tuổi Hoàng Thị Hương vào năm 1940 và sống bên nhau hạnh phúc hơn 8 thập niên, với 8 đứa con chung. Bà Hoàng Thị Hương qua đời ngày 18/6/2021.
Công việc chính của nhạc sĩ Xuân Tiên là chơi nhạc và đệm
đàn cho các sân khấu nên ông viết không nhiều ca khúc. Từ bài hát đầu tiên “Chờ
một kiếp mai” viết chung với nhạc sĩ Ngọc Bích vào năm 1953 đến khi qua đời, nhạc
sĩ Xuân Tiên chỉ có khoảng 20 ca khúc. Tuy nhiên, điều đặc biệt là hầu hết các
ca khúc của nhạc sĩ Xuân Tiên đều khai thác chất liệu âm nhạc dân tộc và có sức
sống lâu bền.
Nhạc sĩ Xuân Tiên từng
thổ lộ: “Tôi
thích những âm hưởng lạc quan yêu đời, tôi yêu những lời hát ca ngợi quê hương
dân tộc. Tôi cũng có làm những loại nhạc tình yêu lứa đôi và nhạc buồn nhưng
không có sầu thương ủy mị quá. Có buồn những cũng chỉ là chớm buồn chút thôi”.
Trong ca khúc của nhạc
sĩ Xuân Tiên có thể tìm thấy âm hưởng dân ca Huế qua “Tiếng hát trong sương”, âm
hưởng dân ca Nam bộ qua “Cùng một mái nhà”, âm hưởng dân ca Chàm qua “Hận Đồ Bàn”
và âm hưởng dân ca Bắc bộ qua “Khúc hát ân tình”.
Ca khúc “Khúc hát ân
tình”, còn có tên khác “Duyên Bắc tình Nam”, là một trong những sáng tác quen thuộc
nhất của nhạc sĩ Xuân Tiên. Tính đến nay, bài hát đã qua đời gần 70 năm. Sau Hiệp
định Geneve, nhạc sĩ Xuân Tiên đã chứng kiến dòng người di cư và ông mong muốn
cộng đồng có được sự gắn bó yêu thương. Ông đã soạn nhạc và nhờ nhạc sĩ Song Hương
viết lời.
Ca khúc “Khúc hát ân
tình” mang sự hòa hợp và bao dung: “Người từ, là từ phương Bắc đã qua dòng sông, sông
dài. Tìm đến phương này, một nhà thân ái. Ơi! Tình Bắc duyên Nam Là duyên tình
chung muôn đời ta đắp xây. Gặp nàng, nàng là thôn nữ mắt duyên cười say môi hồng.
Tình ngát đôi lòng mộng vàng chung bóng.
Ơi! Mạch đất dâng hương là hương cần lao chung đời vai
sát vai. Cùng góp bàn tay thương yêu nhau rồi, ngô khoai hai mùa ngát một niềm vui chung
vui. Cho thơm hương đời lúa vàng tình ơi”.
Nhạc sĩ Xuân Tiên rất
đam mê luyện tập thể thao, nên ông sống khỏe mạnh đến tận tuổi 100. Trong cuốn
hồi ký xuất bản tại Úc, nhạc sĩ Xuân Tiên thổ lộ bí quyết trường thọ:
“Dù tuổi đã nhiều, lúc nào cũng nên vui vẻ với mọi người, sống lạc quan, bỏ qua
sự hờn giận, tìm sự vui tươi cho trí óc. Cố không nghĩ ngợi lung tung để cho
trí óc được thanh thản. Nếu có thể, nên tập thể dục một chút cho máu huyết lưu
thông, đó là sức khỏe vô giá của người nhiều tuổi”.
PHẠM TUẤN
