Khi Nga phát động cuộc chiến tấn công sang đất nước láng giềng, nhiều người mỉa mai Tổng thống Ukaine - Zelensky là một gã hề. Thực tế, bản lĩnh của ông Zelensky như thế nào? Xin mời đọc lại bài viết của nhà báo Hồng Thanh Quang khi ông Zelensky vừa đắc cử Tổng thống Ukraine.
DANH HÀI KHÔNG GIỠN CHƠI
HỒNG THANH QUANG
“Tôi không phải là người phản biện ông, tôi là bản án
của ông!” – trong cuộc tranh luận có truyền hình trực tiếp, được tổ chức trên
sân vận động Olympic có tới 22 nghìn khán giả ở thủ đô Kiev ngày 19-4-2019,
danh hài Vladimir Zelensky đã tuyên bố thẳng như vậy khi Tổng thống đương nhiệm
Victor Poroshenko nói rằng, “ông là người phản biện, là đối thủ của tôi”. Cũng
chính Zelensky đã nhấn mạnh rằng, việc ông muốn trở thành nguyên thủ quốc gia
chỉ để làm sao dọn sạch chính trường Ukraina thoát khỏi những nhà tài phiệt
chuyên tham ô tham nhũng, những người vẫn được coi là bạn của ông Poroshenko…
Nếu trong vòng một bầu cử diễn ra đúng ngày 1-4-2019,
việc ứng cử viên Zelensky thu nhận được nhiều phiếu bầu hơn các chính trị gia
chuyên nghiệp đã gây chấn động bất ngờ cho dư luận xã hội thì ngay trước khi diễn
ra vòng hai bầu cử, hầu như không có ai hoài nghi vào chiến thắng của danh hài
này nữa. Đúng như dự đoán của nhiều nhà quan sát, vòng hai cuộc bầu cử Tổng thống
Ukraina ngày 21-4 đã mang lại thắng lợi vượt trội cho danh hài Vladimir
Zelensky (theo thông báo sơ bộ, với 73,5% số phiếu bầu) Tổng thống đương nhiệm
Victor Poroshenko (khoảng hơn 25% số phiếu bầu). Số liệu chính thức sẽ được
công bố vào ngày 1-5 tới.
Thực tế chính trường Ukraina trong những năm qua cho thấy,
cử tri đã quá mệt mỏi bởi các dạng chính trị gia theo những khuynh hướng khác
nhau nhưng lại giống nhau ở một điểm: càng ngày càng làm cho đời sống người dân
trở nên khó khăn hơn và vị thế quốc gia ngày một suy giảm. Và họ mong đợi phép
lạ ở một vị cứu tinh có đoạn đời đã qua không giống một ai trong số các chính
khách chuyên nghiệp. Và người đó chính là danh hài Zelensky!
TỰ THÂN VẬN ĐỘNG
Tiểu sử của Vladimir Zelensky cho thấy, hơn bất cứ ai
hết, ông chính là người mà như ở phương Tây vẫn nói, “self made man”, tự mình
làm nên sự nghiệp. Ông không phải thuộc dòng dõi con ông cháu cha – một chàng
trai xuất thân từ gia đình trí thức Xôviết thuần túy, gốc Do Thái, từ thành phố
tỉnh lẻ Krivoi Rog. Mẹ ông sinh năm 1950, hơn 40 năm làm kỹ sư. Cha ông sinh năm
1947, là nhà lập trình, tiến sĩ khoa học kỹ thuật. Zelensky sinh năm 1978.
Ông từng sống cùng cha mẹ 4 năm tuổi thơ ở Mông Cổ, tại
thành phố Erdenet, nơi cha ông được cử sang công tác. Cậu bé Vova đã học hết lớp
một ở đó. Trở về thành phố Krivoi Rog quê hương, Zelensky đã vào học ở trường
phổ thông chuyên Anh ngữ. Thuở nhỏ, vị Tổng thống tương lai đã từng thử sức
trong mọi lĩnh vực ở nhà văn hóa thể thao quận: từ đấu vật cổ điển tới bóng rổ,
từ học khiêu vũ tới chơi piano… Ngay từ khi đó, ông đã tập hợp bạn bè thành đội
học sinh thông minh hóm hỉnh KVN và cũng trong hoạt động này, ông đã làm quen
được với người vợ tương lai của mình, Elena Kiyashka, người về sau đã sinh cho
ông hai đứa con. Năm Zelensky học lớp 11, đội KVN của học sinh do ông đứng đầu
đã giành được thắng lợi trước đội KVN của các giáo viên.
