Nữ sĩ Dạ Ngân nhận định: “Sử mà các em phải học đậm
nhất từ sau nước Việt Nam đánh đổ phong kiến và giành độc lập, rồi cứ thế là
liên hồi chiến công, hết chiến dịch này đến trận đánh khác. Các em phải thuộc
những thắng lợi luôn luôn là vẻ vang ấy và không chỉ có vậy, còn phải thuộc những
liệt kê trong đó mà chúng tôi gọi là cách học sử đếm xác và đếm súng”. Còn nữ
sĩ Di Li bình luận: “Thêm một lần nữa mình khẳng định rằng người Việt Nam rất
thích chơi trội. Bằng chứng là ở tất cả các quốc gia trên thế giới này, học trò
đều được học môn lịch sử với tên gọi đàng hoàng, người Pháp gọi là Histoire,
người Ý gọi là Storia, người Đức gọi Geschichte và người Anh gọi History, thì
người Việt bỏ béng tên Lịch sử trong trường học đi cho độc đáo”.
AI TRẢ LỜI CHO DÂN VIỆT CÂU HỎI ĐẮNG CAY NÀY?
DẠ NGÂN
Đầu tiên phải nói qua một chút về môn văn trước đã.
Vì sao? Vì văn - sử có liên quan mật thiết với nhau, một đằng là tiếng - tiếng
Việt, một đằng là sử - sử Việt. Nói hơi hình tượng, hai môn học ấy giống như
đôi chân của một cơ thể, chúng khiến con người vững vàng cất bước với tâm hồn
và trái tim yêu thương ở bên trong. Môn văn đã bị chán từ lâu rồi, từ khi giáo
khoa thư bị gò vào một định hướng hẹp và khi học sinh thực hành bằng văn mẫu nữa
thì chao ơi, sự phản văn đã rành rành.
Trong khi môn văn bị đối tượng tiếp nhận nó lắc đầu
thì môn sử cũng cùng chung số phận. Chúng ta đã đưa cho học sinh thứ sử gì vậy?
Vì sao có tình trạng học sinh ngấy sử và không chọn nó làm môn thi bắt buộc? Nguyên
do rất nhiều, nhưng tựu trung sử trong giáo khoa thư cho cấp II và cấp III cũng
với nguy cơ phản sử. Sử mà các em phải học đậm nhất từ sau nước Việt Nam đánh đổ
phong kiến và giành độc lập, rồi cứ thế là liên hồi chiến công, hết chiến dịch
này đến trận đánh khác. Các em phải thuộc những thắng lợi luôn luôn là vẻ vang ấy
và không chỉ có vậy, còn phải thuộc những liệt kê trong đó mà chúng tôi gọi là
cách học sử đếm xác và đếm súng.
Tai hại rõ ràng, môn sử bị chính đối tượng tiếp nhận
đẩy ra như một thứ bánh đã bị áp đặt vào khẩu phần ăn mỗi ngày cho những người
đang lớn lên. Ai mà không ngấy, và khi đã ngấy rồi thì sẽ chán lẫn sợ. Nhưng nỗi
chán và ngán môn sử của học sinh có đủ là lý do để chúng ta khước từ nó? Chúng
ta - cụ thể là các nhà hoạch định, nhà sư phạm, nhà làm sách giáo khoa - đã làm
gì với môn sử, với lịch sử của chính dân tộc mình?
Lịch sử là môn xã hội bắt buộc trong giáo dục phổ
thông của mọi quốc gia. Địa chính trị của Việt Nam nói riêng, môn lịch sử thiết
nghĩ càng phải thấu đáo, khoa học, sâu sắc và dậy hương nữa mới phải. Nói như một
danh nhân của nước Việt: “Học sử để làm gì? Học sử để sống với người đã chết”.
Người Việt ta phải thấm sử để mài gươm, để khôn ngoan lên, rốt cùng là để tự
tin với máu xương ngàn đời của ông cha đã dựng nên non sông đất nước này. Vậy
mà người ta còn định thủ tiêu môn sử, ngụy biện rằng sử sẽ tan vào an ninh quốc
phòng và giáo dục công dân... Mới nghe qua mà ai ai đều thấy rùng mình, thấy sử
Việt bị tổn thương, bị xé vụn!
Môn văn và môn sử chừng như đang bị “làm thịt”. Truyện
Kiều còn thì tiếng ta còn, tiếng ta còn thì nước ta còn, một danh nhân khác nữa
đã nói đại ý như vậy đó. Chúng ta đã đi qua biển dâu với hình ảnh “Gươm đàn nửa
gánh non sông một chèo”, ấy vậy mà giờ đây có không ít học sinh phổ thông không
biết Nguyễn Du là ai, Trần Hưng Đạo oai phong lẫm liệt thế nào. Chúng ta đã
đánh mất nhiều thứ và giờ định đánh mất luôn môn sử trong nhà trường nữa hay
sao? Vì đâu nên nỗi, ai trả lời cho người dân Việt câu hỏi đắng cay này?
