Chiều 21-11, BCH
Đảng bộ TP.HCM đã thống nhất chọn hình thức "cảnh cáo" với ông Tất
Thành Cang. Đây chưa phải quyết định cuối cùng, kỷ luật có lẽ cũng chưa dừng lại
ở mức độ chỉ hai từ. Số phận của ông Cang sẽ do Ban Bí thư quyết định. Tương
lai của ông Phó Bí thư thành ủy e cũng khó sáng sủa hơn so với số phận cấp trên
trực tiếp cách đây chưa lâu. Trước khi bị khởi tố và nhận mức án nặng trong hai
phiên tòa, ông Đinh La Thăng, cựu Bí Thư thành ủy cũng chỉ bị mức kỷ luật cảnh
cáo. Thú vị và đáng quan tâm ở chỗ: truyền thông quốc tế có xu hướng xem ông
Đinh La Thăng là một chính trị gia đang sử dụng chiêu bài dân túy chủ nghĩa.
Ngược lại, để “kỷ luật” Tất Thanh Cang, dân túy đã được sử dụng làm giải pháp.
TRƯỜNG HỢP TẤT
THÀNH CANG TRONG CUỘC CHIẾN CHỐNG TƯ BẢN THÂN HỮU
NGUYỄN HỒNG
LAM
Ngày 7 - 11, ông
Tất Thành Cang đã được Thành ủy giao kiêm thêm chức Trưởng ban “Ban chỉ đạo TP
HCM thực hiện thí điểm về đổi mới, tăng cường hòa giải, đối thoại những hoạt động
nhằm giải quyết các tranh chấp dân sự, khiếu kiện hành chính tại tòa án hai cấp”.
Truyền thông chính thống chỉ đưa tin trung dung và dè dặt như chính vị thế và
truyền thống của nó, không bình luận. Truyền thông lề trái giữ im lặng thăm dò;
nếu có cũng chỉ dẫn lại truyền thông lề phải, không hấp tấp phản đối. Chỉ truyền
thông không lề - truyền thông nhân dân - vốn chẳng chịu trách nhiệm gì ngoài mục
đích tỏ ra thạo tin, lỡ sai thì xóa béng đi để tỏ ra vô can, là ngay lập tức
bàn tán xôn xao.
Dư luận cho rằng
đây là một dấu hiệu bao che sai phạm cho cán bộ. Ông Tất Thành Cang đang là một
tâm điểm trong những chỉ trích, cáo buộc của dư luận quanh “lò lửa” Thủ Thiêm,
rồi vụ mua bán công sản sai trái - đất Phước Kiểng - gây thất thoát cực lớn… Cử
ông ra làm Trưởng ban chỉ đạo, có vẻ như chính quyền đã không thật sự nghe tiếng
nói của dân, coi thường dư luận. Đó là một biểu hiện mai mỉa của luật pháp thiếu
minh bạch, yếu thế so với những toan tính chính trị. Những oan khốc, thiệt thòi
của nhân dân rồi sẽ bị đem ra đánh đổi và nhấn chìm trong lãng quên. Những kẻ
phải chịu trách nhiệm rồi sẽ vẫn ung dung trên ghế quyền lực, có khi còn được cất
nhắc lên cao hơn, tăng thêm. Dư luận vì thế càng chất thêm quanh tân Trưởng Ban
chỉ đạo nhưng bức xúc, oán hờn, càng đòi ông Cang và những người có trách nhiệm
khác phải sớm bị xử lý thỏa đáng, không…hòa giải, chỉ đạo gì nữa!
Tất nhiên nhà nước
không khó khăn gì để nhận ra chuyện dư luận sẽ phản đối gay gắt. Biết, nhưng vẫn
làm. Người ta muốn nhìn thấy sự phẫn nộ của dân chúng được thổi bùng để nhanh
chóng dẫn đến việc xử lý một/một số lãnh đạo tại TP Hồ Chí Minh có “những sai
phạm nghiêm trọng gây bức xúc dư luận”. Đưa Tất Thành Cang kiêm nhiệm chức Trưởng
ban là đặt ông ta vào điểm cụt con đường, buộc phải quay lại đối mặt với những
gì ông và nhóm cùng hội cùng thuyền đã gây ra. Do đó có thể thấy cử ông Tất
Thành Cang kiêm nhiệm Phó Ban chỉ đạo là của Đảng bộ Thành phố, nhưng chủ
trương, quyết định thì phải xuất phát và được cho phép ở cấp cao hơn. Chiêu bài
dân túy được sử dụng làm phương tiện để loại trừ một mối nguy lớn hơn, cấp bách
hơn: chủ nghĩa tư bản thân hữu. Trước đó, nguy cơ này vẫn được gọi bằng cụm từ
gần với đời sống, ít màu sắc thuật ngữ chính trị hơn, ít tàn hại hơn: nhóm lợi
ích.
