Nhà văn – nhà báo Đỗ Bảo Châu đã qua đời ngày 4/11/2021 tại Hà Nội, hưởng thọ 76 tuổi. Không chỉ là tác giả của những cuốn sách “Hoa của biển”, “Ngày đầu bỡ ngỡ”, “Khúc quanh trên đường bằng”, “Trái tim nông nổi”... nhà văn Đỗ Bảo Châu còn dấn thân làm báo bảo vệ sự thật và lẽ phải. Xin trân trọng giới thiệu bài viết thương nhớ Đỗ Bảo Châu của đồng nghiệp Vũ Hữu Sự.
Đỗ Bảo Châu hết lòng vì dân nghèo, người
chịu bất công, oan ức...
VŨ HỮU SỰ
Khoảng
năm 1985 - 1986 gì đó, không nhớ được chính xác, lúc đó, đang làm công nhân ở
công trường xây dựng nhà máy thủy điện Hòa Bình trên sông Đà, tôi cùng với một
số bạn bè như Tạ Duy Anh, Nguyễn Lương Ngọc, Nguyễn Giáng Vân, Phạm Sông Hồng,
Dương Kiều Minh… đều đang “tập tọe” viết lách, và đều đã có tác phẩm được đăng
trên một số tờ báo ở Trung ương, đã từng tham gia trại sáng tác văn học của tỉnh
Hà Sơn Bình, do Ty Văn hóa Hà Sơn Bình tổ chức.
Đối với chúng tôi hồi ấy, mỗi lần có nhà văn, nhà báo ở
Trung ương lên công trường mà mình được gặp, đều là một niềm vui lớn. Một buổi
chiều, đang lang thang trên một con đường trong công trường thủy điện, chợt
nghe có người gọi tên mình, tôi ngoái đầu về phía tiếng gọi, thì ra anh Đào
Xuân Hải, một người anh lớn hơn tôi hơn chục tuổi, đang công tác ở Ty Lương thực
tỉnh Hà Sơn Bình, đã có lần cùng tham gia trại sáng tác văn học với tôi. Đi
cùng anh Hải là một người tầm thước, có gương mặt rất hiền. Chỉ vào người đó,
anh Hải bảo:
- Đây là nhà văn Đỗ Bảo Châu, làm việc ở Báo Lương thực thực phẩm,
vừa lên công trường công tác. Còn đây là Vũ Hữu Sự…
Anh Châu bắt tay tôi:
- À, Vũ Hữu Sự, anh đã đọc mấy truyện ngắn của
chú trên Báo Lao
động. Viết được lắm. “Văn kỳ thanh” mãi, hôm nay mới được “kiến kỳ
hình”.
Tôi theo hai anh về nhà anh Đào Xuân Hải ở bên kia
sông Đà, và nói chuyện với anh Châu suốt đêm.
Tôi quen biết anh từ đó.
Nhưng phải hơn 10 năm sau, năm 1998, khi về Hà Nội đầu
quân cho Báo Nông
nghiệp Việt Nam, lúc đó Báo Lương thực thực phẩm đã sáp nhập vào Báo Nông nghiệp,
tôi mới được làm việc cùng anh. Tôi làm phóng viên còn anh làm Trưởng ban Bạn đọc
của báo.
Khi tôi về, Báo Nông nghiệp Việt Nam đã có 4 nhà văn
đang làm việc tại đó. Đó là Đỗ Bảo Châu, Văn Chinh, Nghiêm Thị Hằng, Lê Thiếu
Nhơn, thêm tôi nữa là 5.
Ban Bạn đọc của anh Đỗ Bảo Châu là ban chuyên tiếp nhận
đơn thư của độc giả cả nước gửi về báo. Số đơn thư đó gồm hai loại, thứ nhất là
đơn của những người dân bị ức hiếp, bị thiệt thòi, bị xâm hại quyền lợi, rất
nhiều người bị cướp mất nhà, mất đất, bị tù đày một cách oan ức, bị thu hồi đất
nhưng bị ăn chặn tiền đền bù… mà xã hội gọi là “dân oan”.
Thứ hai là đơn của người dân tố cáo những kẻ tham
nhũng, làm trái pháp luật trong các cơ quan nhà nước. Nhận đơn, trưởng ban sẽ đề
xuất ban biên tập cử phóng viên đi xác minh, điều tra, viết bài để đưa vụ việc
lên báo. Những bài viết đó nằm trong chuyên mục "Điều tra theo thư bạn đọc".
Lúc đó, số phóng viên có khả năng “điều tra theo thư bạn
đọc” rất thiếu, bởi đó là những vụ việc chẳng dễ dàng gì. Đi viết để biểu dương
thành tích của các địa phương thì còn được tiếp đón niềm nở, dễ dàng được cung
cấp thông tin, còn đi “điều tra theo thư bạn đọc” là đi va chạm, đi đấu lý với
những người gây nên nỗi oan ức, bất công cho dân, tất cả những người đó đều là
lãnh đạo các địa phương. Họ chỉ chịu tiếp nhà báo khi “không còn lẩn trốn được
nữa”, và khi tiếp, thái độ của họ cũng chẳng thân thiện gì. Thấy tôi về, anh Đỗ
Bảo Châu đề xuất Ban Biên tập giao ngay nhiệm vụ đó cho tôi. Trước khi tôi đi
thực hiện vụ đầu tiên, anh đã nói với tôi một câu mà suốt đời tôi không quên:
- Những người dân đã gửi đơn cho chúng ta, có rất nhiều
người đã phải chịu nỗi bất công, oan ức kéo dài hàng chục năm trời. Họ đã gửi
hàng cân đơn đến đủ các cửa nhưng chẳng được nơi nào giải quyết. Báo chí là nơi
họ đặt niềm tin. Vì vậy, tuy không có thẩm quyền giải quyết, nhưng chúng
ta hãy đến với họ, nói lên những nỗi bất công, oan ức của họ, để tiếng nói của
báo chí góp phần thúc đẩy các cơ quan có thẩm quyền phải giải quyết vấn đề một
cách thỏa đáng.
Sở trường của tôi là phóng sự nông thôn và những bài
viết về các vấn đề xã hội. Nhưng từ khi được anh Đỗ Bảo Châu giao cho chuyên mục
“điều tra theo thư bạn đọc”, tôi trở thành người viết nhiều nhất cho trang này.
Tất cả những vụ lớn nhất, như vụ 3 thanh niên bị oan trong
vụ an “cố ý gây thương tích” ở Thanh Oai, Hà Nội, các vụ án ma túy Vũ Xuân Trường
ở Hà Nội, vụ Nguyễn Văn Tám ở Nam Định, vụ Lê Văn Luyện ở Bắc Giang, vụ Trần
Văn Vót ở Hà Nam hay vụ án đầm tôm Đoàn Văn Vươn ở Hải Phòng… tôi đều có
mặt, và đều được anh theo sát để tư vấn, giúp đỡ.
Trong hàng chục năm gắn bó, cùng làm việc với anh Đỗ Bảo
Châu, điều tôi kính phục nhất ở anh là sự hết lòng vì những người dân nghèo, những
người phải chịu sự bất công, oan ức, thiệt thòi trong xã hội…