Năm 16 tuổi, Zelensky đã được nhận học bổng sang học ở
Israel, nhưng cha ông đã không đồng ý cho đi. Năm 1995, ông tốt nghiệp trung học
với hai điểm 4 và mơ ước trở thành nhà ngoại giao và thậm chí đã chuẩn bị để
thi vào Học viện Quan hệ Quốc tế Moskva (MGIMO), vì rằng ở thời điểm đó Viện
Quan hệ Quốc tế Kiev mới chỉ là một học đường ít tên tuổi. Tuy nhiên, sau đó,
Zelensky lại thi vào khoa luật, trường đại học kinh tế Krivoi Rog thuộc Viện Đại
học Kinh tế Quốc gia Kiev…
Thế nhưng, học xong đại học luật, Zelensky đã không
làm theo chuyên môn một ngày nào cả, vì những thử nghiệm thành công trong lĩnh
vực tấu hài đã quyết định nghề nghiệp tương lai cho ông. Ông đã xây dựng đội
KVN “Khu phố 95” đi thi trên truyền hình suốt bốn năm liền và thường xuyên du
diễn khắp liên bang Xô viết. Ngoài việc viết các tiểu phẩm thú vị và hóm hỉnh
cho “Khu phố 95”, Zelensky còn viết nhiều kịch bản cho các lễ hội, các chương
trình truyền hình và ca nhạc… Từ đó, ông đã tiến tới xây dựng đơn vị nghệ thuật
biểu diễn đặc sắc, studio “Khu phố 95”, mà trong đó ông là đồng chủ sở hữu cùng
hai người khác là Boris Shefir và Sergei Shefir. Giờ đây, studio “Khu phố 95”
đã là một thương hiệu lớn trong làng showbiz Ukraina, với rất nhiều dự án truyền
hình, các vở nhạc kịch, phim ảnh và sự phổ cập rộng rãi trong công chúng cả ở
nước Nga láng giềng…
Zelensky còn là diễn viễn và tác giả của nhiều chương
trình hình ăn khách… Sau khi bộ phim hài hước dài tập “Đầy tớ của nhân dân” với
vai chính do chính Zelensky đóng (một người bình thường bỗng nhiên trở thành Tổng
thống) được công chiếu, đã xuất hiện tin đồn từ cuối năm 2016 rằng, Zelensky sẽ
có thể trở thành ứng cử viên Tổng thống Ukraina. Năm 2017, các nghệ sĩ hài thuộc
studio “Khu phố 95” đã đăng ký thành lập chính đảng “Đầy tớ của nhân dân”.
Đúng vào giữa đêm tất niên rạng ngày 1-1-2019 trên
kênh truyền hình 1+1 ở Ukraina đã phát đi tuyên bố của Zelensky về việc ông quyết
định ra tranh cử Tổng thống. Sự kiện này diễn ra khi các kênh truyền hình còn lại
ở Ukraina đang phát đi lời chúc mừng năm mới của Tổng thống đương nhiệm Petro
Poroshenko…
KHÔNG CÓ THAM VỌNG
Chương trình vận động tranh cử Tổng thống của Zelensky
rất đơn giản nếu nhìn từ góc độ chính trị. Về hình thức, chương trình này không
có khác biệt gì lớn so với chương trình của Tổng thống đương nhiệm Poroshenko.
Trong con mắt của ứng cử viên Tổng thống Zelensky, nước Nga vẫn bị coi là đối
thủ và đảm bảo cho an ninh của Ukraina vẫn là việc nước này phải gia nhập NATO…
Tuy nhiên, giữa hai ứng cử viên vẫn có những điểm khác biệt về phong cách và
tâm tính, cũng như về lực lượng hỗ trợ phía sau lưng. Và điều đó đã tạo ra những
ảnh hưởng khác nhau đối với các cử tri Ukraina.
