Công trình đầu tiên của Nguyễn Đăng Hòe có tiêu đề “Hát Ghẹo Phú Thọ” được
công bố vào năm 1958 dưới dạng bản in ronéo. Sau nhiều năm bổ sung chỉnh sửa,
cuốn “Bước đầu tìm hiểu Hát Ghẹo Vĩnh Phú” của ông đã được Ty Văn hóa
Thông tin Vĩnh Phú xuất bản vào năm 1979. Từ đó đến nay, cuốn sách vẫn được xem
như cẩm nang cho những ai muốn bắt tay tìm hiểu Hát Ghẹo Phú Thọ. Thế
nhưng gần đây, tình cờ phát hiện những nghiên cứu của Nguyễn Đăng Hòe đã “được”
khá nhiều người lẳng lặng “sang tên” họ để làm các luận án thạc sĩ, tiến sĩ hay
viết sách. Trên con đường “phấn đấu” học hàm học vị, thăng quan tiến chức, dần
dà các “tác giả” đó nghiễm nhiên được xã hội công nhận như những “chuyên gia”
thời nay về Hát Ghẹo.
THỰC TRẠNG ĐẠO VĂN TRONG CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC XÃ HỘI
Kỳ
2: Đạo văn trong Hát Ghẹo
BÙI TRỌNG HIỀN
Phần “Đặc trưng cơ bản của Hát Ghẹo”, in
trong cuốn “Văn hóa dân gian huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ”, NXB Văn hóa
Thông tin (2012), của nhóm tác giả Dương Huy Thiện (chủ biên), Đào Đăng Hoàn,
Ngô Thị Xuân Hương đã sao chép tài liệu của nhà nghiên cứu lão thành Nguyễn
Đăng Hòe.
Lẳng
lặng “sang tên”
Nhắc đến Hát Ghẹo Phú Thọ, trong giới
chuyên môn gạo cội ở Việt Nam, hẳn ai cũng biết đến nhà nghiên cứu lão thành
Nguyễn Đăng Hòe.
Công trình đầu tiên của Nguyễn Đăng Hòe có
tiêu đề “Hát Ghẹo Phú Thọ” được công bố vào năm 1958 dưới dạng bản in
ronéo. Sau nhiều năm bổ sung chỉnh sửa, cuốn “Bước đầu tìm hiểu Hát Ghẹo
Vĩnh Phú” của ông đã được Ty Văn hóa Thông tin Vĩnh Phú xuất bản vào năm
1979. Từ đó đến nay, cuốn sách vẫn được xem như cẩm nang cho những ai muốn bắt
tay tìm hiểu Hát Ghẹo Phú Thọ.
Thế nhưng gần đây, tình cờ phát hiện những
nghiên cứu của Nguyễn Đăng Hòe đã “được” khá nhiều người lẳng lặng “sang tên” họ
để làm các luận án thạc sĩ, tiến sĩ hay viết sách. Trên con đường “phấn đấu” học
hàm học vị, thăng quan tiến chức, dần dà các “tác giả” đó nghiễm nhiên được xã
hội công nhận như những “chuyên gia” thời nay về Hát Ghẹo.
Với đà này, rồi đây từ toàn bộ đến từng phần
cuốn sách của Nguyễn Đăng Hòe sẽ dần rơi vào quên lãng. Xét thấy cần phải trả lại
công bằng cho một nhà nghiên cứu lão thành đáng kính như Nguyễn Đăng Hòe, chúng
tôi xin đưa ra ánh sáng một trong số những công trình đạo tặc khoa học đó.
“Chuyển
chủ sở hữu”
Chuyên mục “Đặc trưng cơ bản của Hát Ghẹo trong
cuốn sách Văn hóa dân gian huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ” nằm từ trang 110 -172
(dung lượng 62 trang). Nội dung chuyên mục này đề cập chi tiết hệ giá trị lịch
sử, văn hóa và nghệ thuật của Hát Ghẹo.
Trong toàn bộ chuyên mục này, Nguyễn Đăng Hòe
chỉ được nhắc đến tổng cộng có 3 lần kiểu “điểm xuyết” ở các trang 110, 141 và
146, coi như “những ví dụ” để người đọc tưởng rằng các tác giả cũng có trích dẫn
ông “đàng hoàng”!
Ở đây, các nghiên cứu điền dã từ năm 1957 của
Nguyễn Đăng Hòe được nhóm tác giả nêu trên “thuổng” rất nhiều. Toàn bộ những mô
tả, những nhận định đánh giá về tên gọi thể loại, trình tự diễn xướng, không
gian diễn xướng, trang phục, nguồn gốc, truyền thuyết… đều được “mót nhặt”,
“nhào nặn”, sắp đặt khá kỹ lưỡng. Phần lời ca Hát Ghẹo, họ lấy đa số những nhận
định về thể thơ, nội dung văn học cùng các ví dụ dẫn chứng tương ứng của Nguyễn
Đăng Hòe.
Ở phần âm nhạc, sẽ thấy các kết quả nghiên cứu
gan ruột của Nguyễn Đăng Hòe bị chôm chỉa gần như toàn bộ để “chuyển chủ sở hữu”!
