CNN nhận định: Cuộc tấn công của Trump vào Iran đã đặt toàn thế giới vào vòng nguy hiểm. Bây giờ mọi thứ phụ thuộc vào ý chí phản công của Tehran. Ngay cả sau nhiều ngày không kích, Iran vẫn có thể tấn công các căn cứ, quân đội và dân thường của Mỹ ở Trung Đông và những nơi khác.
Bằng cách tấn công chương trình hạt nhân của Tehran,
Donald Trump đã đưa Iran, Trung Đông, Hoa Kỳ và chính phủ của ông đến bờ vực diệt
vong. Một đêm hè tháng 6 năm 2025 có thể được ghi nhớ là khoảnh khắc Trung Đông
thay đổi mãi mãi. Israel đã rũ bỏ nỗi sợ bị hủy diệt bằng vũ khí hạt nhân, sức
mạnh của Iran bị suy yếu và sức mạnh của Mỹ được tăng cường. Nhưng nếu Trump
không thể phá hủy chương trình hạt nhân của Iran, bất chấp tuyên bố rằng ông đã
"phá hủy" nó bằng các cuộc không kích của Mỹ, thì vị tổng thống vô luật
pháp của Hoa Kỳ có thể đưa Hoa Kỳ và thế giới đến bờ vực thảm họa.
Mối nguy hiểm hiện nay là chế độ Iran sẽ trả đũa bằng
cách tấn công quân đội, mục tiêu hoặc dân thường Mỹ trong khu vực, và xung đột
sẽ leo thang thành một cuộc chiến tranh toàn diện. Do đó, tổng thống đã đặt cược
an ninh toàn cầu và di sản của chính mình. Ông không thể biết hậu quả sẽ ra sao
sau khi Hoa Kỳ hoàn toàn ủng hộ cuộc tấn công của Israel vào Iran. Vị tổng thống
lên nắm quyền với lời thề chấm dứt chiến tranh dường như đã bắt đầu một cuộc
chiến khác.
Vào đêm thứ Bảy, Trump đã cảnh báo các nhà lãnh đạo
Iran rằng nếu họ không chấp nhận cuộc tấn công bằng máy bay ném bom B-2 của Hoa
Kỳ vào ba địa điểm hạt nhân quan trọng và không làm gì cả, họ sẽ phải đối mặt với
tình hình tồi tệ hơn nhiều. "Iran là kẻ gây rối ở Trung Đông và bây giờ phải
tạo ra hòa bình. Nếu họ không làm vậy, các cuộc tấn công tiếp theo sẽ còn tồi tệ
hơn nữa"-Trump nói trong bài phát biểu vào tối thứ Bảy từ Nhà Trắng, bên cạnh
Phó Tổng thống J.D. Vance, Ngoại trưởng Marco Rubio và Bộ trưởng Quốc phòng
Pete Hegseth.
Các cuộc không kích của Hoa Kỳ đại diện cho một màn
phô trương tàn nhẫn, một chiều về sức mạnh quân sự và quyền lực của tổng thống
Hoa Kỳ, và là đỉnh điểm gây sốc của 45 năm quan hệ đầy rắc rối giữa Hoa Kỳ và
Iran kể từ Cách mạng Hồi giáo năm 1979. Chiến tranh dễ nổ ra, nhưng khó kết
thúc hơn nhiều. Các kế hoạch chiến thuật của các tổng thống Hoa Kỳ rằng họ có
thể kiểm soát hậu quả của "nỗi sợ hãi và run rẩy" thường tỏ ra ngây
thơ một cách đáng buồn — đặc biệt là ở Trung Đông.
Trump, người liên tục chỉ trích các giới hạn về quyền
lực của tổng thống trong nước, đã đưa quân đội Hoa Kỳ tham chiến mà không có sự
chấp thuận của quốc hội, không chuẩn bị đầy đủ cho người dân Hoa Kỳ và không
tham gia cùng các đồng minh. Ông cho biết hôm thứ Năm rằng ông sẽ quyết định phải
làm gì với Iran trong vòng hai tuần, nhưng cuối cùng đã không đợi lâu như vậy để
tấn công. Tổng thống cũng không cung cấp cho nước Mỹ hoặc phần còn lại của thế
giới bằng chứng cho tuyên bố của ông rằng Iran chỉ còn cách vũ khí hạt nhân vài
tuần nữa. Ông đã nhiều lần bác bỏ đánh giá của chính cộng đồng tình báo của
mình rằng Iran còn nhiều năm nữa mới có được vũ khí hạt nhân.
Trump không thể biết chắc điều gì sẽ xảy ra tiếp theo.
"Nếu ai đó nói với bạn rằng họ biết chuyện này sẽ đi đến đâu — trường hợp
lạc quan nhất và bi quan nhất… thì họ không biết họ đang nói gì"-Brett
McGurk, một quan chức cấp cao của Hoa Kỳ từng làm việc với các chính quyền Cộng
hòa và Dân chủ về Trung Đông, nói với Anderson Cooper của CNN. McGurk, hiện là
nhà phân tích các vấn đề toàn cầu của CNN, khi trả lời câu hỏi Iran sẽ làm gì
đã nói: “Đó là điều không ai biết”? Tất cả phụ thuộc vào khả năng và thiện chí
của Iran trong việc đáp trả các mục tiêu của Hoa Kỳ ở Trung Đông và những nơi
khác.
