NGUYỄN THỊ HẬU một niềm riêng cho Sài Gòn
Đường Nguyễn Huệ từ lâu không còn là con đường cho người Sài Gòn và người từ nơi khác đến đây dạo chơi bất cứ lúc nào trong ngày, dù hai ...
http://www.lethieunhon.vn/2015/11/nguyen-thi-hau-mot-niem-rieng-cho-sai.html
Đường Nguyễn
Huệ từ lâu không còn là con đường cho người Sài Gòn và người từ nơi khác đến
đây dạo chơi bất cứ lúc nào trong ngày, dù hai bên đường có thêm dải phân cách
trồng cây xanh, trông chỉn chu đấy nhưng không để lại ấn tượng gì bởi xe cộ
chạy qua không ngừng, bởi đâu còn những ki-ốt đầy sắc màu các loài hoa tươi tắn
làm dịu cả cái nắng của ngày oi bức. Những tháng gần đây, khi nó trở thành “phố
đi bộ” thì chỉ vào chiều tối, khi ánh nắng và không khí nóng bức dịu đi, người
ta mới đến đây đi lại nhìn ngó những ngôi nhà cao to đồ sộ hai bên đường, đến
khu tượng đài, selfie vài tấm hình, rồi… hết. Cả quảng
trường – mà đúng là quảng trường – rộng rãi sạch sẽ và trống trơn không tạo
được cảm giác thân thiện của một không gian văn hóa bởi sự thiếu vắng những
hoạt động của cộng đồng.
TRẢ LẠI
EM YÊU…
NGUYỄN
THỊ HẬU
Ai từng ở
Sài Gòn, từng yêu Sài Gòn mà không biết đến câu hát “Trả lại em yêu khung trời
đại học, con đường Duy Tân cây dài bóng mát…”, mà không nhớ những ki-ốt bán hoa
tươi, bưu thiếp, đồ lưu niệm trên đường Nguyễn Huệ, mà không nghe nói về con
đường sách cũ Đặng Thị Nhu… Những
hình ảnh đó của Sài Gòn chỉ là nét sinh hoạt văn hóa đô thị rất đỗi bình thường
nhưng lại có sức sống bền lâu trong tâm tưởng nhiều thế hệ cư dân thành phố.
Thời gian
trôi qua, đường Duy Tân (nay là Phạm Ngọc Thạch) tuy vẫn còn ngôi trường đại
học ở đó (Đại học Kinh tế), hàng cây cao vút còn đó, nhưng không gian êm đềm
của những chiều nhạt nắng với tà áo dài vấn vít trên hè phố thì từ lâu đã không
còn. Nhiều ngôi biệt thự xinh xắn khiêm tốn lùi sau vỉa hè rộng rãi và bờ tường
phủ giàn bông giấy đã biến mất. Nhà cao tầng ngạo mạn mọc lên như đua
chen với hàng cây, những quán hàng nhỏ cơi nới từ khuôn viên các biệt thự chen
lấn ra vỉa hè… Con đường trở nên nhỏ bé như một con hẻm và ngày càng chật chội.
Đường Nguyễn
Huệ từ lâu không còn là con đường cho người Sài Gòn và người từ nơi khác đến
đây dạo chơi bất cứ lúc nào trong ngày, dù hai bên đường có thêm dải phân cách
trồng cây xanh, trông chỉn chu đấy nhưng không để lại ấn tượng gì bởi xe cộ
chạy qua không ngừng, bởi đâu còn những ki-ốt đầy sắc màu các loài hoa tươi tắn
làm dịu cả cái nắng của ngày oi bức. Những tháng gần đây, khi nó trở thành “phố
đi bộ” thì chỉ vào chiều tối, khi ánh nắng và không khí nóng bức dịu đi, người
ta mới đến đây đi lại nhìn ngó những ngôi nhà cao to đồ sộ hai bên đường, đến
khu tượng đài, selfie vài tấm hình, rồi… hết. Cả quảng
trường – mà đúng là quảng trường – rộng rãi sạch sẽ và trống trơn không tạo
được cảm giác thân thiện của một không gian văn hóa bởi sự thiếu vắng những
hoạt động của cộng đồng. Có lẽ không gian này chỉ thích hợp để tổ chức đường
hoa đường sách vào khoảng thời gian Tết, cũng như trước khi nó được xây dựng
lại “hoành tráng” như vậy.