Cụ thể, những đánh giá của ông về cách phổ thơ, cách dùng quãng, điệu, nhịp điệu,
cách chuyển giọng… trong Hát Ghẹo cùng các ví dụ minh họa đã bị “thuổng” một
cách không thương tiếc! Xin nêu vài ví dụ điển hình:
Nguyễn
Đăng Hòe: “Trong ngôn ngữ của
ta nói chung có 6 thanh điệu khác nhau ứng vào các từ có các loại dấu và không
có dấu. Do đó âm nhạc dân gian (chủ yếu là dân ca) nói chung cũng chịu ảnh hưởng
của ngữ ngôn… Hát Ghẹo cũng nằm trong quy luật nhất định đó của ngữ ngôn dân tộc…
Trong hát Ghẹo mỗi từ thường không mấy khi ở
yên một nốt, nhất là những từ có dấu nặng, dấu ngã hoặc dấu hỏi. Mỗi từ ấy thường
là có 2 hoặc 3 nốt luyến lại. Vì thế cho nên đáng lẽ trong lời ca có một từ thì
ở nét nhạc cũng có một nốt tương ứng lại biến thành nhiều nốt và cũng vì thế có
nhiều khi trường độ của mỗi từ kéo dài ra thành hai ba phách, làm cho nét nhạc
mềm mại hơn, có điều kiện để trở nên phong phú”. (tr.61)
Dương
Huy Thiện (chủ biên): “Trong
ngôn ngữ thường ngày của người Việt Nam chúng ta nói chung có 6 thanh điệu khác
nhau ứng vào các từ có các loại dấu và không có dấu do đó âm nhạc dân gian Việt
Nam nói chung và Hát Ghẹo nói riêng chịu ảnh hưởng của những thanh điệu đó…
trong Hát Ghẹo, mỗi từ không mấy khi ở yên một nốt, nhất là những từ có dấu nặng,
dấu ngã hoặc dấu hỏi; ứng với mỗi từ này thường có 2 hoặc 3 nốt luyến lại, vì
thế cho nên đáng lẽ trong lời ca có một từ thì ở nốt nhạc cũng có một nốt tương
ứng, nhưng lại biến thành nhiều nốt và cũng chính vì thế mà nhiều khi trường độ
của mỗi từ kéo dài ra thành 2- 3 phách làm cho nét nhạc mềm mại, uyển chuyển và
phong phú hơn”. (tr.133)
Nguyễn
Đăng Hòe: “Hát Ghẹo là loại
ca hát đơn thuần không có trống, phách hoặc bất cứ một nhạc khí nào đệm theo.
Cho nên nhịp điệu hoàn toàn dựa vào sự nhịp nhàng tương đối của hơi thở người
hát. Do đó có lúc khoan lúc nhặt, nhiều khi ngay trong một vài phách trường độ…
cũng dãn ra hoặc xiết lại chứ không hoàn toàn đều đặn từ đầu đến cuối”. (tr.54)
Dương
Huy Thiện (chủ biên): “Hát
Ghẹo là loại ca hát đơn thuần không có trống, phách hoặc bất cứ nhạc khí nào đệm
theo, cho nên nhịp của bài hát hoàn toàn dựa vào sự nhịp nhàng tương đối của
hơi thở người hát, do đó có lúc khoan lúc nhặt, nhiều khi ngay trong một vài
phách cũng dãn ra xiết lại chứ không hoàn toàn đều đặn từ đầu đến cuối”. (tr.139-140)
Điều đáng sợ, dung lượng đạo tặc khoa học
trong chuyên mục “Đặc trưng cơ bản của Hát Ghẹo” diễn ra gần như liên tiếp, có
thể gạch chân bắt lỗi chi chít dầy đặc các trang sách. Phân tích kỹ, thấy
chuyên luận dài 62 trang (110- 172) thì có tới 54 trang ít nhiều đã “thuổng”
các nghiên cứu của Nguyễn Đăng Hòe, chiếm tỷ lệ khoảng 87% tổng số trang sách.
Cũng xin nói thêm, ở mục IV cuốn sách Văn
hóa dân gian huyện Tam Nông tỉnh Phú Thọ có nhan đề “Lời ca hát Ghẹo” (tr.186),
toàn bộ các bản ký âm làn điệu Hát Ghẹo đã công bố của Nguyễn Đăng Hòe cũng bị
sao chép mà không hề trích nguồn hay đề tên người ký âm.
Ai
copy của ai?
Ngoài ra, cũng trong cuốn sách này, chuyên mục I
“Hát Ghẹo Nam Cường” (tr.100-109), cũng do nhóm tác giả Dương Huy Thiện
(chủ biên) trùng lặp một cách kỳ lạ với chuyên mục VI “Về Hát nước nghĩa ở
Phú Thọ” (tr.265-281) và chuyên mục VII “Hát thi” (tr.281-282) của
tác giả Nguyễn Đình Bưu. Điều đáng nói, sự giống nhau đó phần lớn nguyên xi
100%, hệt như thao tác copy/paste trên máy vi tính, thậm chí lặp lại cả tab
trên trang.
Cùng đăng trong một cuốn sách, vậy ai copy của
ai?
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét