Nhạc sĩ Trần Tiến khi làm giám khảo một cuộc thi
trên truyền hình đã phát biểu với báo giới: “Mình làm giám khảo chấm
thí sinh còn khán giả thì đang chấm điểm mình”. Với một giải thưởng
văn chương, người đọc sẽ chấm điểm ban giám khảo của giải thưởng đó. Hội đồng giám khảo của Hội Nhà văn Hà Nội gồm
những ai thì báo chí đã nhiều lần nêu tên từng vị, mà tên vị nào
cũng có thể đảm bảo uy tín chuyên môn cho lá phiếu của mình. Hội
đồng giám khảo xét giải thưởng Hội Nhà văn TP.HCM, gồm Lê Quang Trang,
Trần Văn Tuấn, Hoàng Đình Quang, Dương Trọng Dật, Phạm Sỹ Sáu, đều là
chức sắc đứng đầu Hội hoặc các hội đồng chuyên môn của Hội Nhà văn
TP.HCM, nhưng ít nhiều chưa tạo được uy tín với công chúng và đồng nghiệp bằng
tác phẩm của mình. Điều này có thể khiến cho lá phiếu chấm giải của các vị không
có được uy tín cao trong giới cầm bút cũng như độc giả.
Giải thưởng văn chương 2012: “Món quà” không “dễ xơi”
TRẦN HOÀNG NHÂN
Nói tới giải thưởng văn học hàng năm, có thể kể ra ba “chân
kiềng”: giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam, giải của Hội Nhà văn Hà Nội và
Hội Nhà văn TP.HCM. Thế nhưng không phải cứ đoạt giải của một trong ba hội này
là trở thành tác phẩm xuất sắc nhất trong năm. Ngược lại, trong các năm gần
đây, người yêu văn chương có vẻ thờ ơ với giải thưởng có tính “chuyên môn cao”
của các hội này.
Nhiều người còn cho rằng, giải thưởng hàng năm của các cấp
hội nhà văn từ địa phương đến trung ương như những món quà: Ai đến xin thì xét
cho, tùy vào mối thân tình của người đi xin với người được quyền cho. Có ý kiến
còn khẳng định: Tác giả A. đã “chi cửa trước luồn cửa sau” để được nhận giải
của Hội hòng kiếm chút danh với đời. Tạm gác qua những “góc khuất” của các
giải thưởng, chỉ xin nêu tính minh bạch và công tâm ở hai giải thưởng Hội Nhà
văn Hà Nội và TP.HCM trong năm 2012, vì giải Hội Nhà văn Việt Nam đến phút này
chưa công bố.
Công tâm và uy tín
“Công tâm và uy tín” là cụm từ được truyền thông lẫn
các nhà văn dành tặng cho giải thưởng Hội Nhà văn Hà Nội hay đúng
hơn là dành tặng cho các vị trong Hội đồng giám khảo giải thưởng
này. Trong các năm gần đây, từ thời nhà văn Hồ Anh Thái đến nhà phê
bình Phạm Xuân Nguyên làm chủ tịch, Hội Nhà văn Hà Nội luôn tạo ra
nhiều dấu ấn khi quyết định trao giải hàng năm. Có người nói đùa mà rất
thật rằng, sau khi Hội Nhà văn Hà Nội trao giải thì đến lượt Hội Nhà
văn Việt Nam không còn gì để trao nữa, bởi gần như tác phẩm xuất sắc
nhất trong năm đã được vinh danh rồi!
Giải thưởng Hội Nhà văn Hà Nội 2012 được Hội đồng
giám khảo gồm những nhà thơ, nhà văn, nhà lý luận phê bình, dịch
giả uy tín chấm giải đã trao cho tiểu thuyết SBC là săn bắt chuột
của Hồ Anh Thái, tập thơ Buổi câu hờ hững - Nguyễn Bình Phương,
tập lý luận phê bình Dĩ vãng phía trước - Ngô Thảo, bản dịch
của Dương Tường - tiểu thuyết Lolita và giải Thành tựu cho nhà
thơ Phùng Cung với tập thơ Xem đêm. Tất cả các tác phẩm tham dự
giải thưởng này đều được công khai khi xét giải và các thành viên
trong Hội đồng chấm giải đều trình bày quan điểm của mình trước khi
bỏ phiếu để chọn ra tác phẩm xứng đáng nhất trong năm.
