Nghề nào cũng cần tình đồng nghiệp, nhưng nghề văn thì đồng nghiệp vừa là tri kỷ vừa là tri âm. Thông điệp ấy được hé lộ trong bộ sách “Bạn văn bạn mình” gồm 10 cuốn, do Nhà xuất bản Kim Đồng ấn hành.
Ngoài những sáng tác thì cuộc đời của các nhà văn cũng là một phần thú vị đối với công chúng. Vì vậy, chân dung văn học trở thành một thể tài được nhiều người quan tâm. Nhà xuất bản Kim Đồng đã có sự chọn lọc và sự cân nhắc khi ấn hành bộ sách “Bạn văn bạn mình” như một nguồn dữ liệu tham khảo độc đáo cho bạn đọc.
Bộ sách “Bạn văn bạn mình” bao gồm 10 cuốn: “Phê bình và cảo luận” (Thiếu Sơn), “Hình dung và tâm tưởng” (Lan Khai), “Văn thi sĩ tiền chiến” (Nguyễn Vĩ), “Văn thi sĩ hiện đại” (Bàng Bá Lân), “Đốt lò hương cũ” (Đinh Hùng), “Chân dung văn học” (Nguyễn Tuân), “Mười chín chân dung nhà văn cùng thời” (Vũ Bằng), “Những gương mặt” (Tô Hoài), “Cây bút đời người” (Vương Trí Nhàn), “Bạn văn" (Nguyễn Quang Lập).
Bên cạnh một số thông tin tiểu sử, thủ bút, chữ ký, “Bạn văn bạn mình” hé lộ những kỷ niệm vui buồn, tình bạn tình yêu, cá tính và thói quen độc đáo của các nhà thơ, nhà văn, sẽ khám phá ra nhiều điều mới mẻ về các thi văn tài.
Chẳng hạn, nhắc tới Tản Đà, ai cũng biết ông luôn được kính trọng về nhân cách và tài thơ phú, nhưng nếu được chứng kiến bữa rượu do tự tay nhà thơ chuẩn bị thì bạn sẽ hiểu vì sao anh em văn nghệ sĩ nể phục tài sành và kỹ trong ẩm thực của ông. Hay bạn có biết nhà văn Nguyễn Tuân là một trong những diễn viên Việt Nam đầu tiên ra nước ngoài đóng phim? Tiểu thuyết “Tắt đèn” được đặt tựa và viết theo lời thách đố của những người bạn văn ra sao? Câu chuyện ngoài đời của Nguyễn Nhược Pháp với cô gái “đi chùa Hương” thú vị thế nào? Còn chuyện Vũ Trọng Phụng viết ra kiệt tác “Số Đỏ” mà không hề chuẩn bị trước, tới hẹn phải nộp bài cho báo ông mới ngồi vào bàn viết và hỏi bạn bè: “Kỳ trước tớ viết đến đâu rồi nhỉ?”...
“Phê bình và cảo luận” của Thiếu Sơn là cuốn sách phê bình văn học đầu tiên viết bằng chữ quốc ngữ, và Thiếu Sơn được coi là một trong những người mở đầu cho nền phê bình văn học nước nhà. “Phê bình và cảo luận” còn một số yếu tố “mở đầu” nữa, chẳng hạn, tác giả bình hai tác phẩm được cho là tiểu thuyết đầu tiên của văn học Việt Nam hiện đại: “Quả dưa đỏ” và “Tố Tâm”. Và mặc dù là cuốn sách “mở đầu”, nhưng những vấn đề Thiếu Sơn đưa ra, nay vẫn còn tính thời sự.
Qua “Văn thi sĩ tiền chiến”, thấy một nhà thơ Nguyễn Vỹ điều độ, quy củ, nghiêm ngắn trong công việc nhưng lại không thích nằm yên trong khuôn sáo cũ mòn mà luôn tìm tòi hình thức diễn tả mới lạ khi sáng tác. Người mới gặp sơ sẽ thấy Nguyễn Vỹ hơi lạnh lùng, kiêu ngạo, nhưng với bạn bè thân thiết, ông lại rất chân tình.
Với “Chân dung văn học”, nhà văn Nguyễn Tuân vẫn luôn là cây bút tài hoa, trân trọng chữ nghĩa. Ông thường vận dụng con mắt tinh tường về cả điện ảnh, hội họa, sân khấu, âm nhạc... để quan sát, cảm thụ văn chương và đưa ra những nhận xét độc đáo, tế nhị về tác phẩm, tác giả. Cách thưởng văn của ông như nhâm nhi thưởng “Chén trà sương” và tinh tế phát hiện ra một phần tư vỏ trấu bị lẫn trong ấm trà ngon.
Còn “Bạn văn”, chỉ qua vài dòng diễn tả cử chỉ hay câu nói cửa miệng: “tôốk lắm tôốk lắm”, “âu chầu”, “may chi nỏ”... là độc giả đã thấy được “chất” của một văn nghệ sĩ nào đó, và những người trong giới thì phải bật cười ha ha khi nhận ra đặc điểm của người bạn văn qua giọng kể rất hài hước tếu táo mà... thấm của nhà văn Nguyễn Quang Lập.
NNVN
