Thế giới thật kỳ lạ và muôn màu muôn vẻ. Trong khi cuộc chạy đua vũ trang vẫn tăng tốc; những “điểm nóng” vẫn nổ ra ở nơi này nơi kia và đại dịch Covid-19 như một cơn cuồng phong tiếp tục càn quét trên nhiều châu lục, mang lại những hậu quả không lường… Ấy vậy nhưng người ta vẫn đổ tiền bạc đua nhau khai thác những khoảng không gian sống ở bên ngoài hành tinh và khoa học gen đang nỗ lực trả lời câu hỏi:liệu loài người hiện nay có thể sinh ra nhũng loại người mới không?
Liệu một loại người mới có thể xuất hiện sau Covid-19?
(Báo Videnskab- Đan Mạch):
Con người đã mất tất cả anh em, chị em và anh em họ của mình. Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu cây gia đình của chúng ta vẫn có thể phát triển?
Hàng ngàn năm trước, chúng ta không hề đơn độc. Chúng ta, người homo sapiens đã chia sẻ không gian với người Neanderthal và nhiều người được gọi là hominids khác. Nhưng cuối cùng, chúng ta đã vượt qua và thay thế tất cả các thành viên khác của loài người. Và họ bị bỏ lại một mình.
Có thể bằng cách nào đó sẽ có thêm một số loài người khác mọc lên từ chúng ta, để bữa tiệc của những người anh em họ hàng này không còn quá cô đơn? Độc giả Toucan của chúng tôi muốn biết điều này. Trong một email, anh ấy hỏi, "Thông qua quá trình tiến hóa theo thời gian, từ loài mà chúng ta thuộc về - homo sapiens- một loài mới có thể xuất hiện hay không ? Hiện tại đã có những dấu hiệu cho thấy điều này sẽ xảy ra chưa? Và liệu chúng ta có thể dự đoán bằng cách nào đó loài người mới này sẽ như thế nào và nó sẽ khác với loài người hiện tại ra sao? "
Làm thế nào để một loại người mới xuất hiện? Về mặt lý thuyết, một loại người mới có thể xuất hiện - và thậm chí không phải là một. Không có loài nào bất biến, và con người cũng không ngoại lệ. Các gen của chúng ta liên tục đột biến, và nếu sự khác biệt về gen giữa các nhóm khác nhau trở nên đủ lớn, một loài người mới có thể phát sinh.
Jesper Givskov Sørensen, giáo sư sinh học tại Đại học Aarhus, trả lời như thế. Tuy nhiên, ông nói thêm rằng sẽ còn rất lâu nữa chúng ta mới được chứng kiến một loài người mới.
“Các đột biến trong gen là động lực của quá trình tiến hóa, nhưng chỉ điều này thôi là không đủ cho sự xuất hiện của các loài người mới. Chỉ khi các đột biến do chọn lọc mang lại những đặc tính có lợi hoặc lây lan ngẫu nhiên cho toàn bộ quần thể thì mới có tiền đề hình thành sự khác biệt về di truyền giữa các quần thể, dẫn đến sự xuất hiện của một người loài mới.
Đột biến xảy ra mọi lúc. Vì vậy, nói con người là con khỉ cũng sai. Chúng ta chỉ có một tổ tiên chung với loài vật này thôi. Sau cùng, loài khỉ cũng không ngừng phát triển, nhà khoa học giải thích.
Những vị khách mới trong một bữa tiệc gia đình? Để những biến đổi bất thường gen đủ cho sự xuất hiện của một loài mới, thì quần thể đó cần phải được cách ly về mặt di truyền. Ví dụ,di truyền ấy phải sống trong một khu vực tương đối hạn chế.
Quần thể hay loài? Điều khó khăn với các loài là phạm vi bao phủ của chúng. Trong bối cảnh khoa học, người ta thường có thể nói chính xác hơn về dân số. Những sinh vật nào trong cùng một lãnh thổ có thể sinh con?
“Trên thực tế, gấu nâu và gấu Bắc Cực giao phối với nhau. Và chúng có những đứa con có màu hơi bẩn như vậy. Một số gen của chúng khác nhau, nhưng hầu hết đều giống nhau. Ông Jesper Givskov Sørensen nói rằng gấu Bắc Cực không phải là một loài quá cổ xưa, và giống như tất cả các loài khác, nó không ngừng phát triển.
Người Homo sapiens hàng nghìn năm trước cũng có thể có con chung với người Neanderthal. Ở con người hiện đại, bạn vẫn có thể tìm thấy dấu vết di truyền của những con lai này.
