Sự nóng lên toàn cầu, chiến tranh và lạm phát, dường như thế giới đang chìm vào những cuộc khủng hoảng. Trong một cuộc phỏng vấn với “Der Spiegel”, nhà kinh tế học Mỹ Nouriel Roubini, người đã dự đoán cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, đã đặt tên cho 10 “siêu đại nguy hiểm” cấp bách và đưa ra đánh giá về chúng.
THẾ CHIẾN THỨ III ĐÃ THỰC SỰ BẮT ĐẦU?
(Báo DER SPIEGEL – Đức)
@ Der
Spiegel: Giáo sư Roubini, dường như ông muốn đổi biệt hiệu "Doctor
Rock" thành "Doctor Realist". Và trong cuốn sách mới của mình, ông
mô tả "mười siêu vòng xoáy" đặt ra câu hỏi về tương lai của chúng ta.
Quả là mờ mịt, nhưng tôi đồng ý với ông
-Nouriel Roubini: Những lời đe dọa mà tôi đề
cập tới là có thật, không ai chối cãi được. Tôi lớn lên ở Ý vào những năm
60-70.Dạo đó tôi không lo lắng về cuộc chiến giữa các cường quốc và mùa đông hạt
nhân vì Liên Xô và phương Tây đang ở trong tình trạng bất hòa. Tôi chưa bao giờ
nghe thấy cụm từ "biến đổi khí hậu" hay "đại dịch toàn cầu".
Và không ai lo lắng về việc robot sẽ cướp đi việc làm của con người. Chúng ta
đã có thương mại tự do hơn và toàn cầu hóa, chúng ta sống trong các nền dân chủ
ổn định, mặc dù không phải là những nền dân chủ lý tưởng. Nợ quốc gia thấp hơn,
dân số trẻ hơn, hệ thống lương hưu và y tế không có các khoản nợ chưa hoàn trả.
Đấy là thế giới mà tôi đã lớn lên. Và bây giờ tôi phải lo lắng về mọi thứ cùng
một lúc,và không chỉ mình tôi.
@ Có
đúng như vậy không? Hay ông tự tưởng tượng ra như ai đó đang khóc giữa cánh đồng
vắng?
- Tôi đã ở Washington trong cuộc họp của
IMF. Nhà sử học kinh tế Niall Ferguson đã nói trong một bài phát biểu rằng
chúng ta sẽ may mắn đối mặt với một cuộc khủng hoảng kinh tế như những năm 70
chứ không phải một cuộc chiến như những năm 40. Các cố vấn an ninh quốc gia lo
ngại về việc NATO tham gia vào cuộc xung đột Nga-Ukraine và tiến tới một cuộc
va chạm giữa Iran và Israel. Và sáng nay, tôi đọc được rằng chính quyền Biden
đang mong đợi một cuộc tấn công sắp tới của Trung Quốc vào Đài Loan. Về mặt
khách quan, chiến tranh thế giới thứ ba đã thực sự bắt đầu, đặc biệt, điều này liên
quan tới Ukraine và không gian mạng.
@ Các
chính trị gia dường như bị sốc trước tính “đồng bộ” của các cuộc khủng hoảng lớn
hiện nay. Ông nghĩ sao?
- Tất nhiên, trước tiên cần phải giải quyết
vấn đề với Nga và Ukraine, sau đó là với Iran, Israel và Trung Quốc. Nhưng
chúng ta không được quên về lạm phát và suy thoái, tức là về lạm phát đình trệ.
Khu vực đồng tiền chung châu Âu đang phải trải qua một cuộc suy thoái, và tôi
thấy đó là một cuộc suy thoái kéo dài và khó khắc phục. Ở Vương quốc Anh, tình
hình còn tồi tệ hơn. Đại dịch dường như đã được kiểm soát, nhưng các chủng
COVID mới có thể sớm xuất hiện. Và biến đổi khí hậu là một thảm họa với chuyển
động chậm, nhưng nó đang trên đà phát triển. Đối với mỗi một trong số mười mối
đe dọa được mô tả trong cuốn sách của tôi, tôi có thể đưa ra 10 ví dụ, và đây
là những mối đe dọa trước mắt những gì liên quan tới sự nóng lên toàn cầu.
