Chiều 13-2-2014, khi
tiết xuân còn vương vấn phương Nam, thì nhà văn nổi bật nhất của vùng đất này –
Nguyễn Quang Sáng đã trút hơi thở cuối cùng ở tuổi 85. Nhà văn Nguyễn Quang Sáng ra đi lặng lẽ
và đột ngột, nhưng tự nhiên và nhẹ nhàng theo cách của ông… Nguyễn
Quang Sáng không dụng công với kỹ thuật văn chương, ông viết tự nhiên như lối
ăn lối nói hàng ngày. Thế nhưng, truyện ngắn hay tiểu thuyết của ông vẫn lôi cuốn
vì thực tế đời sống cuồn cuộn trong từng trang, từng dòng. Không thể tìm thấy một
đoạn văn nào của Nguyễn Quang Sáng có thể làm mẫu mực cho sáng tác, nhưng những
nhân vật do ông tạo ra như Năm Hạng, Tư Quắn, Bảy Ngàn vẫn có sức hấp dẫn kỳ lạ!
NGUYỄN
QUANG SÁNG ĐÃ TRỞ VỀ DÒNG SÔNG THƠ ẤU
LÊ THIẾU NHƠN
Chiều 13-2-2014, khi tiết xuân còn vương vấn phương
Nam, thì nhà văn nổi bật nhất của vùng đất này – Nguyễn Quang Sáng đã trút hơi
thở cuối cùng ở tuổi 85. Nhà văn Nguyễn
Quang Sáng ra đi lặng lẽ và đột ngột, nhưng tự nhiên và nhẹ nhàng theo cách của
ông.
Dáng người thấp đậm của Nguyễn Quang Sáng đã đồng
hành cùng văn chương Việt Nam qua hai cuộc kháng chiến và tiếp tục tỏa bóng
trong thời bình bằng cá tính độc đáo. Trước sau Nguyễn Quang Sáng vẫn nhất quán
một sự khẳng định, nếu không có cách mạng thì không có chân dung nhà văn của
ông. Nguyễn Quang Sáng khởi nghiệp cầm bút ở chiến khu U Minh với truyện ngắn đầu
tay “Con chim vàng” in năm 1956. Hơn nửa thế kỷ sáng tác, Nguyễn Quang Sáng đã
mang đến cho công chúng nhiều tác phẩm mang đậm cốt cách Nam bộ như “Đất lửa”,
“Chiếc lược ngà”, “Mùa gió chướng”, “Dòng sông thơ ấu”, “Bàn thờ tổ của một cô
đào”…
Nguyễn Quang Sáng không dụng công với kỹ thuật văn
chương, ông viết tự nhiên như lối ăn lối nói hàng ngày. Thế nhưng, truyện ngắn
hay tiểu thuyết của ông vẫn lôi cuốn vì thực tế đời sống cuồn cuộn trong từng
trang, từng dòng. Không thể tìm thấy một đoạn văn nào của Nguyễn Quang Sáng có
thể làm mẫu mực cho sáng tác, nhưng những nhân vật do ông tạo ra như Năm Hạng,
Tư Quắn, Bảy Ngàn vẫn có sức hấp dẫn kỳ lạ!
Chính nhờ những trải nghiệm đầy và sâu, khi chuyển
sang viết kịch bản phim, những chi tiết đắt giá của Nguyễn Quang Sáng đã góp
cho điện ảnh nước nhà nhiều bộ phim rung động như “Cánh đồng hoang”, “Mùa nước
nổi”, “Dòng sông hát” hay “Pho tượng”. Tình yêu điện ảnh của Nguyễn Quang Sáng
truyền sang cho cậu con trai Nguyễn Quang Dũng trở thành một gương mặt đạo diễn
tiêu biểu thế hệ sinh ra và lớn lên sau năm 1975. Có lẽ bộ phim “Con gà trống”
là một trường hợp hiếm hoi trong lịch sử nghệ thuật thứ bảy nước ta, mà cha –
Nguyễn Quang Sáng viết kịch bản và con – Nguyễn Quang Dũng làm đạo diễn!
Ngoài tài văn, Nguyễn Quang Sáng còn có tài… nhậu.
Nguyễn Quang Sáng có thể ngồi vào bất cứ bàn rượu nào cũng đều thu hút bạn bè với
những ngôn từ mộc mạc và thú vị. Nguyễn Quang Sáng không bao giờ tỏ ra tự phụ về
tư cách trưởng lão làng văn. Ngồi với lớp hậu sinh, ông vẫn có thói quen trào lộng
bản thân một cách vui nhộn. Xin được kể ra đây hai câu chuyện mà Nguyễn Quang
Sáng hay giễu nhại mình mỗi khi cụng ly.
Câu chuyện thứ nhất. Từ năm 1946, mới 14 tuổi, Nguyễn
Quang Sáng đã rời quê nhà đi làm liên lạc viên. Khi non sông thống nhất, trở về
làng Mỹ Luông chôn nhau cắt rốn, Nguyễn Quang Sáng thưa với bà con bây giờ mình
là nhà văn, ai cũng ngạc nhiên. Bao giờ nhắc đoạn này, Nguyễn Quang Sáng cũng
cười khà khà: “Biết sao không? Hàng xóm cứ thắc mắc: Người ta đi theo cách mạng
trở thành tướng tá hoặc quan chức, sao mày theo cách mạng lại thành nhà văn!?”
Câu chuyện thứ hai. Giới văn chương vẫn rỉ tai rằng,
khi tập kết ra Bắc thì Nguyễn Quang Sáng nhận lương bổng tương đương thứ trưởng.
Thậm chí, khi đã rời quân ngũ để chuyển về Hội nhà văn VN thì thu nhập của ông
cũng hơn tất cả mọi người. Nguyễn Quang Sáng không giấu được sự sảng khoái khi
nhắc đoạn này: “Biết sao không? Cùng đi một lượt với tao, thằng Hoàng Văn Bổn
hơi cao nên được xếp vào đội bóng rổ, còn tao hơi lùn được xếp vào đội bóng
bàn. Tụi tao hưởng chế độ của vận động viên, nên nhận nhiều gạo, nhiều thịt hơn
các nhà văn chứ! Quá đã, quá đã!”
Bây giờ Nguyễn Quang Sáng đã trở về dòng sông thơ ấu
từng nuôi nấng và ôm ấp tâm hồn ông. Tiếng cười rộn ràng của ông vẫn ở lại
trong lòng những người quen biết, và tác phẩm của ông vẫn ở lại với nhiều lớp độc
giả hôm nay và mai sau!
Sài Gòn, hoàng
hôn 13-2-2014
