NGUYỄN NGỌC TƯ cố định một đám mây
Ở cuốn sách mới ra mắt, Nguyễn Ngọc Tư tiếp tục mang tới những phận người đau khổ. Cái khổ đầu tiên của họ là nghèo. Muôn hình vạn trạng ...
http://www.lethieunhon.vn/2018/11/nguyen-ngoc-tu-co-inh-mot-am-may.html
Ở cuốn sách mới
ra mắt, Nguyễn Ngọc Tư tiếp tục mang tới những phận người đau khổ. Cái khổ đầu
tiên của họ là nghèo. Muôn hình vạn trạng cái nghèo được Nguyễn Ngọc Tư dựng
lên trong sách. Nó chân thật tới mức, dường như đâu đó ngoài đời có một “dì A”,
“nhỏ B” nào đó xác xơ nghèo từ bao đời nay vậy… Nguyễn Ngọc Tư lâu nay được yêu
thích bởi giọng văn đậm chất Nam Bộ. Chị dùng nhiều phương ngữ trong lối kể như
rủ rỉ về số phận của những người dân nghèo. Nhưng trong cuốn sách này, cách kể
của Nguyễn Ngọc Tư đã có phần đổi khác.
Cái nghèo -
trong muôn hình vạn trạng bi kịch
TẦN TẦN
Văn chương, nghệ
thuật rất dễ dẫn người thưởng thức tới hai thái cực: “thích” và “không thích”.
Một tác phẩm hay, hoặc tốt chưa chắc đã được thích, và ngược lại, tác phẩm được
thích chưa chắc là tuyệt hảo. Cuốn sách mới phát hành của Nguyễn Ngọc Tư
- Cố định một đám mây- rơi vào trường hợp đó. Rất khó có thể chê trách một
điểm gì về văn chương trong tập truyện ngắn này, song sẽ không ít độc giả trung
thành của Nguyễn Ngọc Tư nói không thích, bởi ở cuốn sách này, “chị Tư Cà Mau”
đã khác xưa.
Cố định một Nguyễn Ngọc Tư
Một trong những
điểm chung làm nên sức nặng cho văn chương của Nguyễn Ngọc Tư là chị luôn viết
về những thân phận một cách thật nhất, tạo thương cảm nhất.
Ở cuốn sách mới
ra mắt, Nguyễn Ngọc Tư tiếp tục mang tới những phận người đau khổ. Cái khổ đầu
tiên của họ là nghèo. Muôn hình vạn trạng cái nghèo được Nguyễn Ngọc Tư dựng
lên trong sách. Nó chân thật tới mức, dường như đâu đó ngoài đời có một “dì A”,
“nhỏ B” nào đó xác xơ nghèo từ bao đời nay vậy.
Nó thật tới mức
người đọc không khỏi cảm giác Nguyễn Ngọc tư chỉ trực chờ một biến cố, một sự
kiện xảy ra với các nhân vật để rồi “tóm” đúng cái ung nhọt đó mà phơi bày ra cả
một căn bệnh nan y là cái nghèo. Và từ nghèo, tác giả dẫn các số phận tới bi kịch.
Đó là cái nghèo
của Nhị (trong truyện Những biển), với sự cố người chồng đột nhiên “lặn” mất
trước mặt mình; để lại cho cô khoản nợ đến kỳ đáo hạn ngân hàng và vườn sầu
riêng mải miết rụng ngày đêm khi chưa đầy múi.
Đó là cái nghèo
của Biền (trong truyện Cố định một đám mây), khi cố gắng giữ lại người yêu
mà chẳng được. “Chỉ có người chết mới chịu ở lại cái đất này”, An - bạn gái của
Biền đã nói khi quả quyết bỏ xứ bìa Nước Mặn nghèo xác xơ, bỏ ngôi nhà chỉ trụ
lại được cùng lắm là 10 năm của Biền, bỏ lại Biền ngày ngày vô vọng ngồi trên
con thuyền chờ khách.
Đó là tình trạng
của Chín (truyện ngắn Bão đêm) khi bắt gặp gia đình Kim trong căn phòng
trú bão. Nếu không nghèo thì anh đã có thể xây nhà to vững chãi, kiên cố trước
cơn bão. Như vậy, anh đâu phải đưa gia đình tới chỗ trú bão, để rồi gặp lại người
yêu cũ trong hoàn cảnh trớ trêu như vậy.