@ Vâng,
xin cho biết!
-Vào mùa hè vừa qua đã xảy ra hạn hán trên
khắp thế giới, kể cả ở Hoa Kỳ. Không xa Las Vegas, nó mạnh đến nỗi xác của những
tên xã hội đen những năm 1950 nổi lên trong những chiếc hồ khô cạn. Ở
California, nông dân đang bán quyền sử dụng nước bởi vì việc trồng trọt đã trở
nên không có lợi. Còn ở Florida, không còn mua được bảo hiểm cho những ngôi nhà
trên bờ biển.Kết quả là, một nửa số người Mỹ sẽ buộc phải chuyển đến Trung Tây
hoặc sang Canada. Không phải là sự suy đoán, mà là khoa học thuần túy.
@
Còn một mối đe dọa khác mà ông mô tả là áp lực của Hoa
Kỳ đối với châu Âu để hạn chế quan hệ kinh doanh với Trung Quốc và không gây
nguy hiểm cho sự hiện diện quân sự của Hoa Kỳ trên lục địa châu Âu. Kịch bản
này có khả năng xảy ra như thế nào?
- Nó đã được thực hiện. Mỹ gần đây đã cấm
xuất khẩu chất bán dẫn cho các công ty Trung Quốc dành cho các lãnh vực trí tuệ
nhân tạo, điện toán lượng tử và quân sự. Người châu Âu dù muốn tiếp tục làm ăn
với Mỹ và Trung Quốc, nhưng vì lý do an ninh quốc gia, điều này sẽ không thể thực
hiện được. Thương mại, tài chính, công nghệ, Internet - mọi thứ sẽ được chia
đôi.
@ Ở
Đức, đang diễn ra các cuộc tranh cãi liệu có nên bán các phần của cảng Hamburg
cho công ty nhà nước Cosco của Trung Quốc hay không.Ông có lời khuyên như thế
nào?
- Chúng ta cần phân tích mục đích của giao
dịch này. Đức đã mắc sai lầm lớn khi trở nên phụ thuộc vào năng lượng của Nga.
Tất nhiên, Trung Quốc sẽ không chiếm các cảng của Đức bằng biện pháp quân sự,
như cách họ có thể làm ở châu Á và châu Phi. Nhưng dự kiện kinh tế duy nhất ủng
hộ một thỏa thuận như vậy là khả năng xảy ra một cuộc tấn công trả đũa ngay sau
khi các nhà máy châu Âu tại Trung Quốc bị tịch thu. Trong trường hợp ngược lại,
ý tưởng sẽ là như vậy.
@ Ông
nói rằng Nga và Trung Quốc đang cố gắng tạo ra một sự thay thế cho đồng đô la
và hệ thống SWIFT. Nhưng hiện tại điều này chưa diễn ra…
-Ở đây chỉ nói về hệ thống thanh toán. Trên
khắp thế giới Trung Quốc đang bán công nghệ 5G giá rẻ có thể được sử dụng để do
thám. Tôi đã hỏi tổng thống của một quốc gia châu Phi tại sao ông ấy mua chúng của
Trung Quốc mà không phải của phương Tây. Ông ta trả lời, họ nói, chúng tôi là
nước nhỏ, và ai đó sẽ vẫn do thám chúng tôi, vậy tại sao không sử dụng công nghệ
của Trung Quốc, nó rẻ hơn. Trung Quốc đang xây dựng sức mạnh kinh tế, tài chính
và thương mại ở nhiều nơi trên thế giới.
@ Liệu
đồng nhân dân tệ của Trung Quốc có thực sự thay thế được đồng đô la trong dài hạn?
