Ở các hội sách,
trong danh sách những tác phẩm bán chạy, đa số đều đến từ những tác giả này.
Ngoài ra, chỉ cần dạo qua một nhà sách bất kỳ, đến không gian dành riêng để
trưng bày những tác phẩm được gắn nhãn best-seller (bán chạy nhất), câu trả lời
sẽ có khi độc giả xem qua những tác phẩm của các tác giả trẻ. Tuy nhiên,
vấn đề đặt ra với văn trẻ hiện nay là sự tủn mủn, thiếu sáng tạo và thể nghiệm ở
khuynh hướng văn chương đại chúng. Đôi khi, họ còn gồng mình ra vẻ triết lý,
buông tuồng theo thị hiếu độc giả, còn tựa sách được đặt một cách dễ dãi, gây sốc,
tạo scandal.
VĂN HỌC TRẺ: NỖ
LỰC LÀM CHỦ VĂN ĐÀN
HỒ SƠN
Ở bất cứ thời đại
nào thì những người viết trẻ vẫn luôn nhận được sự quan tâm và chú ý, bởi họ
chính là những người hứa hẹn sẽ tạo nên diện mạo cho văn chương nước nhà. Dễ
dàng nhận thấy, nắm giữ vị trí chủ lực của văn học trẻ hiện nay là những tác giả
thuộc thế hệ 8X và 9X. Sáng tác của họ được chia thành hai xu hướng, với một
bên là văn chương đại chúng và bên còn lại là văn chương truyền thống. Không thể
phủ nhận, những người viết trẻ đang dần làm chủ văn đàn hiện nay.
Dấn thân và nghiêm túc
Những cái tên
như: Anh Khang, Nguyễn Ngọc Thạch, Hamket Trương, Iris Cao, Gào, Phan Ý Yên...
là những tác giả thành công vang dội về số lượng sách xuất bản, về việc tạo dựng
lượng độc giả cũng như xây dựng tên tuổi…
Ở các hội sách,
trong danh sách những tác phẩm bán chạy, đa số đều đến từ những tác giả này.
Ngoài ra, chỉ cần dạo qua một nhà sách bất kỳ, đến không gian dành riêng để
trưng bày những tác phẩm được gắn nhãn best-seller (bán chạy nhất), câu trả lời
sẽ có khi độc giả xem qua những tác phẩm của các tác giả trẻ. Tuy nhiên,
vấn đề đặt ra với văn trẻ hiện nay là sự tủn mủn, thiếu sáng tạo và thể nghiệm ở
khuynh hướng văn chương đại chúng. Đôi khi, họ còn gồng mình ra vẻ triết lý,
buông tuồng theo thị hiếu độc giả, còn tựa sách được đặt một cách dễ dãi, gây sốc,
tạo scandal.
Nhà phê bình trẻ
Nguyễn Đình Minh Khuê từng chia sẻ quan niệm của mình trên một số diễn đàn, rằng
văn học đại chúng viết bởi những người trẻ hiện nay là một hiện tượng “bội thực
những nỗi đau riêng”, chỉ chăm chăm nhìn về vết thương của riêng mình mà ít khi
ngó ngàng đến những nỗi đau phổ quát hơn, rộng lớn hơn. Theo Minh Khuê, đó là một
hạn chế lớn của những tác giả trẻ thuộc dòng văn chương đại chúng.
Nhà văn trẻ Kai
Hoàng thừa nhận, một số tác giả trẻ hiện nay đang tự “cường điệu hóa nỗi đau” của
chính mình và dễ dàng nhận được sự đồng cảm từ một bộ phận không nhỏ người đọc
chưa có nhiều trải nghiệm. Tuy nhiên, theo anh, nói sáng tác của những người viết
trẻ hiện nay đang xa rời cuộc sống là chưa đúng.
Anh chia sẻ: “Vẫn
còn rất nhiều những người viết trẻ đang nghiêm túc dấn thân vào những lát cắt của
xã hội và truyền tải thành tác phẩm của chính mình. Qua thời gian, những gì hào
nhoáng bóng bẩy sẽ bị đào thải, còn những ý nghĩa tích cực vẫn giữ nguyên giá
trị của nó”.
Ở chiều hướng
ngược lại, trong khuynh hướng văn chương đề cao những thể nghiệm nghệ thuật mới
mẻ, người trẻ cũng là thế hệ dẫn đầu xu hướng với không ít những đóng góp vượt
bậc, nhất là trong việc nối chúng ta gần hơn với đời sống, nhịp độ và bước đi của
văn học toàn cầu. Điểm chung của những tác phẩm trong khuynh hướng này là số lượng
in không nhiều, mỗi đầu sách chỉ vào khoảng 1.000 - 2.000 cuốn.
Những tác giả
này không ồn ào, không tuyên ngôn mà thường lặng lẽ, bền bỉ viết và sáng tạo.
Nhà văn Trần Nhã Thụy nhìn nhận sự tương đồng giữa các bạn viết trẻ ngày nay với
thế hệ của anh: “Các bạn tập trung vào trang viết nhiều hơn là “mất sức” cho những
khía cạnh ngoài trang viết. Như vậy, thời nào cũng có những người viết thầm lặng.
Những người viết biết cách “vắng mặt” để cho tác phẩm thật sự cất tiếng”.
