Tại sao người Sài Gòn có thói quen mua báo Tết? Trước hết, trong những ngày đầu xuân, lúc rảnh rỗi, chờ tiếp khách đến xông nhà, chủ nhà thường lấy báo xuân ra đọc. Ngoài công dụng để đọc, báo xuân cũng là nghệ thuật trang trí cho phòng khách. Khi ăn Tết xong, các bìa báo có hình mỹ nữ, các ca sĩ, diễn viên bên cành mai vàng sẽ được gia chủ dán lên tường gạch, vách nhà lá cho nó sang cũng như che bớt sự trống trải nghèo nàn của ngôi nhà. Nhà khá giả hai, ba tờ được để thành chồng trên bàn nước, góp thêm phần trang trí cùng với lọ hoa tươi, những chai nước ngọt. Chưa hết, tờ báo xuân còn có một công dụng nối liền tình cảm: quà tặng xuân. Tết đến tặng nhau tờ báo kèm với bao trà, gói mứt biểu hiện cho tình cảm, quý trọng bằng hữu chi giao hoặc cũng là hiếu hỷ, món quà biết ơn người đã giúp mình trong cơn hoạn nạn.



NGƯỜI SÀI GÒN NÂNG NIU TỜ BÀO TẾT

LÊ VĂN NGHĨA

Điều gì làm người Sài Gòn cảm nhận Tết sắp đến? Ở Hà Nội thì trời trở lạnh, môi các cô gái hồng, khu làng hoa bắt đầu ửng đỏ. Sài Gòn trời vẫn nóng. Không có gì thay đổi. Nhưng người Sài Gòn vẫn biết Tết sắp đến vì các sạp báo đã rực rỡ sắc màu báo xuân. Vâng, chính những tờ báo xuân rực rỡ trên các sạp báo đã mang đến cho TP không khí Tết rộn rã đủ sắc màu người mua kẻ bán. Tết nào như Tết nấy, dù năm này ăn Tết có nghèo hơn những năm qua, gia đình tôi cũng như nhiều gia đình khác vẫn mua ít nhất một tờ báo xuân. Thông thường, khi khá giả thì cha tôi mua tờ báo xuân ưa thích của mình, mẹ tôi cũng đâu kém, phải tìm cho được tờ xuân Phụ Nữ Ngày Mai.

Vào dịp Tết ngoài hai số tất niên, tân niên, các tờ nhật báo ngày xưa lại ra thêm một tờ báo xuân. Báo xuân là báo “truyền thống” khi xuân về. Tờ báo xuân khác với khuôn khổ tờ nhật báo hằng ngày. Báo hằng ngày có khuôn khổ giống báo Sài Gòn Giải Phóng nhưng tờ báo xuân nhỏ hơn mà bây giờ ta gọi là khổ A3 và số trang lại nhiều hơn. Và bài vở thiên về tính nghệ thuật, giải trí với tính chất tổng kết, ít có sự nóng bỏng của thời sự. Và trong khi báo xuân xuất bản thì các nhật báo vẫn được xuất bản đều đặn cho đến số tất niên.

Tại sao người Sài Gòn có thói quen mua báo Tết? Trước hết, trong những ngày đầu xuân, lúc rảnh rỗi, chờ tiếp khách đến xông nhà, chủ nhà thường lấy báo xuân ra đọc. Ngoài công dụng để đọc, báo xuân cũng là nghệ thuật trang trí cho phòng khách. Khi ăn Tết xong, các bìa báo có hình mỹ nữ, các ca sĩ, diễn viên bên cành mai vàng sẽ được gia chủ dán lên tường gạch, vách nhà lá cho nó sang cũng như che bớt sự trống trải nghèo nàn của ngôi nhà. Nhà khá giả hai, ba tờ được để thành chồng trên bàn nước, góp thêm phần trang trí cùng với lọ hoa tươi, những chai nước ngọt. Chưa hết, tờ báo xuân còn có một công dụng nối liền tình cảm: quà tặng xuân. Tết đến tặng nhau tờ báo kèm với bao trà, gói mứt biểu hiện cho tình cảm, quý trọng bằng hữu chi giao hoặc cũng là hiếu hỷ, món quà biết ơn người đã giúp mình trong cơn hoạn nạn.

Vì là một loại nghệ thuật trang trí, là quà tặng mùa xuân mang hạnh phúc, niềm hên đến cho mọi người nên tờ báo xuân nào cũng màu sắc tươi đẹp, có hình hoa mai, hoa cúc, hoa đào cạnh bên thiếu nữ hoặc đôi lúc cũng có thêm hình ảnh của con vật cầm tinh năm đó. Vì là một tờ báo để trang trí, làm quà tặng cho dịp Tết nên không ai muốn một tờ báo xuân đen đúa, u buồn từ cái bìa cho đến nội dung. Một cách tổng quát, các tờ báo xuân đều tươi vui, nhẹ nhàng.

Cha tôi thích đọc bài sớ Táo quân vì theo ông đây là cách tổng kết các sự kiện năm qua với một văn phong nhẹ nhàng, dễ đọc vì bài sớ Táo quân viết theo giọng văn vần hài hước, châm biếm. Trong phần sớ Táo quân, ngoài chuyện quốc tế, quốc nội, ông Táo cũng báo cáo với bạn đọc thành quả và công việc của tờ báo trong năm qua, hướng đi trong năm tới. Riêng các báo chuyên ngành sẽ tổng kết về tình hình của lĩnh vực như tình hình văn nghệ, thể thao, điện ảnh trong năm qua. Riêng mẹ tôi thích nhất trong tờ báo xuân là mục tử vi hằng năm, sau đó mới đến phần dạy trang hoàng nhà cửa, nấu ăn trong ba ngày Tết. Đo lường được nhu cầu tìm sự may mắn trong năm mới nên tờ báo xuân nào cũng có phần xem tử vi trọn năm với đủ thứ lốc cốc tử. Nổi tiếng nhất vẫn là chiêm tinh gia Huỳnh Liên, rồi Khánh Sơn. Ngoài bói toán theo tử vi không chắc lắm, các báo còn có bói theo kiểu Tây phương như Dương Cưu, Kim Ngưu, Hổ Cáp cho hòa hợp với Tí, Sửu, Dần, Mão… Và nhiều khi cảm thấy rằng bạn đọc chưa thỏa mãn, các báo còn dạy cách tự bói để có thể đánh số đề 40 con trong năm sắp tới. Mấy cái mục bói toán lẩm cẩm này vậy mà ăn tiền ra phết, nhất là khi có chiêm tinh gia Huỳnh Liên, “Maitre” Khánh Sơn tiên đoán.

Còn tôi, tôi chỉ chờ Tết đến và mỗi khi thấy những tờ báo xuân với hình bìa là những mỹ nữ, những cô diễn viên điện ảnh, sân khấu khoe sắc trên các sạp là tôi biết đã vào mùa Tết.


Góc nhìn