TRONG YÊU THƯƠNG CÒN NƯỚC MẮT ĐỂ CƯỜI
XUÂN TRƯỜNG
1 -
Có một người con gái sinh ra trên vùng đất Tổ, với nắng trắng trung du gợn sóng những đồi, với mưa lá cọ quen bao triền dốc, những cơn gió mùa se ký ức hanh hao. Lớn lên trong một gia đình nề nếp, chị học hành bài bản, tốt nghiệp Đại học Sư phạm ngoại ngữ, nhưng lại vào đời bằng đôi bàn tay bé nhỏ qua những nghề tay trái với cuộc ly hương xa tận phương nam. Cơm áo vẫn đau đáu lòng người, chị vượt qua những thăng trầm gian khó, vất vả bao lần, qua nhiều nơi cư trú. Tình yêu đến, một mái ấm gia đình tưởng chừng như không có mãnh lực nào làm lay chuyển nổi. Thế mà buồn, thế mà gian truân gập ghềnh thân phận, đêm đêm giấc ngủ cứ mềm nước mắt, đôi lúc dường như muốn thiếu nghị lực ban ngày cho hành trình áo cơm. Đó là Nguyễn Thị Thanh Long.
Chị luôn luôn vui vẻ với bạn bè, chân thật và sinh động trong ứng xử, dễ mến, dễ gần… nhưng lại thấp thoáng xa xôi ươn ướt phía sau những nụ cười. Chị đã hoài niệm rằng:
“Lấy hết sức bình sinh để tuôn trào sự sống
nở hết mình
để rồi
Ngốc nghếch buông mình theo cơn gió lướt qua…
Những yêu thương muốn níu kéo trong đời
Những nỗi buồn mà ta trốn chạy
vẫn cứ theo ta
ngoái lại tháng ba
hoa xoan tím
Bóc quá khứ trụi trần
dại khờ?
hết mình?
đáng thương?
cao thượng?
trong yêu thương còn nước mắt để cười”.
Với những câu thơ tự do trên đây, bằng những ngôn từ nhẹ nhàng dễ hiểu mà nó lan toả đến chúng ta cái thăm thẳm vô cùng thân phận của một tâm hồn thơ . Có lẽ miền đất trung du Phú Thọ đã sinh ra những hoa trái ngọt lừ từ sỏi đá, những con người chịu đựng được với gió sương cuộc đời. Những trải nghiệm hành trình, những hiền hoà của phương Nam đã tạo cho thơ Nguyễn Thị Thanh Long một chất liệu nhẹ nhàng mà bền vững, tượng trưng mà ấn tượng.
Một điều ước muốn của ngượi phụ nữ Việt Nam chung nhất là trong bất cứ hoàn cảnh nào, địa vị xã hội nào, họ vẫn trọn vẹn với thiên chức được làm vợ, làm mẹ. Đây cũng là tính chất đặc thù sâu sắc, thâm thúy để chúng ta có thể tự hào. Ấy vậy cho nên, những cuộc tình nào đổ vỡ đều đem đến cho người phụ nữ những ưu tư dằn vặt, tròng trành, đau đớn.. . Chính tình yêu, áo cơm, sức ép của nhịp sống đô thị đã căng cứng tấm lòng hoài niệm, dồn nén, bứt phá bật lên “những ký âm ngân” . Đây cũng là tựa đề chị đã chọn cho tập thơ gần đấy nhất của mình. Chị đã nói như thế này: “Tôi được sinh ra ở vùng trung du sỏi đá. Cả cái tên cũng vốn chẳng yên bình. Bao thăng trầm cuộc đời tôi dấn thân như núi đồi nối tiếp nhau cái sau lại cao hơn cái trước. Hạnh phúc ư? Như liều thuốc an thần, uống rồi chỉ ngủ được tấm thân. Còn phần hồn như thoát ra khỏi xác. Có một loại thuốc nhiệm màu đó là ngàn ngàn ký âm nhảy múa mông lung vô hạn ký thác vào tâm hồn tôi. Một thế giới huyền ảo hiện ra…tôi cộng sinh những ký âm. Những ký âm ngân”.
