MAI LINH và Hồi Ức Chuồn Chuồn

Con chuồn chuồn tuổi thơ cánh mỏng, con chuồn chuồn trong câu ca xưa   bay thấp thì mưa / bay cao thì nắng bay vừa thì râm đậu trong thơ Mai Linh gợi về hình ảnh đẹp đến mong manh mỏng dính một ngày nắng, đẹp đến siêu thực khi cái mỏng dính như mơ hồ, như không nắm bắt được ấy lại cõng một ngày ráo tạnh qua cơn mưa. Những từ dùng quen trong khẩu ngữ như mỏng dính, cõng…được dùng thành hình ảnh tu từ nghệ thuật. Con chuồn chuồn bé tẹo giữa không gian nắng mưa, trong thời gian ngày – cụ thể là một ngày mà như cảm giác dài lắm, tiếp nối lắm, chẳng bé tí nào trong hồi ức của Mai Linh. Mỗi chúng ta đều có, ít nhất một lần, rón rén tưởng nín thở để nhón đôi cánh mỏng chuồn chuồn. Bắt được thì ít thôi mà bắt trượt thì nhiều lắm. Con chuồn chuồn tinh ranh như có mắt đảo cả sang hai bên, đảo ngược lại cả phía sau thoát khỏi say mê trẻ nhỏ.

Hồi ức chuồn chuồn

MAI LINH 

Hồi ức là con chuồn chuồn

đậu lại bay đi

đôi cánh mỏng dính một ngày nắng

con chuồn chuồn cõng qua cơn mưa một ngày ráo tạnh

đã một thời ta đứng tiếc ngẩn ngơ

bắt hụt con chuồn chuồn màu đỏ ớt

con chuồn chuồn vụt lên như giọt sáng bất ngờ

Hồi ức là con chuồn chuồn

đậu lại bay đi

em ở gần ta những tháng ngày đẹp nhất

niềm vui dòng sông nỗi buồn nước mắt

mỏng manh em yếu đuối một cánh chuồn

em trút lại chiếc áo choàng hạnh phúc

xa vắng làm cỏ mọc nhanh hơn

Hồi ức là con chuồn chuồn

hình chiếc lá rơi xa xưa năm tháng

hồi ức

lúc ta bồi hồi nhặt lên, lúc mơ hồ quên lãng

con chuồn chuồn đậu lại bay đi

Lời bình Bùi Kim Anh

Cái con chuồn chuồn có cánh thì bay - bay vào ca dao, bay vào trong thơ thành hồi ức chuồn chuồn của thi sĩ Mai Linh

Bài thơ có 3 khổ, không gò vào số câu, không dồn thi tứ vào số chữ của thể thơ truyền thống, cũng không bươn chải xa xôi như lối thơ hiện đại, thơ Mai Linh phóng túng mà cụ thể, lãng đãng mà gần gũi như cánh chuồn chuồn ấy đậu rồi bay đi rồi đậu xuống lòng ta. Ba khổ đều bắt đầu cùng một câu thơ Hồi ức là con chuồn chuồn – đưa đến cho ta một định nghĩa, hình như chưa có ai định nghĩa vậy, về hồi ức. Cái đã đến  -  bình thường và quen thuộc cũng có khi là mới mẻ. Cái đã đến – vui hoặc buồn, từ từ hoặc dữ dội, ngọt ngào hoặc xót xa, thoáng qua hoặc sâu đậm…khiến cho ta nhớ, khiến cho ta muốn quên mà cứ nhớ…Cách mở đầu các khổ thơ bằng lặp lại một câu thơ vốn quen của lối thơ truyền thống. Nhiều người làm thơ trẻ cho rằng như thế cũ, mòn. Cái đó cũng còn tùy ở cách thể hiện, ở tứ thơ tiếp nối được thể hiện. Có những sự lặp lại là nhàm chán như nghe người nói lặp. Có những câu nói lặp lại nhằm dụng ý khắc ghi. Và trong thi pháp đó là một biện pháp sử dụng ngôn từ, một lối nói điệp. Hồi ức là con chuồn chuồn  mở ra cho ta những khoảng lặng trong tâm hồn thi nhân - đậu rồi như cụ thể, là đã có rồi,  lại đi như xa vắng, khiến nay ngẩn ngơ

