Nhà văn da đen nổi tiếng qua hồ sơ giải mật của FBI

Hồ sơ mật của Cục Điều tra liên bang Mỹ (FBI) về nhà văn da màu nổi tiếng James Baldwin dài đến 1.884 trang, được thu thập từ những năm 60, 70 của thế kỷ trước. James Baldwin là tác giả của 2 tác phẩm nổi tiếng: "Go Tell It to the Mountains" (Hãy đi mà kể trên núi, 1953) và "Another Country" (Một đất nước khác, 1962) trong đó bênh vực quyền sống và đề cao phẩm giá của người da màu. Cuốn tiểu sử về James Bladwin (xuất bản ngày 2/6/2015 bởi Oxford University Press, USA, dày 248 trang) đặc biệt gây chú ý dư luận bởi vì nó xuất hiện đúng giữa lúc hoạt động gián điệp quy mô của Chính phủ Mỹ bị phơi bày trước thế giới.

Nhà văn James Baldwin qua hồ sơ giải mật của FBI

Trong suốt kỷ nguyên gián điệp bất hợp pháp đối với mục tiêu là các nhà văn Mỹ, FBI đã thu gom được 276 trang hồ sơ về Richard Wright, 110 trang về Truman Capote và 9 trang về Henry Miller. Hồ sơ về James Baldwin có độ dài tương đương với các nhà hoạt động chính trị và chính khách cấp tiến thời đó - ví dụ như gần bằng một nửa hồ sơ của FBI về Malcolm X (còn có tên khác là El-Hajj Malik El-Shabazz), tu sĩ Hồi giáo Mỹ gốc Phi và người phát ngôn cho Tổ chức Quốc gia Hồi giáo (NOI). Malcolm X bị ám sát ngày 21/2/1965, lúc 39 tuổi.

Trong cuốn tiểu sử mới về James Baldwin tựa đề "All Those Strangers: The Art and Lives of James Baldwin", tác giả Douglas Field khi giải mã các hồ sơ FBI đã khéo léo kết hợp khía cạnh văn học và lịch sử. Mối quan hệ của nhà văn da màu James Baldwin với chính trị vốn được xem là mối quan hệ của một "nhân chứng", song ông vẫn bị FBI bám riết để quấy rối và thậm chí các tác phẩm của ông cũng bị kiểm duyệt gắt gao. Sau khi xem qua hồ sơ FBI về Baldwin, Dougas Field khẳng định điện thoại của nhà văn bị nghe lén và thậm chí các đặc vụ liên bang còn giả dạng nhà xuất bản hay nhân viên bán ôtô để bám sát gót ông khi ông du lịch đến Pháp, Anh và Italia.

Cuốn tiểu sử về James Bladwin (xuất bản ngày 2/6/2015 bởi Oxford University Press, USA, dày 248 trang) đặc biệt gây chú ý dư luận bởi vì nó xuất hiện đúng giữa lúc hoạt động gián điệp quy mô của Chính phủ Mỹ bị phơi bày trước thế giới. Mọi người không chỉ chú ý đến Cơ quan An ninh Quốc gia Mỹ (NSA) cùng với khả năng gián điệp toàn cầu mà còn cả FBI và các cơ quan chấp pháp địa phương với sự dò xét các nhà hoạt động chính trị cũng như những người ủng hộ phong trào Black Lives Matter (tạm dịch: Vấn đề sống còn của người da đen).

Ví dụ, Sở Cảnh sát New York (NYPD) có cả một đơn vị chống khủng bố chuyên biệt chịu trách nhiệm giám sát chặt chẽ mọi cộng đồng dân cư khác nhau trên đất Mỹ. Nhưng tại sao FBI theo dõi James Baldwin? Bởi vì ông là nhà văn, nhà viết tiểu luận và nhà phê bình văn học - một trong những cây bút văn học và nhà tư tưởng vĩ đại nhất vào thời đại của ông. Và bởi vì ông là người da màu, lại có quan điểm chính trị thiên tả. Nói tóm lại, các yếu tố đó đủ để biến James Baldwin trở thành mục tiêu của FBI.

FBI bắt đầu quan tâm đặc biệt đến James Baldwin từ năm 1960 khi ông có mối quan hệ với các thành viên đảng Cộng sản. Những năm sau đó, Baldwin bị FBI theo dõi do ông có quan hệ với các phong trào dân quyền và đấu tranh của người da màu. Một tài liệu năm 1968 kết luận Baldwin "đã gia nhập một phong trào các cá nhân ưu tú đang phát triển ủng hộ cuộc đấu tranh của Black Panther Party ở Oakland".

Black Panther Party (đảng Báo đen, BPP) là phong trào cách mạng đấu tranh đòi bình đẳng cho người da màu ở Mỹ được thành lập vào tháng 10/1966 ở Oakland. Baldwin kết thân với một số nhà trí thức và nhà hoạt động người da màu nổi tiếng của thời đó như là: Harry Belafonte, Lorraine Hansberry và Nina Simone.  John Edger Hoover - Giám đốc FBI - đã thành lập Chương trình Phản gián (COINTELPRO), tạo dựng hàng loạt hồ sơ mật về 250 nghệ sĩ và đây cũng là đỉnh cao của chiến dịch chống các thành viên Panther cũng như các nhà hoạt động dân quyền người da màu.

James Baldwin từng công khai bày tỏ lập trường của mình về hoạt động giám sát của Chính phủ Mỹ. Ông từng gọi John Hoover là "kẻ tò mò tọc mạch được trả lương cao nhất (vô dụng nhất) trong lịch sử". Nhà văn cũng viết về trải nghiệm riêng thật khó chịu khi bị 2 đặc vụ theo dõi trong tiểu luận "The Devil Finds Work". Năm 1963, Baldwin phát biểu với tờ New York Times: "Tôi lên án J. Edger Hoover một phần vì các sự kiện ở Alabama. Người da đen không có lý do để tin tưởng FBI". James Baldwin cũng là nhà thơ và tác giả một số cuốn sách dành cho trẻ em.

Ông sinh ngày 2/8/1924 tại khu Harlem của New York và mất tại Pháp vào ngày 1/12/1987 (có  nguồn cho là ngày 30/11) do bệnh ung thư thực quản và được chôn cất tại nghĩa trang Ferncliff gần New York City. Cuốn tiểu thuyết đầu tiên "Go Tell It on the Mountain" được đánh giá là tác phẩm nổi tiếng nhất của James Baldwin.

DIÊN SAN ( tổng hợp)

Nguồn: CAND