“Khi mọi người nghĩ rằng Chúa đã sắp xếp mọi thứ một cách chặt chẽ vào những chiếc hộp, thì mọi thứ có thể tìm thấy một ý nghĩa rõ ràng. Nhưng bây giờ chúng ta biết rằng mọi thứ không đơn giản như vậy. Rất khó để tìm ra một định nghĩa phù hợp về loại này”. Jesper Givskov Sørensen giải thích.
Trong lịch sử, các nhóm người sống không thật đoàn kết. Điều này dẫn đến cái mà Jesper Givskov Sørensen gọi là sự khác biệt về hình thái - tức là sự khác biệt về màu da, hình dạng mắt hoặc chiều rộng mũi. Họ đã từng được gọi là chủng tộc.
“Mặc dù chúng ta trông khác nhau, nhưng trên thực tế, có rất ít sự khác biệt giữa mọi người. Và bây giờ chúng ta cũng pha trộn nhiều nên sự khác biệt chỉ ngày càng thu hẹp ”.
Toàn cầu hóa làm giảm khả năng xuất hiện một loài mới. “Vì vậy, với những gì loài người trông như bây giờ, không có gì mới trên đường chân trời được nêu ra. Giáo sư cho biết: Để có thể nói về sự xuất hiện của một loài người mới, các quần thể phải sống biệt lập về mặt di truyền trong hàng trăm nghìn năm.
Chúng ta sẽ biến thành cá một lần nữa?
Trong bộ phim “ Waterworld “ năm 1995, nhân vật của Kevin Costner có mang và lưới giữa các ngón chân. Nhờ đột biến, nhân vật của Costner thích nghi với một thế giới ẩm ướt hơn, nơi mọi người buộc phải sống sau khi băng ở hai cực tan chảy. Không thể tưởng tượng rằng con người sẽ thích ứng với biến đổi khí hậu theo cách này.
Jesper Givskov Sørensen từ chối lựa chọn ấy: “Ngay cả khi chúng ta thực sự cần một thuộc tính nào đó, nó sẽ không tự động phát triển. Nó có thể xuất hiện một cách tình cờ và thường không phải là giải pháp lý tưởng cho vấn đề”
Jesper Givskov Sørensen mời chúng tôi đến phòng thí nghiệm tưởng tượng của một nhà khoa học và giải thích quy mô phát triển thực tế của một loài người mới là như thế nào.
"Sự tiến hóa hơi giống như việc chuyển đổi một chiếc xe gia đình thành một chiếc xe Công thức 1. Có thể có một thay đổi ngẫu nhiên tại một thời điểm. Chiếc xe đi nhanh hơn với mỗi lần thay đổi. Nhưng bạn có thể được cấp số khi thực sự cần một hệ thống này đôi khi hóa ra rất khác thường ".
Một sinh vật sống - như một chiếc ô tô - không thể từ bỏ hoàn toàn phiên bản ban đầu-"bản thiết kế" của nó. Con hươu cao cổ là một ví dụ tuyệt vời về một loại máy tiến hóa. Trong hàng ngàn năm, con vật này vươn cổ cao hơn và cao hơn nữa đến đỉnh cao của các ngọn cây. Và các dây thần kinh ở cổ của nó cũng dài ra vài mét, Jesper Givskov Sørensen nói:
“Tiến hóa không thể nói trước được điều gì. Mặc dù về nguyên tắc có thể xảy ra một vài đột biến như ở thủy giới, nhưng khả năng ấy rất thấp. Thêm vào đó, khi xảy ra, nó cũng sẽ hữu ích. Tuy nhiên, chúng sẽ không có ý nghĩa gì cả - giáo sư nói- Nhiều khả năng người có mang sẽ bị khiếm khuyết nào đó, và đột biến sẽ chết cùng với những cái mang ấy."
Tiến hóa văn hóa mạnh mẽ hơn tiến hóa sinh học. “Chắc chắn có điều gì đó trong con người khiến quá trình tiến hóa của chúng ta trở nên khác biệt. Chúng ta có thể nói rằng tất cả các cơ chế giống nhau đều phù hợp với con người cũng như đối với động vật, nhưng chúng ta còn bị ảnh hưởng bởi văn hóa, Thomas Mailund, một chuyên gia tiến hóa từ Đại học Aarhus, cho biết trong bài báo“ Con người sẽ như thế nào trong một triệu năm nữa. ”
Trên thực tế, văn hóa có thể gây áp lực lên quá trình tiến hóa hơn là tự nhiên. Hàng ngàn năm trước, các xã hội có kiến thức về nông nghiệp đã vượt qua các xã hội thời kỳ đồ đá khác. Điều này đã xảy ra bởi vì những người nông dân mang các gen tốt hơn. Họ có công nghệ tốt hơn.