Bất chấp tuyên bố của Trump về thành công hoàn toàn, vẫn
chưa rõ liệu các cuộc tấn công của Hoa Kỳ có phá hủy bất kỳ kho dự trữ uranium
làm giàu nào mà Iran có thể đã giấu, thứ mà họ vẫn có thể sử dụng để chế tạo một
thiết bị hạt nhân thô sơ trong tương lai hay không. Không có quan chức cấp cao
nào của Hoa Kỳ muốn Iran có vũ khí hạt nhân. Nhưng những yếu tố đó là một trong
những lý do khiến những người tiền nhiệm gần đây của Trump chọn không chấp nhận
rủi ro to lớn khi tấn công Iran, bất chấp nhiều năm chiến tranh ủy nhiệm giữa
hai cường quốc, bao gồm cả việc Tehran hỗ trợ lực lượng dân quân chịu trách nhiệm
cho cái chết của hàng trăm binh lính Mỹ ở Iraq.
Các quan chức chính quyền Mỹ cho biết Trump không coi
các cuộc không kích vào Iran tương đương với các cuộc tấn công của Hoa Kỳ vào
Iraq và Afghanistan đã đẩy Hoa Kỳ vào một cuộc chiến mà nước này mất 20 năm để
phục hồi. Tuy nhiên, Iran hiện có cơ hội quyết định cách phản ứng và liệu có
nên kéo Hoa Kỳ vào một cuộc chiến khác hay không. Mối nguy hiểm trước mắt là
ngay cả khi đã suy yếu sau nhiều ngày bị Israel không kích, Iran vẫn có thể tấn
công các căn cứ, quân đội và thậm chí là dân thường của Hoa Kỳ ở Trung Đông và
những nơi khác, kéo nước Mỹ vào một cuộc tắm máu.
Lãnh tụ Iran, Đại giáo chủ Ali Khamenei, đã phải chịu
sự sỉ nhục thực sự vì quyền tự xưng của Iran trong việc làm giàu uranium, được
coi là chìa khóa cho chế độ của ông và uy tín của đất nước, vì vậy thật khó để
tưởng tượng rằng nhà lãnh đạo tinh thần, người được coi là người bảo vệ cuộc
cách mạng, sẽ không làm gì đó để đáp trả. Tuy nhiên, Trump đã cảnh báo rằng
Iran sẽ tự chịu rủi ro. "Hoặc là hòa bình hoặc là thảm kịch đối với Iran,
lớn hơn nhiều so với những gì chúng ta đã thấy trong tám ngày qua. Hãy nhớ rằng,
chúng ta vẫn còn nhiều mục tiêu"- Trump nói trong bài phát biểu của mình.
Bất chấp việc kho vũ khí tên lửa của Iran bị cắt giảm
nghiêm trọng do các cuộc tấn công của Israel vào các lực lượng ủy nhiệm
Hezbollah ở Lebanon và Hamas ở Gaza, những lực lượng sẽ bắn tên lửa vào Israel
để trả đũa các cuộc tấn công vào Iran, Tehran vẫn có các lựa chọn. Iran có thể
cố gắng gây ra một cuộc khủng hoảng năng lượng toàn cầu bằng cách đóng eo biển
Hormuz, một điểm trung chuyển quan trọng cho xuất khẩu dầu. Iran có thể nhắm mục
tiêu vào các đồng minh của Hoa Kỳ ở Vịnh Ba Tư. Họ có thể cố gắng sử dụng vũ
khí và lực lượng ủy nhiệm ở Iraq và Syria để tấn công quân đội và căn cứ của
Hoa Kỳ trong khu vực. Bất kỳ lựa chọn nào trong số này chắc chắn sẽ thúc đẩy sự
trả đũa từ Hoa Kỳ, gây nguy cơ xảy ra chiến tranh toàn diện giữa Hoa Kỳ và
Iran.
Những tác động chính trị của các cuộc tấn công của
Trump vào Iran cũng không rõ ràng. Một số chuyên gia tin rằng nó có thể dẫn đến
các cuộc bùng phát chính trị đe dọa sự tồn vong của chế độ cách mạng của Iran.
Israel không hề giấu giếm hy vọng rằng cuộc tấn công của
họ sẽ dẫn đến sự sụp đổ của chế độ Iran, chế độ đã đe dọa xóa sổ nhà nước
Israel khỏi bản đồ. Nhưng sự sụp đổ của chính phủ ấy có thể mở ra một chế độ thậm
chí còn thù địch và nguy hiểm hơn, có lẽ do các thành viên của Lực lượng Vệ
binh Cách mạng Hồi giáo lãnh đạo.