đôi cánh mỏng dính một ngày nắng

con chuồn chuồn cõng qua cơn mưa một ngày ráo tạnh

Con chuồn chuồn tuổi thơ cánh mỏng, con chuồn chuồn trong câu ca xưa   bay thấp thì mưa / bay cao thì nắng bay vừa thì râm đậu trong thơ Mai Linh gợi về hình ảnh đẹp đến mong manh mỏng dính một ngày nắng, đẹp đến siêu thực khi cái mỏng dính như mơ hồ, như không nắm bắt được ấy lại cõng một ngày ráo tạnh qua cơn mưa. Những từ dùng quen trong khẩu ngữ như mỏng dính, cõng…được dùng thành hình ảnh tu từ nghệ thuật. Con chuồn chuồn bé tẹo giữa không gian nắng mưa, trong thời gian ngày – cụ thể là một ngày mà như cảm giác dài lắm, tiếp nối lắm, chẳng bé tí nào trong hồi ức của Mai Linh. Mỗi chúng ta đều có, ít nhất một lần, rón rén tưởng nín thở để nhón đôi cánh mỏng chuồn chuồn. Bắt được thì ít thôi mà bắt trượt thì nhiều lắm. Con chuồn chuồn tinh ranh như có mắt đảo cả sang hai bên, đảo ngược lại cả phía sau thoát khỏi say mê trẻ nhỏ.

đã một thời ta đứng tiếc ngẩn ngơ

bắt hụt con chuồn chuồn màu đỏ ớt

.Không chỉ là vậy đâu, không chỉ là tiếc vì bắt hụt con chuồn chuồn, còn  ngẩn ngơ nhiều lắm dẫu đã là trong hồi ức. Cái màu đỏ ớt  - nhỏ và rất đỏ, những gì đó say mê, khao khát của một thời đã bắt hụt, đã ngẩn ngơ, nặng hơn cả ngần ngơ - con chuồn chuồn vụt lên như giọt sáng bất ngờ . Tứ thơ, hình tượng thơ bay lên, vụt lên theo đôi cánh mỏng. Có giọt mắt trong thơ ai đó và có giọt sáng trong hồi ức thơ Mai Linh. Tia sáng có ở trong đời. Giọt sáng chỉ có trong thơ. Có được mấy giọt sáng ở đời mà chẳng ngẩn ngơ. Nhỏ thế, nhỏ không thể có.  

Con chuồn chuồn hồi ức lại gợi về em ở gần ta những tháng ngày đẹp nhất / niềm vui dòng sông nỗi buồn nước mắt. Nhà thơ không tả mà so sánh, mà gợi một so sánh niềm vui – nỗi buồn và dòng sông – nước mắt. Nỗi niềm dẫu ở tâm trạng nào cũng đầy ắp, cũng chảy tràn. Lại còn nữa em đặt giữa mỏng manh và yếu đuối một cánh chuồn, em trút lại, em xa vắng. Hình ảnh chiếc áo choàng hạnh phúc ở câu trên  và cỏ mọc nhanh câu dưới gợi cảm giác mất mát, gợi cảm giác buồn hoang sơ   

mỏng manh em yếu đuối một cánh chuồn

em trút lại chiếc áo choàng hạnh phúc

xa vắng làm cỏ mọc nhanh hơn

Hồi ức được cắt nghĩa là con chuồn chuồn ấy trong khổ thơ kết không gợi nhớ về nữa mà là suy ngẫm. Một Mai Linh thi sĩ, một Mai Linh họa sĩ bồi hồi – mơ hồ

hình chiếc lá rơi xa xưa năm tháng

hồi ức

lúc ta bồi hồi nhặt lên, lúc mơ hồ quên lãng

con chuồn chuồn đậu lại bay đi

Bài thơ Hồi ức chuồn chuồn là một bức tranh ngôn từ có thời gian – không gian, có cảnh sắc – tâm tình, có cảnh vật – con người, cụ thể mà trừu tượng. Tranh Mai Linh trừu tượng. Thơ Mai Linh phảng phất như gần như xa. Viết về hồi ức, định nghĩa về hồi ức trong cảm giác đậu rồi lại đi đem đến xúc cảm lâng lâng, gợi về những gì nhớ nhớ quên quên. Một bức tranh thơ lãng mạn, đáng yêu giữa bao xô bồ, hỗn độn đời thường