Nhà văn Nguyễn Thị Ngọc Tú sinh ngày 25 tháng 12 năm 1940.
Quê quán: Hà Nội. Nhà văn Nguyễn Thị Ngọc Tú đã từ trần vào hồi 17h30’ ngày
20/5/2013 (tức ngày 11 tháng 4 năm Quý Tỵ). Hôm nay, lễ viếng nhà văn Nguyễn
Thị Ngọc Tú diễn ra từ 10h00 đến 12h tại Nhà tang lễ Bộ Quốc phòng (số 5 Trần
Thánh Tông, Hà Nội). Lễ truy điệu và đưa tang vào lúc 12h20’ cùng ngày, an táng
tại Đài hóa thân hoàn vũ (Văn Điển, Hà Nội). Nhà văn Nguyễn Thị Thu Huệ - con
gái của nhà văn Nguyễn Thị Ngọc Tú thổ lộ: “Ở với mẹ, đến giờ không còn mẹ,
thấy mình vô nghĩa quá!” và tự dặn lòng mình cuộc chia biệt này như một lần “tiễn
mẹ đi công tác”!
TIỄN MẸ ĐI CÔNG TÁC
NGUYỄN THỊ THU HUỆ
Hôm nay, tôi và những người thân yêu cùng tiễn mẹ đi công
tác.
Mẹ, từ thủa là cô gái Hà Nội quê làng Nghi Tàm Quảng Bá da
trắng mắt nâu môi đỏ đã chọn nông thôn làm nơi lập nghiệp. Cô giáo Tú ngày đấy
dạy học ở Sơn Tây. Tập đan rổ rá, ra ruộng cấy lúa trồng khoai, bình yên bên
những người nông dân chân chất, giản dị. Đan rổ rá, chủ nhà bán giúp, lấy tiền
mua dầu thắp khi đêm xuống để viết nhật ký, viết văn.
Phẩm chất nhà văn khiến mẹ hạnh phúc khi sống ở những vùng
đất lạ, ở với người lạ để rồi thân quen. Thôi dạy học ở Sơn Tây, về Hà Nội, rồi
xuống Quảng Ninh. Một cuộc đời mẹ đi và đi. Ngày ấy, mẹ luôn sống và viết với
thực tế đầy ắp của bao số phận, những cuộc đời bởi không sống với họ, ăn chung,
vui buồn chung thì khó mà viết ra những Đất làng, Buổi sáng, Hạt mùa sau…
Lâu lắm rồi, hôm nay, mẹ lại đi công tác.
Ngày xưa, khi mẹ lên đường, tôi thường theo bố tiễn mẹ ở cơ
quan như báo Văn Nghệ, Hội Nhà văn. Mẹ lên tàu, lên xe đi cùng đồng
nghiệp, bố con tôi ngóng mẹ về và biết, mẹ lại có tác phẩm mới. Tiễn lần này
thì khác. Chỉ có tôi với hai con, những người yêu quý mẹ. Còn bố sẽ là người
đón. U Xuân Quỳnh, cô Dương Thị Xuân Quý cũng đón mẹ. Mẹ sẽ rời ngôi nhà bao
năm sống cùng con gái, hai cháu ngoại là Pích và Tý để đi một chuyến thật dài.
Dài hơn lần mẹ đi Vĩnh Linh Quảng Bình năm 1973. Dài hơn lần lên Lạng Sơn ngày
chiến tranh biên giới 1979… Mẹ sẽ đến một nơi không có sóng điện thoại, không
internet, không còn những lo toan bởi các ác, sự bất an của một đời sống đô thị
đang phân hoá khốc liệt để thoả chí của một nhà văn chuyên nghiệp, một đời đi
và viết.
Còn nhớ, tháng 10 năm 1984, bố Chánh đột ngột bỏ đi, hai mẹ
con tiễn bố trong tối lạnh, rồi về. Nhà hoang vắng, khô khốc nghèo. Hàng xóm
nào tử tế thì chia buồn vì nhà đã vắng, giờ vắng hơn. Cũng hàng xóm nhưng không
tử tế thì doạ nạt những chuyện khi bố còn ở nhà họ rất hèn, không dám nói. Ví
dụ: Này, nghe nói ông Chánh có khẩu sung săn, bắn có thể chết người, mang
nộp ngay ra công an phường không là tù đấy! Người xấu luôn biết tìm kẽ hở
để hại người lành. Đúng là bố tôi có khẩu súng săn, do cháu ruột của bố ở Cà
Mau tặng năm 1981 làm kỉ niệm. Súng bắn chim, sóc hoặc chuột đồng ở Nam Bộ, ổ
đạn có 6 viên, nhưng đạn thì còn 4. Người xấu đợi 3 năm khi không còn bố ở nhà
mang ra doạ một chuyện, nếu là người tốt sẽ không phải đợi lâu thế để ra oai.