Không chỉ viết về
cái nghèo, truyện của Nguyễn Ngọc Tư còn xoáy sâu vào những tâm trạng, những bi
kịch của nhân vật. Đó là tình trạng mệt mỏi của Ngà (truyện ngắn Thấm Mệt)
khi người chồng cũ thỉnh thoảng lại xuất hiện, “gửi” một vài con thú mà đội cứu
hộ của anh mới cứu được: khi là một con khỉ mù, lúc là đôi cò lạo bị động kinh…
Cho tới khi anh chồng cũ mang tới gửi một cô gái hoang dại, mệt mỏi, thì Ngà đã
thấm mệt…
Hay tình cảnh của
vợ chồng Tam (Cơn nước ngang qua) với cuộc sống rệu rã, uể oải tới mức họ phát
ngại với một kẻ lạ xuất hiện và tự nhiên sống trong ngôi nhà của mình. Đó là
ngôi nhà đơn sơ của vợ chồng Tam, nhưng từ khi biết không thể sinh con, họ chẳng
còn tha thiết điều gì, dần dần trở thành kẻ lạ trong chính ngôi nhà mình.
Hoặc ở “Một
mùa sương thức”, Nguyễn Ngọc Tư dựng lên một không gian sương đêm lạnh với một
gánh hát. Ở đó có những phận đời thao thức nương vào nhau tìm hơi ấm, là chàng
trai 17 xưng “tôi” đêm đêm đi ra tận bờ sông cho gió sương thấm lạnh, là Nhu tật
nguyền đã hạn chế ăn tối đa để khỏi phiền mọi người trong gánh hát, là Mỹ, là
Nhã… là những người kiên quyết “bốc hơi” khỏi gánh hát, hay những người ở lại
mòn mỏi sống.
Sự sắc lạnh và trau chuốt trong từng câu
chữ
Nguyễn Ngọc Tư
lâu nay được yêu thích bởi giọng văn đậm chất Nam Bộ. Chị dùng nhiều phương ngữ
trong lối kể như rủ rỉ về số phận của những người dân nghèo. Nhưng trong cuốn
sách này, cách kể của Nguyễn Ngọc Tư đã có phần đổi khác.
“Vào ngày linh
ái nở” là một truyện ngắn khác nhất so với các truyện còn lại trong tập sách, từ
cấu trúc, cách kể cho tới nội dung. Ở tác phẩm này, Nguyễn Ngọc Tư không đi vào
thân phận người nông dân nghèo, mà kể một câu chuyện lãng xẹt: hai cậu lính trẻ
bắn vào kho khiến cả khu đảo nổ tung. Họ gây ra sự việc nghiêm trọng ấy bởi một
lý do quá mức khó tin: linh ái nở hoa (rất có thể linh ái là một loài cây do
Nguyễn Ngọc Tư hư cấu) khiến các cậu khó chịu, ngột ngạt, cần phải làm cho cái
gì đó nổ tung để phá đi sự đơn điệu. Cách kể không còn theo trật tự thời
gian, mà là sự xáo trộn, đan xen giữa hồi tưởng của nhân vật về buổi trưa đảo
Côi phát nổ, hồi ức về tuổi thơ phải điều trị tâm lý tới hiện tại trong phòng
giam. Những sự việc mơ mơ, thực thực khó phân định khiến người đọc không dễ nắm
bắt. Để rồi, cái cuối cùng nhận được không phải là một câu chuyện ly kì về
nguyên nhân vụ nổ, mà khắc sâu một tâm trạng ngột ngạt của người mãi chịu đựng
sự tẻ nhạt, buồn chán.
Cách dùng từ của
Nguyễn Ngọc Tư trong tập sách này kỹ càng, trau chuốt. Mỗi từ ngữ được đưa ra đều
là sự lựa chọn, chắt lọc cẩn thận, nhiều chỗ là sự tiết chế, cắt gọn đến tối giản
những từ phải xuất hiện để diễn đạt ý trong câu. Tác giả viết kỹ thuật hơn, điều
đó tạo sự lạnh lùng, dửng dưng khi kể câu chuyện. Sẽ có những người quen với
câu chuyện chân chất của Nguyễn Ngọc Tư cảm thấy xa lạ với chính tác giả mình
yêu thích. Nhưng dù bạn đọc có thích hay không, thì một điều chắc chắn rằng tác
giả vẫn âm thầm sáng tạo. Trên chặng đường ấy, dù có chọn cách kể nào, thay đổi
kỹ thuật ra sao, thì chị vẫn mang tới những câu chuyện về thân phận người, về
vùng đất Nam Bộ.
Nguồn: Zing