Chuyện thật như đùa về âm nhạc Việt Nam
Cách nay gần nửa thế kỷ, nhà văn Thổ Nhĩ Kỳ Aziz Nesin đã làm rung chuyển văn đàn Việt Nam với tuyển tập truyện trào phúng “Những người t...
http://www.lethieunhon.vn/2017/06/chuyen-that-nhu-ua-ve-am-nhac-viet-nam.html
Cách nay gần nửa thế kỷ, nhà văn Thổ Nhĩ Kỳ Aziz
Nesin đã làm rung chuyển văn đàn Việt Nam với tuyển tập truyện trào phúng “Những
người thích đùa” với lối viết hóm hỉnh nhưng đau thấu tận xương về đời người, về
thời đại, về nhân tình thế thái. Trong số những mẩu chuyện dung dị đời thường,
hẳn nhiều người còn nhớ một truyện ngắn có tựa đề “Cái kính”, nói về một người
đàn ông sống trong xã hội có quá nhiều kẻ tuyên ngôn nhưng không biết mình đang
nói gì và buộc ông phải đeo kính để định hướng tầm nhìn. Rồi một ngày đẹp trời,
vô tình cái kính ông đeo bỗng dưng bị vỡ toác, ông ngạc nhiên thấy mình có thể
tự do nhìn thấy mọi thứ, điều không thể có được thời còn đeo kính. Nếu có sống
lại, Aziz Nesin hẳn phải tròn mắt nghe thấy câu chuyện của mình tự nhiên ứng nghiệm
trong đời thực ở một đất nước xa xôi như Việt Nam.
CHUYỆN THẬT NHƯ ĐÙA
BÍCH AN
Đã có 2 cuộc họp khẩn sau khi công luận dậy sóng về
chuyện này với sự tham dự của khổ chủ và đại diện cơ quan quản lý nhà nước là Cục
Bản quyền Tác giả thuộc Bộ Văn hóa - Thể thao - Du lịch. Nếu như trong buổi họp
đầu tiên - thực chất là họp báo - để minh họa cho phát biểu của ông chủ tịch
VCPMC “không biết luật mà cứ lu loa”. Cả hai cơ quan có trách nhiệm quản lãnh vực
âm nhạc đều đồng nhất ý kiến mình làm là đúng pháp luật và phía khách sạn phải
có nghĩa vụ trả tiền, tuy phía Cục Bản quyền Tác giả có thòng câu nói muôn thủơ
là “phải thực hiện đúng quy trình, đúng pháp luật và phải có lộ trình”. Nhưng
sau một đêm suy nghĩ chuyện 7 nốt nhạc và cái giá 25.000 đồng, tại cuộc họp thứ
hai chỉ có đôi bên liên quan, phía bộ chủ quản đã yêu cầu VCPMC tạm dừng việc
triển khai thu phí tác quyền âm nhạc, nghĩa là từng nốt nhạc rốt cục đã có hiệu
ứng âm thanh với những người phải đeo kính dày cộp như trong chuyện của Aziz
Nesin. Và quyết định sáng suốt được đưa ra trong thời gian ngắn kỷ lục.
Chuyện thứ hai, còn xảy ra trước chuyện thứ nhất
là chuyện cho phép phổ biến 300 ca khúc “nhạc đỏ” đã được hát vang lừng khắp
nơi từ hồi còn chưa thành lập Cục Nghệ thuật biểu diễn. Chuyện này còn hay hơn
chuyện trước, còn hấp dẫn, ly kỳ hơn khi được phép phổ biến cái đã phổ biến.
Cả
2 chuyện đều dẫn luật này, luật kia, luật sở hữu trí tuệ của Công ước Bern, luật
nước bạn, luật nước ta, ta hòa nhập thì phải xử sự như Tây, ta muốn thành Tây
thì phải theo Tây… Thật sự cái lý ai cũng thừa nhận, người ta làm có cái lý của
người ta, song còn cái tình thì ít người nghĩ tới. Phải nói rằng cái máy móc,
quan liêu, cửa quyền từ lâu đã chà đạp cội nguồn tốt đẹp nhất của truyền thống
dân tộc. Và trên hết, thực chất dẫn cái lý - văn bản quy phạm pháp luật - cũng
chỉ là biện minh cho lòng tham cá nhân - tham tiền và tham quyền lực. Bởi lẽ
không nước nào dám tự hào mình có bộ luật hoàn hảo, vẫn phải sửa suốt đời cho hợp
lòng dân, vì tương lai đất nước - như một đại biểu Quốc hội phát biểu đại ý luật
còn sửa được huống hồ văn bản dưới luật. Và cũng như chuyện thứ nhất, câu chuyện
thứ hai đã kết thúc có hậu khi ông cục trưởng phải đứng ra nhận lỗi, xin lỗi
người dân.
Hai chuyện trên thuộc lãnh vực văn hóa nghệ
thuật trừu tượng, nhưng chuyện dưới đây lại thuần túy cá nhân, một chuyện nhỏ về
cách ứng xử văn hóa giữa người với người mà buồn thay đã thành phổ biến trong
xã hội. Chuyện là thế này: Một cô gái đã ngoài “băm” khá xinh xắn đã thổ lộ cô
phải đốp chát nhiều lần chuyện người nào gặp cũng hỏi một câu “bao giờ lấy chồng?”,
nó giống một trò chơi bạo lực khi kẻ thủ ác cười khoái trá ngắm nghía con mồi của
mình. Cô gái thở dài “chỉ có anh là không hỏi” và ước gì nước mình giống như một
số nước Hồi giáo có hình phạt chặt tay kẻ trộm cắp… nhưng phải chặt chém cái gì
trong trường hợp thuần túy về phép lịch sự tối thiểu như chuyện này? Nói chuyện
nhỏ nhặt đó để thấy 2 chuyện lớn như đã kể ở trên đều xuất phát từ giáo dục, từ
văn hóa “thương người như thể thương thân”, nghĩ tới sự thụ hưởng của người
khác trước khi nghĩ tới mình…
Tiếc rằng, văn hóa giao tiếp, văn hóa trách
nhiệm, văn hóa thụ hưởng… vẫn còn là mặt hàng xa xỉ trong thời buổi sự thực dụng
lên ngôi. Chúng ta đã vào cuộc “giải cứu” dưa hấu, hành tím, heo, trứng gà… giờ
đã đến lúc bắt tay thực sự “giải cứu” văn hóa - gốc rễ của mọi vấn đề. Và đó là
trách nhiệm không của riêng ai, để không còn những chuyện thật như đùa vậy!
Nguồn: Sài Gòn Giải Phóng