Nói đến đường
sách, lại nhớ ý tưởng của nhiều người về một “đường sách” cho Sài Gòn, bắt đầu
từ sự liên tưởng đến những khu sách cũ đã tồn tại hàng trăm năm ở nhiều thành
phố trên thế giới. Người ta có thể tìm thấy ở đấy những vật phẩm văn hóa
xưa cũ nhưng có giá trị như sách, tranh ảnh bưu thiếp, tiền xưa, đồ lưu niệm…
Dạo chơi ngắm nghía phố sách cũ ta như được đi ngược thời gian trở về quá khứ
của thành phố.Vài năm trước, tôi qua Paris cũng đến những ki-ốt bên bờ sông
Seine. Một Paris cổ xưa hiện lên cụ thể và đa dạng trên từng quầy sách mà người
bán là tourguide nhiệt tình và hết lòng yêu nghề, họ say mê tất cả những gì họ
bán, một cuốn sách bán đi, một tấm bưu thiếp có người mua, một bức tranh có
ngừơi chủ mới… người bán dường như phải chia tay với người bạn thân thiết, họ
gửi gắm cho người mua cả tình yêu của mình đối với Paris, với nước Pháp. Rất
đông du khách đến đây để khi chia tay người ta sẽ nhớ mãi Paris từ nơi bình dị
này.
Bây giờ Sài
Gòn có còn nơi nào như thế?
Quá trình
“hiện đại hóa” khu vực trung tâm Sài Gòn đã làm mất nhiều không gian là nơi lưu
giữ “hồn đô thị” – một đặc trưng văn hóa tinh tế có được từ đời sống hàng trăm
năm của cộng đồng. Ký ức cộng đồng không phải là một tâm lý “nệ cổ”, nó gắn
liền với một không gian nhất định, nơi ấy quen thuộc đối với mỗi “cái tôi”, sự
quen thuộc do được lặp đi lặp lại mà có khi chỉ cần một kỷ niệm. Mỗi không gian
văn hóa có ý nghĩa với một cộng đồng nhất định, nhờ đó cộng đồng mới có ý thức
giữ gìn và nếu có biến đổi thì cũng không làm thay đổi hoàn toàn.
Trong
sự tiếc nuối những cảnh quan quen thuộc của Sài Gòn nay đã không còn, bỗng bật
ra ý nghĩ: trong vô vàn công trình xây mới, sao không có công trình nào “trả
lại” cho Sài Gòn một không gian văn hóa cộng đồng gần gũi quen thuộc như đường
Duy Tân, Nguyễn Huệ, Đặng Thị Nhu?
Anh bạn là
giảng viên trường Đại học Kiến trúc thành phố - ngôi trường nằm giữa hai con
đường vào loại đẹp nhất Sài Gòn (Pasteur và Nguyễn Đình Chiểu), nói: “Tôi sẽ
đưa ý tưởng này cho sinh viên thi thiết kế “đường sách”, bởi vì con đường
Nguyễn Văn Bình dự kiến là nơi sẽ tổ chức đường sách hội đủ các yếu tố: nằm ở
khu trung tâm có lịch sử lâu đời, trong phạm vi những công trình kiến trúc tiêu
biểu của Sài Gòn, con đường nhỏ nhắn bình yên với hàng cây xanh rợp mát là hình
ảnh quen thuộc của Sài Gòn. Chỉ cần có thêm dãy ki-ốt xinh xắn khiêm nhường
chứa đựng trong đó biết bao câu chuyện về Sài Gòn từ những gì được trưng bày
mua bán… Một không gian văn hóa Sài Gòn cổ xưa mà hiện đại sẽ hiện lên giữa
thành phố đang thay đổi không ngừng. “Đường sách” này sẽ trở thành “ký ức đô
thị” của những thế hệ cư dân Sài Gòn trong thời đại toàn cầu.
Ừ nhỉ, tại
sao không?