Bộ Tài chính đã gửi công văn
số 15726/BTC-QLCS, trả lời công văn của Hội Nhà văn Việt Nam, trong đó khẳng
định khu đất số 9 Nguyễn Đình Chiểu, toàn bộ 700m2 là tài sản công, Nhà
nước giao cho Hội Nhà văn Việt Nam quản lý và sử dụng. Trong đó có căn hộ của
bà Nguyễn Thị Nhị tạm lưu cư. Hội Nhà văn Việt Nam có trách nhiệm thu hồi khu
đất bà Nhị đang sử dụng, hỗ trợ chi phí di dời theo quy định của pháp luật hiện
hành. Tuy nhiên, cũng trong thời gian này, như một sự thách thức, gia đình bà
Nhị khởi công xây dựng một ngôi nhà 4 tầng tại khu vực được Hội Nhà văn tạm bố
trí.
Những chuyện còn khuất lấp từ việc “xẻ thịt” ngôi nhà
số 9 Nguyễn Đình Chiểu
Từ nhiều năm nay, ngôi nhà số
9 Nguyễn Đình Chiểu vẫn được xem là một địa chỉ tin cậy, ấm áp, bình yên của
giới văn chương cả nước. Nhiều hoạt động, nhiều sự kiện văn học quan trọng,
nhiều tác phẩm văn chương ghi dấu ấn trên văn đàn, góp phần tích cực vào sự
phát triển văn hóa xã hội của đất nước, cũng được tổ chức hoặc ra đời từ đây.
Tuy nhiên bạn đọc, và thậm chí là cả khá nhiều các nhà văn là hội viên của Hội,
cũng chưa được biết rõ về lai lịch của ngôi nhà này, và lại càng ít người biết
rằng từ hơn 10 năm nay, ngôi nhà số 9 Nguyễn Đình Chiểu đang ở trong tình trạng
bị chiếm đoạt một phần, một việc làm ngang nhiên xâm phạm đến công sản của Nhà
nước lại được che đậy, được hợp thức hóa bằng những quyết định hành chính tưởng
chừng như rất minh bạch. Đối mặt với sự việc trên, Ban Chấp hành Hội Nhà văn
Việt Nam, những người vốn quen với những âm thầm của văn chương chữ nghĩa hơn
là những khe khắt rạch ròi của công tác quản lý hành chính, lại càng xa lạ với
những khuất tất của đời sống đang ngày càng được lượng hóa bằng những giá trị
ít tính nhân văn; rõ ràng đã trở thành đối tượng yếu thế, bị chèn ép ngay cả
trong các hoạt động tư pháp vốn vẫn được xem là đại diện của công lý này.
Lịch sử vấn đề
Tòa biệt thự số 9 Nguyễn Đình
Chiểu, (quận Hai Bà Trưng, Hà Nội) nguyên là nhà ở của cố Chủ tịch Trung ương
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Phó Chủ tịch Hội đồng Nhà nước Huỳnh Tấn Phát. Tòa
biệt thự bao gồm một nhà chính 3 tầng, một dãy nhà phụ cấp 4 và sân vườn, tổng
diện tích rộng 700m2. Năm 1990, sau khi cố Chủ tịch Huỳnh Tấn Phát nghỉ công
tác, trở lại miền Nam, toàn bộ căn biệt thự và khu đất 700m2 này
được Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng (nay là Thủ tướng Chính phủ) giao cho Hội Nhà
văn Việt Nam quản lý và sử dụng làm Trụ sở cơ quan Hội. Văn bản 3379.QT do ông
Nguyễn Quỳnh, Cục trưởng Cục quản trị 1 ký ngày 15/10/1990 ghi rõ:
“Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng
đã đồng ý giao Hội Nhà văn Việt Nam ngôi nhà số 9 Nguyễn Đình Chiểu, quận Hai
Bà Trưng, Hà Nội do Văn phòng Hội đồng Bộ trưởng đầu tư xây dựng và quản lý
(Công văn số 1131-QT ngày 14 tháng 4 năm 1990)
Nay Văn phòng Hội đồng Bộ
trưởng chuyển giao quyền sử dụng và quản lý ngôi nhà số 9 Nguyễn Đình Chiểu,
quận Hai Bà Trưng, Hà Nội với diện tích
Nhà chính cả 3
tầng 152m2
Nhà phụ 1 tầng mái
ngói 59m2
Bếp và nhà ăn mái
bằng 21m2
Cùng toàn bộ sân vườn tổng
diện tích khu vực 700m2 cho Hội Nhà văn Việt Nam…”
Tuy nhiên trong thực tế, khi
tiếp quản khối công sản này, tại số 9 Nguyễn Đình Chiểu vẫn còn một số nhân
viên từng phục vụ Chủ tịch Huỳnh Tấn Phát lưu cư lại tại khu nhà phía sau
Năm 1990, Hội Nhà văn Việt
Nam lập Dự án xây dựng thư viện và nhà bảo tàng 5 tầng ở phía sau căn biệt thự.
