Hai mươi năm trước miền Tây có một số ít người làm
thơ hay như ở Vĩnh Long có Nguyễn Bạch Dương, Nguyễn Sinh Từ, Ngọc
Hiệp – Ngọc Hải. Cần Thơ có Phù Sa Lộc, Huỳnh Duy Lộc. Họ không vào
Hội nhà văn VN, ít người biết. Lý do ít người biết vì miền Nam không
phải đất văn nghệ lấy văn thơ làm lẽ sống. Thêm nữa ở những vùng đất
khác một tay nào đó viết được xúm nhau khen ngợi đưa nhau tới mây xanh,
dân Nam bộ lại tỉnh bơ. Tôi không đưa thơ Ngọc Hiệp ra dẫn chứng vì tôi
thấy nó hay, mà các bạn có cho như vậy không. Tài ái Tài. Để cho
các bạn có yêu thơ yêu nhau tra trên mạng trang Ngọc Hiệp thấy hợp
tình hơn. Ngọc Hải quê ở An Giang cũng làm thơ mến thơ của Ngọc Hiệp
gặp nhau rồi kết nên đôi vợ chồng. Hai người làm ở Hội văn nghệ Vĩnh
Long, sống nghèo với nhuận bút còm cỏi và Ngọc Hải làm thêm nghề
đánh máy vi tính.
Ngọc
Hải, vợ của người ta
NGÔ KHẮC TÀI
Trường Tống Phước Hiệp là ngôi trường lớn có từ chầu
xưa ở miền Tây có trước trường Thoại Ngọc Hầu của An Giang. Đôi vợ
chồng nhà văn Nguyễn Thị Thụy Vũ xưa cũng học trường này. Ngày 10-3
vừa qua những cựu học sinh trường này tổ chức buổi họp mặt đồng
thời kỷ niệm trang web của họ được 5 triệu người xem. Anh bạn Trịnh
Kim Thuấn - lão già yamaha ham vui có máu giang hồ đi đó trước lạ sau
quen. Tính tôi ngược lại phải biết trước ít nhiều người điều gì đó tin
mới làm quen sau, tai nghe mắt thấy chưa chắc đã tin nên suốt ngày ở
nhà giống như con sò chui mình vào vỏ nghe sóng biển. Vì vậy ban đầu
tôi từ chối “có ai quen đâu mà đi cha”. Nhưng rồi tôi đi theo bạn Thuấn,
trước hết vì tò mò trước con số 5 triệu đến như để tìm hiểu thêm
những người làm ra con số này. Sau nữa tôi được biết buổi họp mặt do
anh Lương Minh, một người bạn mới gặp một đôi lần nhưng qua những bài
bạn viết tôi đọc được, qua những đóng góp của bạn với Quán Văn (một
tạp chí dành cho những ai yêu văn thơ gởi gấm sáng tác của mình) nên
tôi xếp anh Lương Minh vào những người tin cậy như thân từ lâu. Hơn nữa
những ông bà cựu học sinh Tống Phước Hiệp là những người tuổi 60
trở lên. Cuộc đời của họ trải qua những biến cố lịch sử thăng trầm, chắc chắn họ là những
quyển sách sống (Hình như đến cái tuổi nào đó đứng trước rừng
sách, trước nhiều kênh truyền hình, trước nhiều chùa chiền, nhà thờ
đồ sộ nguy nga mọc lên lòng bỗng thấy phân vân, hụt hẩng không biết
lựa chọn ai, giả như thật, thật mà lại giống giả. Là con mọt sách
bị lừa mãi nên cần bổ sung thực tế đọc những quyển sách sống tìm
đâu cái gọi là sự thật của cuộc sống ở buổi hoàng hôn cuộc đời)
Trước hết cảm ơn anh Thuấn, hai anh em bạn già đèo
nhau trên chiếc cà tàng, rõ ràng là một ngày vui. Gặp là người bạn
hiền Lương Minh tay bắt mặt mừng. Vui nhất. Đúng như tôi nghĩ những
cuốn sách sống là những ông bà
nội, bà ngoại. Người là quan chức, cán bộ, giáo viên về hưu. Có
người gặp phải trời già hay trời là một đứa trẻ. Vì có câu ”trẻ
tạo hóa đành hanh quá ngán” trêu
cợt nên số phận phải vất vả long đong. Nhưng tất cả là bạn bè nhau
như ngày xưa cùng học chung mái trường. Lắng tai nghe những ông bà
chuyện trò, tôi bồi hồi thấy thời gian hai chiều như sống lại. Nối
kết từng câu nói cho thấy cái gọi là ký ức của nhân dân, miền Tây
ngày xưa, từng thế hệ song song sống bên nhau, khi một thế hệ chưa mất
đi thì nó vẫn còn đó. Bất ngờ buổi họp mặt xuất hiện cặp vợ
chồng Ngọc Hiệp- Ngọc Hải. Ngọc Hiệp bị tai biến mạch máu não hơn
mười năm đi đứng không vững vàng được chị Ngọc Hải vịn vai dìu đi.