Còn nhớ. Những năm 84 mùa đông lạnh lắm. Lạnh do thiếu áo
ấm, do thời bao cấp không bữa ăn nào ăn đủ chất, bố tôi vừa ra đi đựơc vài giờ
đồng hồ, nghe doạ, nửa đêm hai mẹ con chở nhau với khẩu sung cũ gỉ hoen, bốn
viên đạn cũng gỉ, có cho bắn cũng không nổ vì nó chỉ còn là giá trị của kỉ
niệm. Bàn nhau Phải thủ tiêu. Bố đi rồi, không ai bảo vệ mẹ con mình. Mẹ không
quen vướng vào những chuyện không thể giải thích. Bàn rất nhiều phương án, cuối
cùng là ném xuống hồ. Hồ ngày ấy cái nào cũng rộng và sâu. Hồ này khẩu súng, hồ
kia viên đạn. Khoảng 1 giờ sáng thì về.
Tôi ngày ấy 17 tuổi, trước khi đi phi tang kỷ niệm trong veo
trước cuộc đời. Ném kỷ niệm của bố, của em mình ở miền Nam mà không bị
ai phát hiện, về tới nhà mang theo lòng sự đau xót pha lẫn căm phẫn vì cái ác,
sự đê tiện và cảm giác bị bắt nạt. Lấy cái cốc, xúc chút gạo, tìm nơi cao nhất
trong nhà là cái nóc tủ, tôi thắp lên ba nén hương, khấn Con yêu bố.Bố từ giờ
không về nhà với hai mẹ con con nữa. Con xin bố cho con sức mạnh để bảo vệ mẹ,
bảo vệ gia đình mình, để không ai bắt nạt được mẹ con con nữa.
Nhà có hai người. Sau này, nhà có thêm Pích và Tý, chúng tôi
là bốn người mạnh mẽ. Sức mạnh đó luôn đến từ mẹ tôi, người đàn bà nuôi con một
mình năm 43 tuổi, làm sự nghiệp giữa một đời sống mà đàn bà bao giờ cũng phải
làm nhiều hơn, hy sinh nhiều hơn để có kết quả ít hơn. Đã vậy, mẹ còn đi bên
con gái suốt những năm tháng dài, ôm nó những khi chống chếnh hay cười rung
bụng khi nó khoe chuyện vui.
Hôm nay, mẹ cũng đi như bố ngày ấy. Tôi biết là tôi sẽ nhớ
mẹ. Hai thằng Pích – Tý sẽ nhớ bà. Nhớ ngày xưa, mỗi lần mẹ đi công tác, Pích
nhớ bà, không ăn, không ngủ, ngồi ngóng ra cửa vì nghĩ làm như thế, thời gian
sẽ trôi nhanh, ngày mai nhanh tới để bà sớm về. Gần 50 năm, bốn mẹ con bà cháu
dính một chùm với nhau. Càng xa nhau, người ta càng nhớ những điều không bao
giờ mình nghĩ nó in đậm trong lòng mình đến thế. Tôi không muốn mẹ đi như thế
này, nhưng rồi lại nghĩ, bố sẽ đón mẹ, đưa mẹ về Bến Tre, Cà Mau thăm họ hàng
nội ngoại và đi khắp thế giới.
Tôi biết, mỗi ngày mình sẽ nhớ mẹ một kiểu, yêu thương theo
một cách mỗi khi đối mặt với một chuyện gì đó xảy ra trong đời. Lúc đó, tôi sẽ
tự nhủ, nếu là mẹ, gặp chuyện này, mẹ sẽ làm thế này, sẽ không nóng nảy kiểu
máu Nam Bộ như mình, mà nhẹ nhàng theo cách con gái Hà Nội.
Tiễn mẹ hôm nay, nhớ mẹ ngày càng nhiều, hiểu mẹ ngày càng
sâu và biết rằng, mẹ đã cho tôi không phải chỉ cuộc đời này, mà còn dìu tôi đi
hết những tháng năm dài trước mặt, dù mẹ đã đi công tác xa.
Con và hai thằng Pích, Tý yêu mẹ. Chúc mẹ lên đường viên mãn.