Ngoài uy tín và sự công tâm của từng thành viên Hội
đồng xét giải, giải thưởng Hội Nhà văn Hà Nội còn thể hiện sự
dũng cảm khi trao giải dịch thuật cho bản dịch từng gây tranh cãi của
Dương Tường. Việc trao giải này thể hiện sự đánh giá sức lao động
nghiêm túc của dịch giả, như Dương Tường phát biểu hôm phát giải,
rằng ông đã làm việc hai năm miệt vài với Lolita – một cuốn
sách rất khó dịch, có sai sót gì là lỗi của trình độ dịch chứ
không phải do dịch ẩu.
Sự công tâm và uy tín của các thành viên trong ban
giám khảo ở bất cứ một cuộc thi nào sẽ làm nên diện mạo của giải
thưởng đó. Giải thưởng Hội Nhà văn Hà Nội đã có được một ban giám
khảo như thế nên tất nhiên giải của Hội này được đánh giá cao là
điều dễ hiểu.
Bất ngờ xuất sắc
sau 5 năm im lặng
Giải thưởng văn học nghệ thuật TP.HCM 5 năm lần thứ
nhất do Liên hiệp Các hội văn học nghệ thuật TP.HCM tổ chức vừa được
trao cuối tháng 12/2012 dành cho các lĩnh vực: văn học, âm nhạc, kịch,
múa... Riêng văn học, hầu hết các tác phẩm văn xuôi đều đoạt giải
lần này, với bốn tiểu thuyết: giải Nhất Mùa Hè giá buốt (Văn
Lê), giải Nhì Thế giới xô lệch (Bích Ngân), giải Ba Đêm Sài
Gòn không ngủ (Trầm Hương), giải Khuyến khích Xuân Lộc
(Hoàng Đình Quang). Xem danh sách văn chương đoạt giải 5 năm lần thứ
nhất của TP.HCM cứ ngỡ thành phố phương Nam là vùng đất tiểu thuyết.
Thế nhưng, cả bốn tiểu thuyết đoạt giải lại khiến
cho người đọc băn khoăn. Bởi cả bốn cuốn tiểu thuyết này, kể từ khi
được trình làng đến khi nhận giải 5 năm của TP.HCM dường như không để lại
chút dư âm nào trong dư luận. Dư luận ở đây không xét trên phương diện
truyền thông mà xét ở các giải thưởng nghề nghiệp trong hành trình
đi đến giải 5 năm mà từng cuốn sách nhận được. Vì hàng năm, Hội Nhà
văn TP.HCM đều có giải cho những tác phẩm nổi trội nhất trong năm
nhưng không hề có tên bốn cuốn tiểu thuyết nói trên. Người yêu văn
chương có quyền đặt câu hỏi: Tại sao trong 5 năm qua, cả bốn cuốn tiểu
thuyết này không đoạt bất cứ giải thưởng nào của Hội Nhà văn TP.HCM
lại “bất ngờ” nhận giải 5 năm của TP.HCM? Có lẽ nào trong 5 năm “im
lặng” thì bốn cuốn tiểu này “bỗng dưng… xuất sắc”? Xin nói thêm,
giải hàng năm của Hội Nhà văn TP.HCM nằm trong hệ thống giải của Liên
hiệp Các hội văn học nghệ thuật TP.HCM.
Mới đây, giải hàng năm của Hội Nhà văn TP.HCM công bố
chỉ có hai tập thơ nhận giải và tặng thưởng. Thật kỳ lạ, trong giải
thưởng 5 năm của TP.HCM chỉ có toàn tiểu thuyết thì tại sao giải năm
2012 chỉ có vỏn vẹn hai tập thơ? Lẽ nào trong năm nay TP.HCM không có
tập văn xuôi hay lý luận phê bình? Điều này khiến người yêu văn chương
TP.HCM thắc mắc: Liệu Hội đồng giám khảo Hội Nhà văn TP.HCM có theo
dõi đời sống văn chương của thành phố này hay chỉ ngồi chờ tác phẩm
đến xin dự giải theo như điều lệ của giải thưởng?