Mới đây, một sự
kiện đặc biệt đối với văn học trẻ 2018 là việc công bố 20 tác phẩm vào chung khảo
cuộc thi “Văn học tuổi 20 lần 6”. Bên cạnh những cái tên quen thuộc tham gia
vào cuộc thi như Nguyễn Thị Kim Hòa, Cao Nguyệt Nguyên, Tiểu Quyên, Đinh
Phương… là sự xuất hiện của những cái tên mới như Hiền Trang, Phát Dương, Mai
Thảo Yên, Đặng Hằng, Nguyễn Đinh Khoa…
Những tác phẩm của
họ phần nào đó thể hiện sự dấn thân, một thái độ nghiêm túc với văn chương thật
sự. Điều đó làm nên sự kỳ vọng đối với nền văn chương nước nhà nói chung và văn
học trẻ nói riêng.
Chờ đợi những cuộc bứt phá
Dòng văn chương
đại chúng với những tác phẩm ngôn tình, sướt mướt, đơn giản, triết lý vụn vặt
đang có xu hướng chững lại. Bằng chứng là những tác phẩm trong dòng văn chương
này giờ đây đã có sự “dè chừng” trong số lượng in.
Nếu ở Hội sách
TPHCM 2018, trong tốp 10 cuốn sách bán chạy nhất, số lượng sách thuộc dòng sách
thị trường chỉ khiêm tốn góp mặt bằng 3 đầu sách. Còn ở hội sách chào mừng Ngày
sách Việt Nam lần thứ 5 diễn ra tại Hà Nội, đứng đầu trong tốp 10 cuốn sách bán
chạy nhất là Đại Việt sử ký toàn thư.
Các đầu sách
khác lần lượt là bộ sách Chuyển động thông minh đa ngữ Việt - Anh - Pháp, bộ
sách Thử thách IQ nâng cao trí tuệ, Tuổi trẻ đáng giá bao nhiêu, Đắc nhân tâm,
Sống đơn giản cho mình thanh thản, Trời xanh ngập nắng…
Thực tế cho thấy,
sự quan tâm của độc giả hiện nay đang chuyển hướng sang các mảng sách hướng
nghiệp, khởi nghiệp hướng dẫn kỹ năng sống, sách nghiên cứu về lịch sử, văn hóa
Việt Nam… Trong nội hàm của văn học trẻ, sự quan tâm, chú ý của độc giả cũng
đang có sự dịch chuyển sang những tác phẩm có chiều sâu, sáng tạo, hướng đến những
giá trị chân - thiện - mỹ.
Nhà phê bình trẻ
Minh Khuê bày tỏ sự lạc quan: “Dòng văn chương truyền thống khắc phục được những
hạn chế của dòng văn chương đại chúng rất hiệu quả. Thậm chí, đôi khi họ còn
khiến cho độc giả phải bất ngờ khi có khả năng bao quát được và nhìn nhận một
cách sâu sắc cả những vấn đề lớn, mang tầm vóc nhân loại.
Đinh Phương, Huỳnh
Trọng Khang, Nguyễn Thị Kim Hòa, Tru Sa, Lê Vũ Trường Giang… là những cái tên
đáng chú ý. Đọc họ giúp niềm hy vọng về sự khởi sắc của văn chương Việt không bị
lụi tắt đi trước biết bao nhiêu những xô bồ không đáng có của văn đàn đương đại”.
Tuy vậy, nhà phê
bình trẻ Minh Khuê cũng lưu ý: “Khuynh hướng văn chương này đôi khi lại thiếu
đi sự chừng mực. Những pha đột phá kỹ thuật quá mức khiến tác phẩm thiếu tự
nhiên, những sự thể hiện tri kiến quá sỗ sàng và ít chọn lọc, cả những hoa mỹ yểu
điệu không cần thiết. Tất nhiên, là người trẻ, họ có quyền thỏa sức vùng vẫy
trong những giấc mơ hào sảng, bạo liệt của mình. Nhưng nếu biết kiểm soát bản
thân một chút, một chút ít nữa thôi, tôi nghĩ, họ sẽ còn vượt xa”.
Sáng tác là một
hành trình tự thân và đơn độc. Vậy nên, người viết trẻ rất cần sự quan tâm và hỗ
trợ để giữ lửa và tạo động lực với tình yêu văn chương. Kai Hoàng bày tỏ: “Hiện
nay vẫn còn quá ít những cuộc thi văn học bám sát cuộc sống cũng như trải nghiệm
của những người trẻ. Theo tôi, cần có những đề tài thiết thực để có thể lắng
nghe và phát huy sự sáng tạo của những người viết trẻ trong bối cảnh hiện nay,
thay vì những đề tài đã đi vào lối mòn và không phù hợp với cuộc sống của những
người trẻ”.
Là tác giả của
nhiều tác phẩm được chú ý như Hát, Chàng trẻ măng ở phố treo đầu, Những bước chậm
của thời gian, Sự trở lại của vết xước… và cũng là thế hệ đàn anh, nhà văn Trần
Nhã Thụy chia sẻ chân tình: “Các bạn phải thật sự lao động. Lao động càng nhiều
thì kết quả càng tốt. Ai cũng có thể viết sách, cũng như ai cũng có thể trồng
hoa. Nhưng lao động khác nhau sẽ cho ra kết quả khác nhau. Đừng quá lười biếng
mà đòi thu hoạch bội thu”.
Nguồn: SGGP