Dự án được nhà nước phê duyệt và cấp kinh phí. Để giải phóng mặt bằng, Hội Nhà
văn đã đền bù cho một số nhân viên nói trên đi nơi khác. Riêng bà Nguyễn
Thị Nhị dứt khoát ở lại, không nhận tiền đền bù cũng như nhà ở. Lý do bà Nhị
đưa ra là từ năm 1984, Chủ tịch Huỳnh Tấn Phát đã đồng ý cho gia đình bà đến ở một
căn hộ có diện tích 16m2 và diện tích phụ 14m2 tại dãy nhà cấp 4 phía
sau căn biệt thự. Sau đó Ban Thư ký Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam
đã ra Quyết định số 84/QĐ-MTTW (về việc bố trí chỗ ở cho cán bộ nhân viên) đồng
ý để bà Nguyễn Thị Nhị đến ở tại căn hộ có tổng cộng diện tích 30m2 này. Nội
dung quyết định của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ghi rõ: “… để tiện việc phục
vụ Chủ tịch Huỳnh Tấn Phát”. Tuy nhiên trong công văn số 3379.QT chuyển quyền
sử dụng ngôi nhà số 9 Nguyễn Đình Chiểu cho Hội Nhà văn Việt Nam của Văn phòng
Hội đồng Bộ trưởng không hề nhắc tới việc này
Như vậy đầu tiên có thể khẳng
định ngôi nhà số 9 Nguyễn Đình Chiểu là “do Văn phòng Hội đồng Bộ trưởng đầu tư
xây dựng và quản lý”. Việc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ra quyết
định “bố trí chỗ ở” cho bà Nguyễn Thị Nhị tại địa chỉ này chỉ là với
mục đích “tiện việc phục vụ Chủ tịch Huỳnh Tấn Phát”, khi đó ở cương vị
là Chủ tịch Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Không thể xem là quyết
định phân nhà. Điều này được xác định thêm bằng việc năm 1990 toàn bộ diện tích
này đã được Hội đồng Bộ trưởng “chuyển giao quyền sử dụng và quản lý” cho
Hội Nhà văn Việt Nam, với “toàn bộ sân vườn tổng diện tích khu vực 700m2”.
Những “khuất tất” của một cuốn “sổ đỏ”
Trở lại câu chuyện năm 1990.