2 –
Hành trình thi ca đi qua sóng gió của lòng người. Chạm vào vết xước yêu thương, Nguyễn Thị Thanh Long đã giật mình bâng quơ, ngổn ngang tâm thức, chợt chị quay về với những hoài niệm xa xưa, để giải mã và cân bằng cho hiện tại, tìm lại tiếng cười thơ dại một thời xa. Tập thơ “Một milimet” ra đời, rồi tập thơ “Một nửa vòng tay” ra đời, và tiếp theo là tập thơ “Những ký âm ngân”.
Đọc “Những ký âm ngân”, tôi thấy Nguyễn Thị Thanh Long đã vượt lên chính mình. Bằng thái độ nhẹ nhàng, không sáo ngữ, không bóp méo các khái niệm, chân thành mà triết lý, sâu lắng mà dữ dội, cách nói bình thường mà không thiếu đi sự tinh tế. Chị đã trải mình ra với cuộc đời này, với tha nhân, với bạn bè, với đất nước, với từng nhành cây, ngọn cỏ lá hoa, với lịch sử, Chị đã nặng lòng với các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh đời mình từ tuổi thanh xuân để bảo vệ độc lập, thống nhất đất nước. Chị đã hoà hợp lòng mình vào sự mất mát chung của dân tộc, để mà trân trọng, để mà biết ơn. Với tình yêu lứa đôi ,chị đã để lại dấu chân lãng du của mình bước lên nền chiều muộn, rồi tự nhủ lòng mình chỉ cay thôi để cho thơ chứ không đắng không nghiệt, chỉ buồn thôi chứ không bả, không phiền. Chính vì vậy chị đã biểu cảm qua thơ những nỗi niềm trong veo. “Giữa mùa khô / Một ngày/ Mặt trời đi vắng / Đồng Tháp Mười ôm anh giữa nổi nênh/ Hết đạn bom/ vết thương chẳng thể lành/ lặng lội tìm anh giữa mùa nước nổi/ Mái chèo ngược xuôi xin anh đừng giận dỗi/ anh ở đâu giữa lau lách, đìa, rừng… Điệu hát xoan đằm trong câu vọng cổ/ Câu vọng cổ đêm đêm hat lời đơm đó/ Huyền thoại bưng biền sen toả ngát hương ( trong bài “Đi tìm anh mùa nước nổi”). “Đêm nay/ Lại một lần lội ngược tiếng chuông ngân/ Gom nốt trầm ủ yêu thương đợi mùa trái ngọt/ Tiếng chuông ngân tận cùng đắng đót/ Nỗi nhớ về đâu ( trong bài “Ngược tiếng chuông ngân”).
Lục bát không phải sở trường của Nguyễn Thị Thanh Long, thế mà chị đã để lại cho ta những câu lục bát nôn nao vì kiếp sống, kiếp người: “Thương sao mấy phận lục bình/ Rủi chìm may nổi lênh đênh kiếp người/ Thúng sầu đầy đổi khoé cười / Mưa rơi đất khát trăng phơi tuổi rằm…” ( trong bài “Mơ xuân”) hoặc “Đỏ bao nhiêu ớt thì cay/ Vàng bao nhiêu lá thì đầy mùa thu”. Và đây chị đã viết về mẹ : “Mồ hôi luộc nấu sắn bùi/ Say câu xoan ghẹo đắp bồi nên con/ Gàu giai gạn ánh trăng tròn/ Trùng trùng bát úp… lói mòn thẳm xa (trong bài “Mẹ”).
Tôi không thể nào nói hết những gì mình muốn nói cho thơ Nguyễn Thị Thanh Long. Càng về sau những bài thơ tình của chị như tôi đã nói chị bước chân lên nền chiều muộn . Hờn mà không giận, không hận, không thù, tất cả đã làm nên cái nhân hậu cho thơ. Nguyễn Thị Thanh Long cũng đã gửi đến chúng ta một thông điệp bình yên, chan chứa tình thương mến thương từ một trái tim nhân hậu./.