Vì vậy, rất khó để nói một người sẽ như thế nào trong một triệu năm nữa. Phần lớn sẽ phụ thuộc vào những gì các nhà phát minh của chúng ta nghĩ ra.
Điều này cũng xảy ra với sự tiến hóa hiện tại. Vào mùa đông, chúng ta ăn mặc ấm áp thay vì phát triển tâm sinh lý. Jesper Givskov Sørensen lưu ý khi tầng ôzôn mỏng đi, chúng ta sử dụng kem chống nắng để bảo vệ mình khỏi bức xạ tia cực tím. Điều này giúp chúng ta không chết vì ung thư da. “Và ngay cả một người da trắng như tôi vẫn có thể có con và khiến chúng sống sót, ngay cả khi mặt trời trở nên khắc nghiệt hơn”- nhà khoa học cười.
Nhà nước phúc lợi cao ở các nước Bắc Âu quan tâm đến sự sống còn của trẻ em và về nguyên tắc, mang đến cho mọi người cơ hội tốt hơn. Điều này - đúng như kế hoạch - ngăn chặn sự cạnh tranh sinh học.
Do đó, quá trình tiến hóa tự nhiên sẽ không giúp chúng ta thích ứng với biến đổi khí hậu.
“Vì vậy, không cần thiết một điều gì đó quan trọng theo quan điểm sinh học sẽ xảy ra với chúng ta, bởi vì chúng ta không có nhu cầu thay đổi về mặt thể chất. Nhưng chúng ta cần thay đổi hành vi của mình". Nhưng có lẽ sẽ không xảy ra nếu chúng ta du hành vào sâu trong vũ trụ.
Nếu doanh nhân người Mỹ Elon Musk quản lý để tạo ra một thuộc địa trên sao Hỏa, sẽ có những điều kiện tiên quyết để tiến hóa. Jesper Givskov Sørensen nói: “Nếu bạn chỉ là một trăm cá thể, cấu tạo gen có thể thay đổi rất nhanh. Ở đây mọi thứ có thể diễn ra nhanh chóng.
Nếu sự sống sót không phải là một tai nạn - ví dụ, một số có khả năng chịu đựng bức xạ vũ trụ tốt hơn những người khác - thì chúng ta sẽ thấy con người bắt đầu thay đổi như thế nào. Nhưng con người phải thay đổi tương đối đáng kể để biến thành một loài khác.
Jesper Givskov Sørensen nói: “Loài người trong tương lai có thể cao hơn, thấp hơn, tối hơn hoặc nhạt màu hơn chúng ta hiện tại”.`
Thomas Mylund dự đoán rằng con người trên sao Hỏa có thể thấp hơn chúng ta. Vì lãnh địa hoạt động ở trên đó rất hẹp, và nguồn cung cấp thực phẩm cũng ít.
“Có một xu hướng là trên các hòn đảo nhỏ bị cô lập trên Trái đất, động vật ngày càng nhỏ đi do thiếu thức ăn. Điều này đã được chứng kiến, ví dụ, trên đảo Flores, nơi cả người và voi đều bị thu nhỏ theo thời gian. Người ta có thể tưởng tượng như vậy trên sao Hỏa, nếu không có lượng thức ăn không giới hạn. Vì vậy, người sao Hỏa sẽ thu nhỏ lại trong hàng nghìn năm nữa “-Thomas Mylund nói. Đó là lý do tại sao, có lẽ, người ta không nên mong đợi rằng mang và vảy sẽ xuất hiện ngay lập tức.
Cũng có những dấu hiệu cho thấy con người đang phát triển. Điều này được gọi là tiến hóa vi mô. Cho đến nay, các nhà khoa học đã tìm thấy những dấu hiệu sau ở một số người:
- Có lẽ sự biến mất của các ngón chân út trên bàn chân.
- Sự xuất hiện một tĩnh mạch mới ở tay.
- Sự biến mất của răng khôn.
Đó là lý do tại sao, có lẽ, người ta không nên mong đợi rằng mang và vảy sẽ xuất hiện ngay lập tức.
TÔ HOÀNG
( chuyển ngữ từ tiếng Nga )
