Nữ sĩ Xuân Quỳnh không chỉ được công chúng kỷ niệm 80 năm ngày sinh bằng đêm thơ nhạc ‘Hoa cúc xanh’ mà còn có tập sách ‘Trong đáy mắt trời xanh là vĩnh viễn’.
Nữ sĩ Xuân Quỳnh ra
đi đột ngột cùng chồng và đứa con, trong một tai nạn giao thông vào ngày
29/8/1988, để lại nhiều tiếc thương cho giới mộ điệu. Cuộc đời 46 năm của nữ sĩ
Xuân Quỳnh vẫn được độc giả nhắc nhớ qua những tác phẩm còn nguyên giá trị với
thời gian.
Nữ sĩ Xuân Quỳnh tên
thật Nguyễn Thị Xuân Quỳnh, sinh ngày 6/10/1942 tại làng lụa La Khê nức danh xứ
Hà Đông. Người mẹ của Xuân Quỳnh mất sớm, người cha của Xuân Quỳnh là một nhà
giáo cũng cưới vợ khác. Tuổi thơ Xuân Quỳnh và người chị Đông Mai chủ yếu sống
với bà nội.
Năm 1955, Xuân Quỳnh
trở thành vũ công của Đoàn ca múa Trung ương. Khoảnh khắc ấy được Xuân Quỳnh
miêu tả trong bài thơ “Cô diễn viên mới” rất thật thà: “Mới
hôm qua cùng bạn/ Em
ngồi ghế nhà trường/ Hôm
nay diễn viên mới/ Nhớ
cây bàng, cửa gương.../ Bước
chân còn bỡ ngỡ/ Đưa
con mắt rụt rè/ Nhìn
xung quanh vui quá/ Rộn
lòng em say mê/ Muôn
tiếng đàn dìu dặt/ Theo
những cánh tay mềm/ Trong
áo quần gọn ghẽ/ Nhiều
chị đẹp như tiên”.
Năm 1962, Xuân Quỳnh
đi học trường viết văn. Tập thơ đầu tiên của Xuân Quỳnh in chung với Cẩm Lai
vào năm 1963, do Nhà xuất bản Văn Học ấn hành, có tên gọi “Tơ tằm – Chồi biếc”.
Nữ sĩ Xuân Quỳnh làm biên tập viên báo Văn Nghệ từ năm 1963 đến năm 1980, sau
đó chuyển sang làm biên tập viên Nhà xuất bản Hội Nhà Văn cho đến khi qua đời.
Nhân dịp kỷ niệm 80 năm ngày sinh của nữ sĩ Xuân Quỳnh, cùng với đêm thơ nhạc “Hoa cúc xanh”,
cuốn sách “Trong
đáy mắt trời xanh là vĩnh viễn”
cũng được ấn hành nhằm tri ân một nhà thơ tài hoa đã có những đóng
góp không nhỏ
cho nền văn học Việt Nam hiện đại.
Nữ sĩ Xuân
Quỳnh được biết tới như một nhà thơ tình với những vần điệu vừa mộc mạc, sâu lắng, giàu nữ tính,
lại vừa cháy bỏng, tha thiết, nồng nàn. Chữ
“tình” trong các tác phẩm của Xuân Quỳnh rộng lớn hơn tình yêu đôi lứa, mà bao trùm cả tình yêu cuộc sống, tình
yêu đất nước.
Tập di cảo quý giá “Trong đáy mắt trời xanh là vĩnh viễn” hé lộ những chất liệu đã góp phần làm nên
chữ “tình” của nữ sĩ Xuân Quỳnh. Lật giở từng trang
sách, người đọc
bắt gặp một Xuân Quỳnh quá đỗi đời thường và đầy giản dị. Đong đầy ở đấy là hình ảnh của người mẹ với tình mẫu tử
thiêng liêng.
Nhiều
trang nhật ký chi tiết, tỉ mỉ, ghi lại quá trình sinh ra và lớn lên trong những
năm đầu đời của con trai đầu lòng Lưu Tuấn Anh, đã thể hiện được tình thương
yêu hết lòng và sự hy sinh vô bờ bến của nữ nhà thơ khi nuôi con trong những
năm chiến tranh chống Mỹ ác liệt.
Nữ sĩ Xuân
Quỳnh cũng là một người rất chịu khó đi thực tế và sẵn sàng nhập cuộc. Thu xếp
tạm ổn việc gia đình, con cái là sửa soạn hành trang để lên đường, không ngại
ngần đi đến những vùng đất trọng điểm, đầy khó khăn nguy hiểm để sống, làm việc,
trải nghiệm với quân và dân vùng đất lửa Quảng Trị: “Mẹ đi trên con đường chiến
tranh. Thức với trăng qua những bến phà, hố bom, vết đạn, pháo sáng dày đặc. Mẹ
đi qua như qua những buồn vui của đời mẹ, những con đường chiến tranh này luôn
luôn có cái chết rình bên cạnh, nhưng mẹ không sợ bằng lúc mẹ bắt đầu đi, vượt
qua cái tình cảm gia đình (xa con). Qua
những đêm thức trắng, xe càng đi càng vào miền nóng bức – hằng ngày nhớ con nên
mẹ lại cảm thấy gần con hơn”
“Trong
đáy mắt trời xanh là vĩnh viễn”
còn có những ghi chép của nữ sĩ Xuân Quỳnh về các sự
việc, ấn tượng đặc biệt, những chân dung tiểu biểu... thể hiện qua cách nhìn, cách nghĩ thông minh và tinh tế.
“Trong
đáy mắt trời xanh là vĩnh viễn”
do Phó Giáo sư Lưu Khánh Thơ (em gái
Lưu Quang Vũ) biên soạn,
cùng với nhiều tư liệu được cung cấp từ gia đình. “Trong đáy mắt trời xanh là vĩnh viễn” lần đầu tiên công bố một số bức thư Xuân
Quỳnh và Lưu Quang Vũ gửi cho nhau trong những năm cuối đời, thư Xuân Quỳnh gửi
cho con trai út Lưu Quỳnh Thơ (Mí) khi đi công tác tại Liên Xô....
Nhan đề “Trong đáy mắt trời xanh là vĩnh viễn” đặt cho cuốn sách được lấy từ một câu thơ trong bài “Có
một thời như thế” của nữ sĩ Xuân
Quỳnh: “Có một thời vừa mới
bước ra/ Mùa
xuân đã gọi mời trước cửa/ Chẳng
ngoái lại vết chân trên cỏ/ Vườn
hoa nào cũng ở phía mình đi/ Đường
chẳng xa, núi không mấy cách chia/ Trong
đáy mắt trời xanh là vĩnh viễn/ Trang
nhật ký xé trăm lần lại viết/ Tình
yêu nào cũng tha thiết như nhau/ Có
một thời ngay cả nỗi đau/ Cũng
mạnh mẽ ồn ào không giấu nổi/ Mơ
ước viển vông, niềm vui thơ dại/ Tuổi
xuân mình tưởng vẫn mãi tươi xanh”.
PHẠM TUẤN