Chấm điểm ban giám
khảo
Nhạc sĩ Trần Tiến khi làm giám khảo một cuộc thi
trên truyền hình đã phát biểu với báo giới: “Mình làm giám khảo chấm
thí sinh còn khán giả thì đang chấm điểm mình”. Với một giải thưởng
văn chương, người đọc sẽ chấm điểm ban giám khảo của giải thưởng đó.
Hội đồng giám khảo của Hội Nhà văn Hà Nội gồm
những ai thì báo chí đã nhiều lần nêu tên từng vị, mà tên vị nào
cũng có thể đảm bảo uy tín chuyên môn cho lá phiếu của mình. Hội
đồng giám khảo xét giải thưởng Hội Nhà văn TP.HCM, gồm Lê Quang Trang,
Trần Văn Tuấn, Hoàng Đình Quang, Dương Trọng Dật, Phạm Sỹ Sáu, đều là
chức sắc đứng đầu Hội hoặc các hội đồng chuyên môn của Hội Nhà văn
TP.HCM, nhưng ít nhiều chưa tạo được uy tín với công chúng và đồng nghiệp bằng
tác phẩm của mình. Điều này có thể khiến cho lá phiếu chấm giải của các vị không
có được uy tín cao trong giới cầm bút cũng như độc giả.
Thêm một điều dễ khiến người ta suy nghĩ trong giải của
Hội Nhà văn TP.HCM và giải TP.HCM 5 năm lần thứ 1, phần lớn những
người đoạt giải đều có chức trong Hội. Nhà văn Hoàng Đình Quang đang
là ủy viên Ban chấp hành kiêm Chủ tịch Hội đồng văn xuôi, Bích Ngân
là ủy viên ban chấp hành, Văn Lê là ủy viên Hội đồng thơ, Phan Hoàng
nhận giải thưởng Thơ 2012 cũng là ủy viên ban chấp hành kiêm Trưởng
ban văn trẻ của Hội này. Năm 2011, Phan Trung Thành nhận tặng thưởng
khi đang là Chánh văn phòng của Hội Nhà văn TP.HCM. Việc các nhà văn,
nhà thơ đang làm công tác Hội nhận giải của Hội không có gì sai chiếu
theo điều lệ giải thưởng nếu tác phẩm của họ thực sự xuất sắc, gây
tiếng vang trong dư luận và trong bạn nghề, nhưng thực tế những tác phẩm xuất
sắc hoặc xuất chúng như vậy gần như không có.
Bình luận về thực tế này, nhà văn trào phúng Lê Văn
Nghĩa, hiện đang là chủ biên báo Tuổi trẻ Cười, cho biết: “Hàng
năm báo chúng tôi có giải Cù nèo Vàng dành cho lĩnh vực sân khấu.
Nhiều người hỏi tôi sao không có giải cho tiểu phẩm trào phúng. Tôi
nói có thì dễ thôi nhưng nếu có thì trước sau gì tôi cũng đoạt giải
này, mà mình tổ chức giải rồi đi nhận giải của mình nữa thì không
ra cái… ôn dịch gì hết!”
