Họa sĩ biếm Sa Tế đã qua đời ở tuổi 65, vì cơn đột quỵ, lúc 14h ngày 11/9. Làng báo trào phúng nước nhà lại mất đi một cây cọ tài danh.


Họa sĩ biếm Sa Tế, tên thật là Nguyễn Văn Thưởng, sinh năm 1960 tại Sài Gòn. Năm 18 tuổi, ông nhập ngũ thực hiện nghĩa vụ quốc tế giúp nhân dân Campuchia đánh đuổi bọn diệt chủng Pol Pot. Năm 1982, ông đi xuất khẩu lao động tại Tiệp Khắc.

Dù có nhiều cơ hội định cư xứ người, ông vẫn quyết định hồi hương sau 5 năm cặm cụi mưu sinh trên đất châu Âu. Ông từng thổ lộ: “Cha tôi là một nông dân Nam Định vì nghèo khó phải chấp nhận đi phu đồn điền cao su miền Nam. Đời tôi không lẽ lại tiếp tục tha phương cầu thực”.

Năm 1987, hành trang trở lại quê nhà của ông có mấy chục tờ tuần báo trào phúng Dikobraz (Con Nhím) nổi tiếng Tiệp Khắc thuở ấy. Ông mê phong cách biếm họa trên Dikobraz và mày mò tự học vẽ. Năm 1989, ông bắt đầu công bố những biếm họa của mình với bút danh Sa Tế.

Ngoài bút danh Sa Tế mang biểu tượng một loại gia vị cay nồng, thỉnh thoảng ông còn ký bút danh Mù Tạt hoặc Tạ Túm (Tạ Túm là cách đọc hai chữ Mù Tạt qua tấm gương phản chiếu).



Họa sĩ biếm Sa Tế nhanh chóng định vị trong lòng công chúng yêu thích thể loại tranh vẽ hài hước. Có thể nói, họa sĩ biếm Sa Tế đã tiếp nối ngoạn mục con đường của các họa sĩ biếm đàn anh như Chóe – Nguyễn Hải Chí (1943-2003) Ớt – Huỳnh Bá Thành (1944-1993) Nguyễn Tài (1947-2021)… Họa sĩ biếm Sa Tế cùng các đồng nghiệp DAD – Đỗ Anh Dũng, NOP – Hà Xuân Nồng, LAP – Lê Anh Phong, Cận – Nguyễn Văn Dũng… đã góp phần làm phong phú thêm đời sống báo chí Việt Nam hiện đại.

Tranh của họa sĩ biếm Sa Tế ít cần chú giải dông dài. Ý tưởng hí lộng qua vài đường nét đơn giản của ông đã bật lên một tiếng cười sảng khoái, về một thói hư tật xấu, về một nghịch lý thế sự, về một oái ăm nhân tính… Ví dụ, một tác phẩm của họa sĩ biếm Sa Tế đặt tên là “Bánh Chung Thu”. Ông cố tình viết sai chính tả, từ “Trung” thành “Chung”, để hai cái vòng vàng đeo lủng lẳng ở cái bánh hình dáng con heo tố cáo một cuộc chung chi éo le núp bóng lễ nghi truyền thống tốt đẹp nhân dịp “nhân nguyệt lưỡng đoàn viên”.



Tài năng của họa sĩ biếm Sa Tế cũng đã được công nhận bên ngoài biên giới Việt Nam. Năm 2003, họa sĩ biếm Sa Tế được vinh danh trong vựng tập Salon biếm quốc tế Zemun diễn ra tại Bosnia- Herzegovina. Tác phẩm đính kèm của họa sĩ biếm Sa Tế là bức tranh miêu tả đội trưởng hai đội bóng trao túi thuốc y tế làm quà lưu niệm cho nhau trước trận đấu, có ánh mắt trọng tài chứng kiến đầy kinh hãi. Đó là một lời tố cáo tệ nạn bạo lực sân cỏ, thật tinh tế và thật vui nhộn.

Năm 2004, họa sĩ biếm Sa Tế cũng được trao bằng danh dự tại Cuộc thi tranh biếm họa quốc tế do báo Yumiuri Shimbun của Nhật Bản tổ chức.

Nếu chọn lọc tác phẩm họa sĩ biếm Sa Tế để lại, in thành một tập sách, chắc chắn cộng đồng sẽ có được lược trình hài hước của Việt Nam và nhân loại suốt mấy thập niên qua. Xem tranh của họa sĩ biếm Sa Tế, không thể tránh được cảm giác vừa buồn cười vừa xót xa, rất khó quên.

                                                       TUY HÒA

Bài vedette