Tất Thành Cang
có đầy đủ yếu tố lún quá sâu, thành một nhân tố của cấu trúc tư bản thân hữu
trong vai trò một lãnh đạo có vị trí cao nhất nhì tại TP Hồ Chí Minh. Vì quan hệ
này, được uỷ quyền của UBND TP, ông Tất Thành Cang là giám đốc Sở giao thông đã
ký tắt hợp đồng BT 12 km đường ở khu Thủ Thiêm xấp xỉ 12.000 tỷ đồng. Doanh
nghiệp được trả bằng hơn 79 ha đất (trong đó nhà đầu tư được khai thác 46 ha
kinh doanh, còn lại đất giao thông và công trình công cộng). Nhà đầu tư không
được phân lô bán nền mà phải xây dựng khu đô thị mới...Tuy nhiên, theo giải
trình của ông ông Nguyễn Hoàng Tuệ, Phó Tổng Giám đốc, đến nay Công ty Đại
Quang Minh đã giải ngân cho các đơn vị thi công khoảng 6000 tỷ nhưng vẫn không
được nhận 3.900 tỷ đồng các khoản chi phí trượt giá; chi phí lãi vay. Từ 2013,
họ cũng đã nộp cho ngân sách UBND TP.HCM số tiền 2.400 tỷ đồng. Vấn đề nằm ở chỗ,
nếu chỉ là hợp đồng kinh tế bình thường, có cần gì phải đóng dấu mật để dư luận
nghi ngờ? Sự thật này cũng đã không được công bố cho báo chí.
Cũng vì quan hệ
này nên mới có chuyện bán đất Phước Kiểng trị giá 2400 tỷ đồng cho Quốc Cường
Gia Lai chỉ với giá 419 tỷ đồng. Chỉ ra như thế, để thấy trong riêng vụ này thôi,
thất thoát tiền bạc của nhà nước và nhân dân đã kinh khủng đến mức nào.
Phía sau những
sai phạm cụ thể đã được chỉ ra là cả một mối oan khốc Thủ Thiêm kéo dài hơn 20
năm, liên quan đến nhiều thế hệ lãnh đạo thành phố trước ông Cang, liên quan đến
quyền lợi và số phận của 15.000 người dân bị đặt vào “vùng quy hoạch Phố Đông
TP Hồ Chí Minh” theo mô hình Đông phố Tân khu của Thượng Hải, Trung Quốc. Bao
nhiêu tham vọng của nhiều thế hệ tư bản thân hữu đã biến thành 20 năm tuyệt vọng
và đau khổ của hàng chục ngàn người dân thành phố.
Ông Tất Thành
Cang, vì đang giữ vị trí nên dễ bị nhận diện. Thật ra, đó chỉ là một mắt xích yếu
trong toàn chuỗi nguy cơ mạnh. Mục tiêu cao nhất của cuộc đốt lò chống tham
nhũng thật ra là tiêu diệt các thế lực tư bản thân hữu đang trỗi lên, nhắm đến
những cá nhân lớn hơn nữa nay đã về “cố gắng làm người tử tế”. Cùng lúc với việc
tin ông Tất Thành Cang sắp bị xử lý, mạng xã hội cũng rộ lên chuyện vợ chồng
ông Lê Thanh Hải đi thăm cháu nhưng bị con dâu không chính thức từ chối, bị bảo
vệ chung cư lập biên bản; rồi chuyện công khai một số hình ảnh sinh hoạt khẳng
định tính quan hệ giữa “Kiều nữ và đại gia” - Lý Nhã Nhã Kỳ và cậu ấm Lê Trương
Hiền Hòa - con trai ông Lê Thanh Hải. Lại thêm một độc chiêu nữa được tung vào
môi trường truyền thông không lề. Nếu không có chủ trương, chắc chắn những hiện
tượng này sẽ không có cơ hội được xảy ra và đề cập xoáy sâu trong cùng thời điểm.