Nhiều năm không gặp nhau hình ảnh chị Ngọc Hải bao giờ cũng đằm thắm
dịu dàng với chồng vẫn như chầu xưa. Tôi xúc động nói với mọi người
trong bàn – đây là người phụ nữ mà ngày 8-3 đàn ông phải giở nón
cúi đầu chào. Nhiều người trong bàn biết về đôi vợ chồng này không
thấy ngạc nhiên. Riêng ông bạn Trịnh Kim Thuấn (hơi khó tánh) hỏi sao
đi nói vậy. Chừng nghe tôi kể lại chuyện Ngọc Hải người bạn già
cũng xúc động. Cảm động vì trong các ông dù cho có vợ rồi trong
lòng các ông vẫn có hình ảnh một phụ nữ đóng cái vai trò – vừa là
vợ – là bạn – là em gái – là mẹ nữa chớ. Đòi hỏi vậy kể như quá
cao. Có lẽ vì vậy mà ông bạn Trịnh Kim Thuấn vẫn một thân một bóng
mười mấy năm qua tìm không ra một người đàn bà như vậy. Có lẽ vì
vậy mà về nhà mấy ngày sau bạn ta
gọi điện nhiều lần hỏi Ngọc Hải hay như vậy sao không viết ra
một bài.
Thú thật, lâu nay tôi luôn giữ ấn tượng tốt đẹp về
Ngọc Hải chờ dịp để đưa những chi tiết về đôi vợ chồng này trong
cuốn truyện dài. Qua anh Thuấn tôi nghĩ lại – cái được nhà nước phong
tặng nhà văn, nhà giáo nhân dân, nghệ sĩ nhân dân nhưng nhiều nhân vật
rất hay mà chẳng có danh hiệu gì hết lại sống trong lòng người. Có
đi,có sống chan hòa mới biết nhất là qua buổi họp mặt cựu học sinh
Tống Phước Hiệp mới thấy nhiều chuyện hay, những quyển sách sống.
Một cuốn truyện dài thì cần phải có thời gian. Vậy mình xin kể
trước vắn tắt chuyện vợ chồng Ngọc Hiệp – Ngọc Hải.
Chuyện như vầy. Hai mươi năm trước miền Tây có một
số ít người làm thơ hay như ở Vĩnh Long có Nguyễn Bạch Dương, Nguyễn
Sinh Từ, Ngọc Hiệp – Ngọc Hải. Cần Thơ có Phù Sa Lộc, Huỳnh Duy Lộc.
Họ không vào Hội nhà văn VN, ít người biết. Lý do ít người biết vì
miền Nam không phải đất văn nghệ lấy văn thơ làm lẽ sống. Thêm nữa ở
những vùng đất khác một tay nào đó viết được xúm nhau khen ngợi đưa
nhau tới mây xanh, dân Nam bộ lại tỉnh bơ. Tôi không đưa thơ Ngọc Hiệp ra
dẫn chứng vì tôi thấy nó hay, mà các bạn có cho như vậy không. Tài
ái Tài. Để cho các bạn có yêu thơ yêu nhau tra trên mạng trang Ngọc
Hiệp thấy hợp tình hơn. Ngọc Hải quê ở An Giang cũng làm thơ mến thơ
của Ngọc Hiệp gặp nhau rồi kết nên đôi vợ chồng. Hai người làm ở
Hội văn nghệ Vĩnh Long, sống nghèo với nhuận bút còm cỏi và Ngọc
Hải làm thêm nghề đánh máy vi tính. Những năm đầu giải phóng con
người vui lắm, nhất là anh em văn nghệ sĩ như không có háo danh, háo
lợi, gặp nhau nói chuyện thâu đêm
suốt sáng chỉ cần một hai xị rượu đế một đĩa mồi. Không như ngày
nay nhà nước quản lý chặt chẽ có đầu có đuôi mà lại như thứ gì đó
lỏng đi một cái “reet” để rồi thằng cha viết văn làm thơ nào viết dở
ẹc mà trong đầu luôn nuôi ý tưởng phấn đấu vào Hội nhà văn VN, gặp
nhau là nghĩ đến việc đầu tiên tiền đâu để đưa nhau đến nhà hàng,
khách sạn uống bia. Gặp nhau nói chuyện gì đâu ăn chơi, gái gú không
còn không khí văn thơ hồn nhiên như ngày xưa.
Ngày xưa, tôi hay
xuống Vĩnh Long chơi với vợ chồng nhà thơ Song Hảo, nhà văn Trần Thôi,
nhà thơ Thái Hồng. Ở Long An có Đinh Thị Thu Vân, ở Tiền giang có Thu
Trang. Qua các bạn tôi biết cặp Ngọc Hiệp – Ngọc Hải. Mến Hiệp ở
chỗ không là nhà thơ nhưng thơ lại là cái nghiệp sống chết cùng nó.
Hai là cặp vợ chồng tính phóng khoáng hiếu khách vui vẻ thường nhịn
miệng đãi khách để rồi tôi đến cảm thấy như ở nhà mình. Tuy nhiên
mấy lần sau đó tôi nghe bè bạn nói và phát hiện gia đình hai bạn
không được vui, chị Ngọc Hải đang chịu đựng. Vui thì chia được, nỗi
buồn phải ôm bụng chịu than van cũng không ai gánh vác giùm cho mình.