Lịch sử là lịch sử, xin thưa, dù nó có thể biến tướng
hoặc biến mất trong giáo dục. Nhưng dân tộc này đã chứng minh bằng hàng ngàn
năm dựng và giữ nước của mình, rằng lịch sử Việt Nam nằm trong máu thịt và tâm
thức của người Việt, niềm kiêu hãnh của dân mình sẽ làm nó sáng lên dù có lúc
nó phải sáng lên trong bóng tối. Và lịch sử cũng là thời gian, thời gian sẽ đặt
mọi thứ vào đúng chỗ. Tôi tin môn văn rồi sẽ hấp dẫn như bản thân tiếng Việt và
văn học. Song song đó, môn sử cũng được hồi sinh bằng mùi hương của ký ức và sức
sống của một môn học xác thực có khái niệm quốc tế chung là khoa học lịch sử.
XIN CÁC BÁC QUẢN LÝ ĐỪNG LÀM CHÚNG EM NGƯỢNG
DI LI
Thêm một lần nữa mình khẳng định rằng người Việt Nam
rất thích chơi trội. Bằng chứng là ở tất cả các quốc gia trên thế giới này, học
trò đều được học môn lịch sử với tên gọi đàng hoàng, người Pháp gọi là
Histoire, người Ý gọi là Storia, người Đức gọi Geschichte và người Anh gọi
History, thì người Việt bỏ béng tên Lịch sử trong trường học đi cho độc đáo.
Mình có lắm bạn bè nước ngoài, từ nay sẽ phải chuẩn
bị tinh thần để giải thích như sau:
- Nước tôi người ta không học môn Lịch sử?
- Không học? Tại sao? (ánh mắt kinh hoàng)Lịch sử nước bạn có gì đáng xấu hổ?
- À không, là chúng tôi vẫn học nhưng học tích hợp?
- Học tích hợp lịch sử? (ánh mắt kinh ngạc) Nghĩa là...?
- Chúng tôi tích hợp nó với Giáo dục quốc phòng- an ninh, Giáo dục đạo đức –
công dân. Nhưng cũng tùy vào từng cấp mà chúng tôi tích nó vào đâu cho tiện. Ở
tiểu học chúng tôi sẽ tích nó vào môn Cuộc sống quanh ta, Tìm hiểu xã hội, lên
THCS chúng tôi chuyển sang tích vào Khoa học xã hội, cao nữa cấp trung học phổ
thông chúng tôi lại tích nó vào Công dân với Tổ quốc.
- Tôi chưa hiểu mấy môn đấy (ánh mắt bối rối)?
- Chờ tí để tôi tra từ điển, tôi chưa biết từ tiếng Anh của mấy môn này, biết mỗi
từ Khoa học xã hội và Lịch sử thôi. Đây rồi... đại khái nó là như thế.
- Tôi cũng không biết mấy môn đấy. Nhưng tại sao các bạn lại phải đùn đẩy môn lịch
sử vào chỗ nọ chỗ kia? (ánh mắt giễu cợt) Người Pháp, người Ý họ PR quốc gia bằng
kiến trúc, văn học, bóng đá, âm nhạc... Người Nga PR quốc gia bằng khoa học và
nghệ thuật hàn lâm, người Thụy Sỹ bằng giáo dục và ngân hàng, người Mỹ bằng hiến
pháp, công nghệ và NASA, người Nhật bằng trà đạo, võ sĩ đạo, hoa đạo, thi đạo –
thơ đạo (chứ không phải đạo thơ). Còn người Việt Nam, xưa nay các bạn tự hào điều
gì nhất với thế giới, khi mà các dân tộc chỉ chủ yếu biết đến các bạn qua lịch
sử bi tráng, hào hùng độc nhất vô nhị, còn ngoài ra...
- Biết rồi biết rồi, không sao đâu, chúng tôi tách ra nhập vào, nhập vào tách
ra là chuyện bình thường. Tỉnh nọ tách ra nhập vào với tỉnh kia. Đơn vị nó tách
ra nhập vào với đơn vị kia. Chức danh nọ tách ra nhập vào với chức danh kia. Vừa
làm vừa rút kinh nghiệm. Mấy năm nữa thấy không ổn thì lại tách ra chứ có sao
đâu. Phải tách phải nhập liên tục mới năng động. Tại các bác không chịu động
não nên mới ì ra một chỗ thế, lịch sử bao năm chẳng chịu thay đổi. Lịch sử là
phải thay đổi, phải biến động theo thời gian, thế mới đúng là lịch sử. Đúng là
ông Tây, các bác không biết chuyện “Khắc nhập khắc xuất” rồi.