Trên trang FB của mình, sau khi biết kết quả bầu cử ở
Ukraina, Thủ tướng Nga Dmitri Medvedev đã nhận xét rằng, kết quả bầu cử ở
Ukraina thể hiện việc xã hội Ukraina đang có nhu cầu về những cách giải quyết
khác đối với các vấn đề của đất nước. Ông Medvedev viết: “Tôi không hoài nghi
gì về việc: nhà lãnh đạo mới của đất nước vẫn duy trì khẩu khí mà ông ấy đã sử
dụng trong quá trình vận động tranh cử... Lặp lại những khuôn mẫu tư tưởng đã
rõ hướng tới những nhóm cư dân khác nhau. Tôi không hề có ảo tưởng gì về chuyện
này…”
Tất nhiên, sau khi nhậm chức, có lẽ Zelensky sẽ phải đưa
ra những quan điểm không mạnh mẽ như thế trong quan hệ với quốc gia láng giềng
tối quan trọng là nước Nga (?)…
Cái khác giữa hai ứng cử viên Tổng thống Ukraina là việc,
Zelensky không giấu diếm việc ông không hề có tham vọng chính trị dài lâu mà sẽ
chỉ ngồi trên ghế nguyên thủ quốc gia chỉ một nhiệm kỳ với một nhiệm vụ duy nhất
là làm sao để chính trường Ukraina sẽ sạch ảnh hưởng của các nhà tài phiệt với
đám cánh hẩu lợi ích nhóm chuyên nghề tham ô tham nhũng. Ông hứa sẽ đưa ra đạo
luật đầu tiên “Về chính quyền nhân dân” mà trong đó sẽ quy định rõ nhưng nhiệm
vụ chính đối với chính quyền, chủ yếu thông qua trưng cầu dân ý. Zelensky cũng
đề nghị thông qua sắc luật về việc bãi bỏ quyền miễn trừ đối với Tổng thống,
các bộ trưởng, các quan tòa cũng như luật miễn nhiệm Tổng thống và bãi miễn các
nghị sĩ quốc hội… Ông đề nghị tiến hành bầu cử vào nghị viện và cơ quan lập
pháp ở địa phương bằng danh sách công khai và đề nghị bãi miễn các đại biểu được
bầu nếu họ bỏ họp hoặc bỏ bấm nút thông qua các quyết sách….
Danh hài kiêm chính trị gia mới toanh này cũng đề nghị
tiến hành trưng cầu dân ý về việc Ukraina gia nhập NATO và về việc nâng lương
cho các quân nhân Ukraina ngang tầm NATO…
Zelensky trong quá trình vận động tranh cử hứa sẽ đưa
ra trước các bên bảo trợ cho thỏa thuận Budapest va các đối tác trong Liên minh
châu Âu (EC) việc liên quan tới sự ủng hộ của Ukraina đối với việc chấm dứt chiến
sự ở Donbass… Ông cũng dự định sẽ lập những phiên tòa có bồi thẩm đoàn cho việc
xét xử các vụ án hình sự…
Trong lĩnh vực kinh tế, Zelensky đặt ra những nhiệm vụ
hàng đầu là thiết lập những luật chơi công bằng cho mọi thành phần kinh tế, tự
do cạnh tranh, phát triển sản xuất nội địa, đầu tư dài hạn và đảm bảo quyền lợi
cho các nhà đầu tư nước ngoài… Ngoài ra, Zelensky còn đề nghị áp dụng “hộ chiếu
kinh tế cho người Ukraina” mà theo đó có thể tích lũy trên tài khoản của mình một
phần thu nhập từ việc nhà nước bán những tài nguyên thiên nhiên…
Trong buổi họp báo được tổ chức ngay sau khi có tin thắng
cử, Zenlensky đã bắt đầu bằng lời cảm ơn Tổng thống đương nhiệm và cũng là đối
thủ của ông trong cuộc bầu cử 2019 này: “Ông ấy vừa chúc mừng tôi… và tôi rất
biết ơn Tổng thống Ukraina Petro Peroshenko. Ông ấy nói rằng tôi có thể dựa vào
sự giúp đỡ của ông ấy ở bất cứ lúc nào. Ông ấy đã công nhận chiến thắng của tôi
và của đội chúng tôi. Tôi xin cảm ơn thêm một lần nữa. Chúng ta hãy cùng vỗ tay
hoan hô ông ấy!”
Tới cuối buổi họp báo, Zelensky đã nói rõ hơn về việc
nếu ông cần tới sự giúp đỡ của ông Poroshenko thì ông có gọi điện thoại tới hay
không và nhấn mạnh: “Ông ấy nói rằng ông ấy luôn sẵn giúp đỡ tôi bằng lời
khuyên. Tôi nghĩ rằng đó thực sự là một giúp đỡ nghiêm túc. Và tôi thực sự sẵn
sàng nhờ cậy ông ấy, khi tôi cần. Tại sao lại không?”
Zelensky cũng tuyên bố rằng, ông dự định sau khi nhậm
chức (ngày 3-6-2019 tới) sẽ giảm bớt biên chế văn phòng Tổng thống và đoàn xe hộ
tống...