Bạn bè tới hai vợ chồng tươi cười, bạn không thể biết nhà đang xảy
ra điều gì. Cụ thể Ngọc Hiệp bạn ta dễ với người ngoài lại rất
khó với vợ, đồng lương còm cỏi như không dành cho gia đình. Thằng con
của Ngọc Hải là đứa bất trị, có thể nói trong đời tôi mới gặp một
đứa trẻ ngỗ nghịch như nó. Chơi game rồi ghiền còn thêm cá độ bóng
đá nữa, xin tiền không cho nó đập phá tanh bành nhà cửa rồi bỏ học
đi bụi đời. Đã vậy buổi cơm thấy không có đồ ăn thà nhịn đói Ngọc
Hải phải chạy đi tìm mua đồ ăn về làm cho con. Thái độ của Ngọc Hải
thật kỳ lạ, thay vì la mắng con, chị vẫn một mực dịu dàng vuốt ve vỗ
về thằng nhỏ. Ai cũng bất bình, không riêng gì tôi. Một lần tôi hỏi
sao chị không đưa nó vô trại cải tạo nhờ nhà nước dạy, hay là đánh
nó một trận để cho nó biết thế nào là lễ độ. Chẳng lẽ nó quậy
mình hoài. Con nít còn nhỏ lúc nào cũng quậy, lớn sẽ hết. Ngọc
Hải tin vào tấm lòng người mẹ của mình, trả lời tỉnh bơ làm tôi nổi
sùng: “Con nít gì 16 tuổi đầu rồi”. Té ra anh bạn Ngọc Hiệp cũng có
đánh con nhưng thằng bé không sợ hai vợ chồng, hết tiền chơi theo phá
nhà rồi lấy đồ trong nhà đem bán, rồi còn đi mượn tiền, thiên hạ
đến nhà đòi. Nghèo khổ vì con, Ngọc Hải lại thêm khổ vì chồng.
Bất ngờ Ngọc Hiệp bị tai biến liệt hết tứ chi. Hơn
10 trời Ngọc Hải chăm sóc tắm rửa, đút cơm cho chồng ăn. Bạn ta Ngọc
Hiệp là phế nhân, tánh đã khó khăn lại sinh thêm tật đi ghen bóng ghen
gió vợ mình. Trời nóng thay vì bật quạt điện lên cho mát lại bắt
Ngọc Hải ngồi kế bên quạt cho mình. May mà không bắt vợ hát ầu ơ ví
dầu. Trước tình cảnh gia đình của 2 vợ chồng, bạn bè cũng có giúp
đỡ nhưng đám văn nghệ sĩ ai cũng nghèo. Thấy người hoạn nạn thì
thương, mà đành để trong bụng. Lâu lâu anh em hay hỏi thăm nhau không
biết con Ngọc Hải nó làm gì để nuôi chồng con. Ngọc Hiệp vì bệnh
nên nghỉ mất sức. Gánh nặng như dồn lên vai người đàn bà yếu đuối.
Theo chỗ tôi biết Ngọc Hải vừa làm gia sư vừa đánh máy vi tính. Một
số phận, một cuộc sống không thấy gì vui, vậy mà, mười năm gặp lại
vẫn thấy chị nhẹ nhàng, dịu dàng. Dịu dàng đến không chịu nổi nhất
là hình ảnh chị dìu chồng đi dự buổi họp mặt.
Sau mười năm gặp lại, tôi rất xúc động không gì vui
hơn công lao, tấm lòng sự nhẫn nại của người vợ của người mẹ như
được đền bù. Trước sự dịu dàng bao dung của Ngọc Hải như mưa dầm sâu
thấm đất, thằng bé hồi tâm trở lại và giờ là một chàng trai có
nghề nghiệp vững vàng. Ngọc Hiệp hành hạ Ngọc Hải bao nhiêu, về già
trở lại biết ơn vợ mình bấy nhiêu. Nhất là bạn ta nhờ vợ mà mình
sống và trở lại làm thơ.
Ngọc Hải
người phụ nữ mà đàn ông phải giở nón chào đến đây cũng khá dài.
Tới đây tôi dành riêng cho bạn mình anh Trịnh Kim Thuấn. Vui nghe bạn. Tôi họ Ngô lại thêm họ… lãng, tính rất lười, phải
có gì đó khích động tôi mới viết. Nghe anh điện, tình cờ lại nghe
bài hát “Vợ người ta” một bài hát hít đang thịnh hành. Vụt tôi liên
hệ nó với trường hợp Ngọc Hải. Bạn ta. Thằng đàn ông nào cũng có
hình ảnh một người đàn bà trong đầu. Một người có nhiều vai trò
vừa là vợ là bạn là em gái là mẹ nữa nhưng đó lại là vợ của người
ta. Đành phước của ai nấy hưởng phải chăng như vậy ông bạn mình.