Để tiến hành thi công công trình, Hội Nhà văn Việt Nam đã thu xếp xây một căn
hộ cấp 4, gồm 20m2 nhà ở và 6m2 diện tích phụ ở phần sân phía đường
Nguyễn Đình Chiểu, bên cạnh tòa nhà chính để chuyển gia đình bà Nhị ra đó
Năm 2002, bà Nhị làm đơn xin
phép Hội Nhà văn Việt Nam thay mặt ngói bằng mái bằng. Hội Nhà văn đồng ý để bà
Nhị sửa chữa chống dột. Để có quyết định này, Thường trực Ban Chấp hành Hội Nhà
văn khi đó đã có những cuộc họp bàn nghiêm túc, bởi lẽ trong thời gian này, Hội
Nhà văn Việt Nam cũng đang tìm những giải pháp để di chuyển gia đình bà Nhị ra
khỏi khuôn viên trụ sở Hội. Việc chấp nhận yêu cầu của bà Nhị cũng còn do những
áp lực khác từ một số cá nhân tại Mặt trận Tổ quốc Việt Nam mà chúng tôi sẽ
công bố trong một dịp khác. Tuy nhiên từ sự đồng ý này mà bà Nhị đã dần dần có
những bước đi vượt quá giới hạn, như xây thêm tầng, rồi tiến hành các bước xâm
lấm, cơi nới và cuối cùng là “hợp thức hóa” ngôi nhà trên đất của Nhà nước
*
Nhận thấy sự phức tạp của vấn
đề, ngày 01/11/2010 Hội Nhà văn Việt Nam đã gửi công văn lên Bộ Tài Chính để
hỏi về những cơ sở nhà đất liên quan đến trụ sở số 9 Nguyễn Đình Chiểu. Cũng
trong tháng 11 năm 2010, Bộ Tài chính đã gửi công văn số 15726/BTC-QLCS, trả
lời công văn của Hội Nhà văn Việt Nam, trong đó khẳng định khu đất số 9 Nguyễn
Đình Chiểu, toàn bộ 700m2 là tài sản công, Nhà nước giao cho Hội Nhà văn
Việt Nam quản lý và sử dụng. Trong đó có căn hộ của bà Nguyễn Thị Nhị tạm lưu
cư. Hội Nhà văn Việt Nam có trách nhiệm thu hồi khu đất bà Nhị đang sử dụng, hỗ
trợ chi phí di dời theo quy định của pháp luật hiện hành. Tuy nhiên, cũng trong
thời gian này, như một sự thách thức, gia đình bà Nhị khởi công xây dựng một
ngôi nhà 4 tầng tại khu vực được Hội Nhà văn tạm bố trí. Khi ấy mọi người mới
té ngửa ra rằng trong suốt mấy năm qua, đã có một “chiến dịch” âm thầm “hô
biến” một phần đất công sản mà Hội đang quản lý thành đất tư, đất có “sổ đỏ
chính chủ” mang tên hai vợ chồng ông Trần Duy Bình và bà Nguyễn Thị Nhị. Lộ
trình của “chiến dịch” này có thể tạm tóm tắt theo hồ sơ như sau
Tháng 7 năm 2007, sau khi đã
từng bước cơi nới thêm tầng trên diện tích 20m2 tại số 9 Nguyễn Đình Chiểu
mà Hội Nhà văn Việt Nam đã bố trí, bà Nhị đã làm động tác để Ban Thường trực Ủy
ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, gửi công văn số 2314/MTTW-BTT cho Sở
Tài nguyên Môi trường và nhà đất ban 61/CP, đề nghị cho bà được ký hợp
đồng thuê nhà, mua nhà theo Nghị định 61/CP của Thủ tướng Chính phủ.
Chẳng hiểu ông Chánh văn
phòng Nguyễn Văn Pha, người ký công văn này, có nắm được việc bố trí chỗ ở
cho cán bộ nhân viên (1984) và việc phân nhà (theo nội dung công
văn 2007) là hai việc rất khác nhau hay không, đặc biệt là khi ngôi nhà số 9
Nguyễn Đình Chiểu vốn là “do Văn phòng Hội đồng Bộ trưởng đầu tư xây dựng và
quản lý”, chứ không thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, và đã được “chuyển
giao quyền sử dụng và quản lý” cho Hội Nhà văn Việt Nam từ năm 1990.
Vậy mà cho đến tận khi ông Pha ký công văn nói trên, Hội Nhà văn Việt Nam,
chủ sở hữu khu đất, cũng không hề được biết.
Căn cứ vào công văn đề nghị
nói trên, cộng thêm với một loạt các thủ tục “không thể thiếu” của quy trình
“hóa giá”, đến tháng 12 năm 2007, Ủy ban nhân dân quận Hai Bà Trưng, mà trực
tiếp là ông Lâm Anh Tuấn, Phó chủ tịch quận, đã ký cấp giấy Chứng nhận quyền sở
hữu nhà ở và sử dụng đất ở cho gia đình bà Nguyễn Thị Nhị và ông Trần Duy Bình
tại thửa đất nói trên, với tổng diện tích 45,2m2. Theo cuốn “sổ đỏ” đầy khuất
tất này thì diện tích mà ông Bình, bà Nhị được sở hữu vượt quá cả so với “quyết
định” của Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam 14,2m2, và so với thỏa
thuận của Hội Nhà văn là 19,2m2.
