Vừa rồi, tôi được tham gia vào công việc tuyển sinh học ngành đạo diễn điện ảnh và truyền hình tại TP Hồ Chí Minh và các tỉnh miền Nam Trung Bộ, miền Tây Nam Bộ. Nam thanh nữ tú rập rìu đông nượp. Nền điện ảnh nước nhà từ lâu đã trở thành con bệnh chết lâm sàng; còn nền phim truyện bên ngành truyền hình thì vẫn trượt dài theo triền dốc “làm nhanh, làm ẩu, làm bất kể lời chê, tiếng chửi, miễn cứ sinh lời cao là O.K tuốt”. Ấy vậy mà không hiểu sao đám bạn trẻ náo nức săn đuổi công việc đạo diễn như vậy? Hay bây giờ mình già mình ngu mà không hay biết cái công việc này đang hứa hẹn một khả năng hốt bạc nhẹ nhàng, dễ dàng và… thanh cao?



MUỐN LÀM NGHỆ SĨ TRÊN MÂY

TÔ HOÀNG

Để sàng lọc tài năng, câu hỏi đầu tiên và muôn thuở là: Em đã đọc những cuốn truyện ngắn, tiểu thuyết nào; nhà văn nào mà các em yêu thích? Ngắc ngứ, đưa mắt nhìn trần nhà, cúi xuống nhìn cái bút trong tay và số khá đông lắc đầu không trả lời được. Gợi ý, chờ đợi thêm. Thí sinh nhắc tới một vài tên truyện, một vài tên nhà văn. Vị giám khảo vốn theo dõi thi tuyển nhiều kỳ, xua xua tay: “Đấy là những tác phẩm, những nhà văn có trong chương trình sách giáo khoa lớp 12, các em vừa thi xong. Có thể kể quyển nào khác, nhà văn nào nữa mà em biết?”. 
- Dạ,em đã đọc truyện Đôrêmôn.
- Dạ, em đọc “Cho tôi một vé đi về tuổi thơ”.
- Của nhà văn nào?
- Em không nhớ! 
Có em láu lỉnh, ma mãnh hơn:
- Sách in ra nhiều quá, chuyện Tây, Ta lẫn lộn… Làm sao nhớ nổi các thầy các cô ơi!

Bắt sang câu hỏi: những phim gì đã xem? Lại ngẫm ngợi. Cau mày, nhăn trán.
- Em đã xem phim “Ván bài lật ngửa”, “Biệt động Sài Gòn”... Nhưng xem từ hồi em học lớp 2, lớp 3 giờ chỉ nhớ mang máng… 
- Những phim truyền hình mới chiếu trên đài như “Bếp hát”, “Vừa đi vừa khóc” đã xem chưa?
- Chúng em trọ học ở nhà mướn, làm gì có ti vi mà xem, thầy cô!
- Không biết tới tên tuổi các đạo diễn trẻ Nguyễn Quang Dũng, Vũ Ngọc Đãng à?
- Có nghe qua! 
- Có xem bộ phim nào của Hàn Quốc, Philippines kể nghe nào?  
Im lặng và lắc đầu! 

Ở tỉnh nọ, nhà đài giới thiệu với chúng tôi, tiêu chuẩn đầu tiên, nhất thiết phải có: các em dự thi dứt khoát đã nhận bằng cử nhân. Để sau này dễ tính bậc lương - nhà đài cười xòa. Càng ngạc nhiên hơn, các cô cậu có học vấn cử nhân - đặc biệt cử nhân ngữ văn ở trường Đại học X, Đại học Y… cũng ngúc ngắc, ú ớ trong việc trả lời 2 câu hỏi mở màn, thăm thú như vậy. 

Ô hay, sao lâu nay thiên hạ hay lu loa rằng thị hiếu lớp trẻ xuống cấp đáng báo động... Rằng các cháu, các em chỉ sính phim “bom tấn” của Hollywood, chỉ mê phim Hàn, nhạc Hàn, truyện ngôn tình Trung Quốc... Hay trước mặt các thầy cô đang làm công việc lọc lựa, tuyển chọn, các cháu, các em biết cách... giấu mình?