-Sẽ cần thời gian, nhưng người Trung Quốc
biết cách lên kế hoạch trước. Họ đề nghị người Saudi định giá và tính vào giá dầu
mà Saudi bán cho họ bằng đồng nhân dân tệ. Hệ thống thanh toán của họ phức tạp
hơn bất kỳ hệ thống thanh toán nào trên thế giới. Một tỷ người Trung Quốc sử dụng
Alipay và WeChat thanh toán mỗi ngày để thực hiện các giao dịch. Tại các cửa
hàng Louis Vuitton ở Paris, bạn đã có thể mua hàng với sự trợ giúp của Alipay
và Wechat.
@ Trong
những năm 70, ở nước Đức cũng đã từng xẩy ra một cuộc khủng hoảng năng lượng, lạm
phát cao và đình trệ - cái được gọi là lạm phát đình trệ. Bây giờ đang xẩy ra điều
gì đó tương tự chăng?
-Hôm nay tình hình còn tồi tệ hơn thế. Thời
đó chúng ta không có nợ công và nợ tư nhân khổng lồ như ngày nay. Nếu các ngân
hàng trung ương tăng lãi suất để chống lại lạm phát, nhiều công ty zombie, ngân
hàng bóng tối và các cơ quan chính phủ sẽ phá sản. Cuộc khủng hoảng dầu mỏ đó
chỉ do một vài biến động địa chính trị gây ra, nhưng ngày nay còn nhiều nguyên
cớ hơn thế nữa. Chỉ cần tưởng tượng ra hậu quả cuộc tấn công của Trung Quốc vào
Đài Loan, nơi sản xuất 50% chất bán dẫn trên thế giới và 80% chất lượng cao. Nó
sẽ trở thành cú sốc toàn cầu ngay.
Ngày nay chúng ta phụ thuộc nhiều vào chất bán dẫn hơn là dầu lửa.
@
Rủi ro chính mà ông mô tả trong sách là biến đổi khí hậu. Liệu nợ tăng không phải
là nguyên nhân thứ yếu dẫn đến hậu quả có thể xảy ra thảm họa khí hậu?
-Chúng ta cần phải lo lắng về mọi thứ cùng
một lúc, bởi vì tất cả các mối đe dọa đều được kết bện với nhau. Ví dụ: Ở giai
đoạn này, không có cách nào để giảm đáng kể lượng khí thải CO2 mà không ảnh hưởng
đến nền kinh tế. Mặc dù năm 2020 đánh dấu cuộc suy thoái tồi tệ nhất trong 60
năm, lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính chỉ giảm 9%. Trong bối cảnh kinh tế
không có tăng trưởng vững chắc, vấn đề nợ không thể giải quyết được. Tức là cần
phải tìm cách đảm bảo tăng trưởng không phát thải.
@
Với tất cả những cuộc khủng hoảng song song này, ông đánh giá thế nào về cơ hội
tồn tại của nền dân chủ trong bối cảnh các hệ thống độc tài như Trung Quốc và
Nga?
- Tôi bồn chồn. Các nền dân chủ rất mong
manh khi đối mặt với những cú sốc lớn. Sẽ luôn luôn có một người nghị lực và
can đảm nói: "Tôi sẽ cứu nước", và người này đổ toàn bộ lỗi lầm cho
những người ngoại quốc. Đây chính xác là những gì Putin đã làm với Ukraine. Năm
tới, Erdogan có thể làm điều tương tự với Hy Lạp và cố gắng tạo ra một cuộc khủng
hoảng, vì nếu không sẽ có nguy cơ thất bại trong cuộc bầu cử. Nếu Donald Trump
tái tranh cử và thua cuộc, ông ta có thể công khai kêu gọi những người theo chủ
nghĩa da trắng thượng đẳng xông vào Điện Capitol. Chúng ta sẽ chứng kiến bạo
lực và một cuộc nội chiến thực sự ở Hoa Kỳ. Tại Đức, cho đến nay, mọi thứ có vẻ
tốt, nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu nền kinh tế xấu đi và mọi người bỏ phiếu cho
phe đối lập cánh hữu?
TÔ HOÀNG (chuyển ngữ)