Phát động chiến
dịch chống tư bản thân hữu, có vẻ Việt Nam đang hành động như một bản sao từ
Trung Quốc. Điều này đúng. Xã hội Việt Nam đang vấp phải những mối đe dọa tha
hóa giống y hệt Trung Quốc. Phần tử tham nhũng chính sách đã len vào tận những
ví trí lãnh đạo rất cao, cấu kết với nhau và cấu kết với tư bản lũng đoạn hình
thành nên các tập đoàn tư bản thân hữu. Thừa nhận hay không, về bản chất, chính
những yếu kém trong quản lý xã hội của quá trình thực hiện định hướng xây dựng
kinh tế thị trường XHCN đã đẻ ra những vấn nạn đó, tàn phá đất nước, tàn phá
luôn cả mục tiêu XHCN và đe dọa chính sự tồn vong của Đảng Cộng sản. Nguy cơ giống
nhau, mục tiêu giống nhau tất phương cách giải quyết cũng sẽ không mấy khác.
Tất nhiên, tư bản
thân hữu đã thành tập đoàn, quyền lực chính trị không hề yếu, tiềm lực kinh tế
rất mạnh cũng không ngồi yên khoanh tay chịu trói. Nó cũng có những chuẩn bị để
“tự vệ phản kích chiến”. Muốn chống tư bản thân hữu có hiệu quả, cuộc chiến phải
sử dụng nhiều cách. Trao thêm chức Trưởng ban chỉ đạo cho Tất Thành Cang hai tuần
trước vừa là quyết định thỏa mãn được yêu cầu nhân sự của Đảng bộ thành phố
trong hiện tại, vừa là một bước thỏa hiệp tạm thời của nhà nước với chính thế lực
tiw bản thân hữu đang mạnh, tạo cơ sở để tranh thủ ý nguyện quần chúng xã hội
làm một hậu thuẫn chính trị cho sách lược.
Một nguy cơ khác
đang trỗi dậy cũng bắt nguồn từ việc nhân dân bất mãn với những tha hóa của bộ
máy công quyền, mất lòng tin với tình trạng cán bộ nhà nước tha hóa có hệ thống,
tình trạng tham nhũng, nhũng nhiễu tràn lan, chà đạp lên luật pháp, bức hại
nhân dân khá phổ biến. Dân túy chủ nghĩa cũng là một nguy cơ rất lớn tàn phá xã
hội và đất nước. Nó là công cụ rất hữu hiệu của phe đối lập để làm suy yếu tiến
tới xóa bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng Sản và thể chế XHCN. Tuy nhiên, trong
thời điểm hiện tại, phe đối lập chỉ là một tập hợp những cá nhân, nhóm chống đối
đơn lẻ, rời rạc, không chủ thuyết, không có mục tiêu cụ thể, rõ ràng. Nó chưa đủ
sức trở thành một lực lượng đối trọng thực sự cho nên có thổi bùng chủ nghĩa
dân túy ở mặt nào đó cũng chưa thể biến nó trở thành vũ khí, phương tiện lật đổ
chế độ, chưa phải là nguy cơ cao nhất, chưa đến mức nghiêm trọng như mối nguy đến
từ sự hoành hành của chủ nghĩa tư bản thân hữu. Chắc chắn, Đảng và nhà nước Việt
Nam đã đánh giá được mức độ của điều này.
Chống chủ nghĩa
tư bản thân hữu, tiêu diệt các tập đoàn tham nhũng là mục tiêu sống còn. Xử lý
kỷ luật Tất Thành Cang chỉ là dấu hiệu bắt đầu của một giai đoạn đi xa hơn nhiều,
mạnh mẽ hơn nhiều. Sớm thôi, bởi nguy cơ đe dọa của chủ nghĩa tư bản thân hữu
đã trở nên hết sức cấp bách. Làm được điều đó là một cách để Đảng khẳng định
vai trò lãnh đạo của mình. Và do đó, cuộc “đốt lò” sẽ chưa dừng lại.