Và một phiên tòa không thể thuyết phục
Cuốn “sổ đỏ” mang số
010701554000755 này cho đến tận khi xử lý việc xây dựng nhà của bà Nhị, Hội Nhà
văn Việt Nam mới được được biết. Trước tình hình như vậy, Hội Nhà văn đã gửi
nhiều công văn tới quận Hai Bà Trưng thành phố Hà Nội nhưng không được giải
quyết. Do không được phúc đáp, Hội Nhà văn Việt Nam đã quyết định khởi kiện
hành chính đối với Ủy ban nhân dân quận Hai Bà Trưng về việc vi phạm những quy
định của pháp luật, cấp sổ đỏ cho bà Nguyễn Thị Nhị, trên thửa đất Chính phủ
giao cho Hội Nhà văn quản lý và sử dụng.
Bởi lý do “các anh kiện chính
thủ trưởng của chúng tôi nên không biết phải xử lý thế nào” mà đơn khởi kiện
của Hội Nhà văn Việt Nam được tòa án nhân dân quận Hai Bà Trưng “nghiên cứu”
đến tận… 8 năm. Đến ngày 26 tháng 11 năm 2018, sau hai lần nộp đơn và một số
lần hoãn, Tòa án nhân dân quận Hai Bà Trưng mới đưa vụ kiện ra xét xử. Tại
phiên tòa đầy khiên cưỡng này, Bản án số 03/2018/HCST được tuyên: Công nhận
Quyết định hành chính số 234.61.QĐUB.2017 của UBND quận Hai Bà Trưng về việc
cấp giấy Chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và sử dụng đất ở số 010701554000755 cho
gia đình bà Nguyễn Thị Nhị và ông Trần Duy Bình tại số 9 Nguyễn Đình Chiểu,
quận Hai Bà Trưng, Hà Nội được ban hành đúng thẩm quyền và đảm bảo đầy đủ cơ sở
pháp lý. Bác yêu cầu khởi kiện của Hội Nhà văn Việt Nam
*
8 năm trời để có một phiên
tòa, ấy là nói riêng về việc tố tụng, là một hành trình kéo dài đến gần 2 nhiệm
kỳ Đại hội, để có một kết quả không hề thỏa đáng là điều không ai muốn. Nhìn từ
góc độ pháp luật, rõ ràng hành trình để dẫn đến một cuốn “sổ đỏ” có thể là đầy
đủ về các bước tiến hành, về văn bản và thủ tục, về căn cứ pháp lý. Đó có lẽ là
cách nhìn của những người xử án. Song cuốn “sổ đỏ” ấy lại chồng lên trên một
phần đất khác cũng có đầy đủ cơ sở pháp lý, thậm chí còn vững chắc và chặt chẽ
hơn, thì rõ ràng phán quyết ấy của tòa (sơ thẩm) là điều cần phải xem lại từ
đầu. Trong câu chuyện này, hiển hiện một vấn đề chưa rõ ràng là vai trò và
quyền hạn của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, của ông Chánh văn phòng Nguyễn
Văn Pha khi ra những quyết định và văn bản pháp lý liên quan đến một phần ngôi
nhà số 9 Nguyễn Đình Chiểu, công sản mà họ không hề có quyền quản lý, phân
chia, chuyển nhượng. Tiếp đến là quá trình thẩm định hồ sơ của cơ quan quản lý
Nhà nước, cụ thể ở đây là lãnh đạo quận Hai Bà Trưng, đương nhiên có nhiều sơ
hở. Và cuối cùng là câu chuyện của tòa án… Chắc chắn sẽ có những phiên tòa tiếp
theo để xem xét lại vụ án này, song những toan tính bất minh để vụ lợi trong
câu chuyện này có lẽ vẫn còn là một đề tài thú vị!
PV