Phùng Gia Lộc người nhỏ thó, ốm yếu, gầy gò; nước da xanh xám, thở lúc nào cũng nặng nhọc, khò khè suốt ngày vì bị hen suyễn nặng… Thế nhưng, bên trong con người có bề ngoài mảnh khảnh ốm o ấy lại luôn là một tấm lòng nồng hậu, một tinh thần sục sôi chống lại cái ác, không chịu được sự bất công, ngang ngược của bọn quan lại, cường hào mới… Giai đoạn quyết liệt nhất, sau khi đăng “Cái đêm hôm ấy đêm gì”, Phùng Gia Lộc phải trốn ra Hà Nội… Tôi vẫn nhớ như in cái cảnh về quê của Phùng Gia Lộc sau những ngày trốn tránh. Vợ anh chạy từ đâu về không biết, mặt mày hốt hoảng, tất tả, tiêu điều không khác gì chị Dậu trong Tắt đèn ngày trước. Mấy đứa con ngơ ngác, lạ lẫm trước đoàn khách xe pháo, hàng hóa lềnh kềnh đầy một khoảng sân đất trước nhà. Nhà anh xiêu vẹo hơn nhà chị Dậu…
Báo Dân Việt đưa tin: “Chiều 3.3, bà Nguyễn Phương Hằng, Phó Tổng giám đốc Công ty Du lịch Đại Nam , cho biết chính thức kiện ông Minh Diện vì cố tình xâm phạm đời sống riêng tư và bịa đặt nhằm làm nhục người khác. Ngoài ra, ông Minh Diện còn bị tố không có văn hóa và hủy hoại danh dự người khác không phải riêng với vợ chồng ông Huỳnh Uy Dũng - bà Nguyễn Phương Hằng ( ảnh bên ) mà kể cả một số cá nhân. Bà Nguyễn Phương Hằng cho biết: “Ông Minh Diện đã lôi kéo một số người nhằm phá hoại khu du lịch Đại Nam đang hoạt động. Tôi tin luật pháp nghiêm minh sẽ trừng trị thích đáng những kẻ chuyên đi phá hoại cuộc sống bình yên của người khác”. Được biết, ông Minh Diện đã có nhiều bài viết đăng trên blog B. liên quan đến một số cá nhân và gần đây ông Minh Diện có bài viết “Ân oán còn lâu”. Theo vợ ông Huỳnh Uy Dũng, bài viết toàn là những chuyện bịa đặt, hư cấu nhằm bôi nhọ, xúc phạm nhân phẩm và vu khống, phá hoại hạnh phúc gia đình vợ chồng ông đồng thời phá hoại hoạt động sản xuất kinh
Tôi rất ngạc nhiên khi tôi vừa đưa mấy bài viết lên trang, có kẻ đã nhắn vào điện thoại tôi: “Câm mồm đi thằng già!”. “Muốn ăn bánh ô tô không?”. Trên mạng xã hội, xuất hiện một số người xuyên tạc, thóa mạ, cho là tôi kích động chiến tranh rồi vu đòn chính trị. Kỳ lạ vậy …
Ngụy biện hay lỗi ngụy biện (fallacy) trong thảo luận và trình bày ý kiến là một vấn đề nghiêm trọng, xảy ra trên bình diện đại số đông người Việt, không chỉ ở cả dân thường mà kể cả các vị có bằng cấp, học thức, hot bloggers hay như từ cách lý luận báo chí trong nước vốn là một núi ngụy biện. Ngụy biện (fallacy) nguy hiểm hơn, còn khiến người nhiễm phải nó có một lối tư duy suy nghĩ và phân tích vấn đề sai lệch. Người càng ít tranh luận thì càng khó có khả năng phát hiện lỗi ngụy biện trong tư duy của mình để chỉnh sửa. Đó là lý do ta thấy nhiều người ít nói, nhưng một khi mở miệng thì sẽ đuối lý và kết quả là chỉ biết chửi thề, xúc phạm, tấn công cá nhân người khác mà thôi. Chúng ta thử xem xét vài ngụy biện của những người tham gia buổi “đấu tố” mang tên “Chia sẻ trên mạng xã hội để làm gì?” trong chương trình “60 phút mở” của VTV đang gây xôn xao dư luận.
Khi xe Vũ xuống dốc cầu qua địa phận xã Ngọc Châu thì phải dừng lại, vì chiếc xe tải phía trước thắng gấp để tránh hai phụ nữ đèo nhau bất chợt vượt qua mặt vào mép đường. Cũng vừa lúc đó phía sau xe Vũ có một chiếc xe tải lớn chở than của một công ty ở thị xã Hòn Gai (Quảng Ninh) do tài xế Nguyễn Công Thành lái, chạy với tốc độ lớn xuống dốc cầu, không kịp thắng đã lao đâm vào phía trái đuôi xe của Vũ. Bị tác động bởi một lực quá lớn, vợ chồng Doãn Châu ngồi sau lái xe ngã bổ vào thùng xe, còn vợ chồng Quỳnh - Vũ và con trai Quỳnh Thơ ngồi bên phải bị hất tung lên khỏi xe rơi xuống mặt đường.