Nếu nhà nước Iran sụp đổ, nội chiến có thể nổ ra và
tình trạng bất ổn thảm khốc có thể lan rộng ra ngoài biên giới Iran. Nhiều người
Iran lo sợ rằng sau những sự sỉ nhục như vậy, chế độ Iran sẽ đáp trả bằng cách
tăng gấp đôi đối với chính người dân của mình. Di sản tuyệt vọng của các cuộc
chiến tranh Iraq và Afghanistan, bắt đầu bằng những thành công quân sự ấn tượng
của Hoa Kỳ nhưng sau đó kéo dài trong nhiều năm, giết chết và làm bị thương
hàng nghìn người Mỹ, đang đè nặng lên viễn cảnh hành động quân sự của Hoa Kỳ.
Hoa Kỳ đã mất hai thập kỷ để tìm ra cách thoát khỏi những
cuộc xung đột đó. Các tổng thống kế tiếp đã tìm cách chuyển hướng nguồn lực từ
Trung Đông sang Châu Á và đối đầu với Trung Quốc như một siêu cường đang trỗi dậy.
Cuộc xung đột Iran không được phép lặp lại những cuộc chiến đó. Trung Đông đã
thay đổi đáng kể trong những tháng gần đây.
Quyền lực khu vực của Iran đã bị suy yếu nghiêm trọng
bởi các hành động quân sự của Israel kể từ cuộc tấn công của Hamas vào thường
dân Israel vào ngày 7 tháng 10 năm 2023. Những dự đoán rằng vụ ám sát Bộ trưởng
Quốc phòng Iran Qassem Soleimani của Trump trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông sẽ
gây ra một cuộc xung đột khu vực đã không thành hiện thực. Nhưng Trump đã đưa
Hoa Kỳ vào một con đường mới với một kết thúc không chắc chắn. Cuối cùng, ông ta
đã quyết định rằng mối nguy hiểm đối với Israel, Hoa Kỳ và thế giới do vũ khí hạt
nhân tiềm tàng của Iran gây ra còn thảm khốc hơn nhiều so với phạm vi hậu quả sẽ
xảy ra khi cố gắng ngăn chặn Iran.
Các cuộc tấn công của Iran sẽ làm dấy lên mối lo ngại
về trò chơi quyền lực của Trump trong nước. Các hành động của Trump sẽ chỉ làm
gia tăng nỗi sợ hãi của những người chỉ trích ông ta tin rằng Trump đang tìm kiếm
quyền lực vi hiến, không bị kiểm soát, trái ngược với nền dân chủ Hoa Kỳ. Tổng
thống Hoa Kỳ đã bắt đầu một cuộc xung đột mới vào thời điểm Iran không gây ra mối
đe dọa trực tiếp nào đối với Hoa Kỳ. Lịch sử nói dối và phá hoại nền dân chủ
Hoa Kỳ của Trump cũng sẽ khiến ông khó thuyết phục công chúng rằng ông đã làm
đúng.
Trump cũng đã tạo ra tiền lệ cho hành động đơn phương
của Mỹ có khả năng vi phạm luật pháp quốc tế và hệ thống quốc tế do Hoa Kỳ lãnh
đạo. Nó có thể được các nhà lãnh đạo khác sử dụng để biện minh cho hành động
quân sự đơn phương chống lại các quốc gia nhỏ hơn. Trump cũng đang thử nghiệm sức
mạnh của chính quyền của mình trong cơ sở chính trị cực kỳ trung thành của
mình. Ông hiện đã từ bỏ một trong số ít nguyên tắc chính trị không thể lay chuyển
trước đây của mình: kỷ nguyên các tổng thống Hoa Kỳ bắt đầu các cuộc chiến
tranh mới ở Trung Đông dựa trên thông tin tình báo đáng ngờ đã kết thúc. Khả
năng Hoa Kỳ tấn công Iran đã chia rẽ phong trào MAGA. Trump từ lâu đã nói rằng
ông sẽ không cho phép Iran có được bom hạt nhân.
Nhưng cuộc tấn công của Hoa Kỳ vào các cơ sở hạt nhân
của Iran là một chiến thắng lớn đối với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu,
người đã thúc đẩy trong nhiều thập kỷ để phá hủy các cơ sở đó bằng quân sự. Chỉ
hơn một tuần trước, Netanyahu đã thực sự phát động một cuộc chiến chống lại
Iran mà ông biết Israel không thể chấm dứt vì họ không có vũ khí để phá hủy các
boongke ngầm mà Hoa Kỳ đã triển khai. Ông ta đã cược đúng rằng sau khi Israel
rút lui việc phá vỡ hệ thống phòng không của Iran, Trump sẽ nắm bắt cơ hội để cố
gắng phá hủy chương trình hạt nhân của Iran một lần và mãi mãi.
Một số đảng viên Dân chủ cáo buộc Trump phớt lờ Hiến
pháp. Quyết định tấn công Iran ngay lập tức của Trump đã gây ra một cơn bão
chính trị tại Hoa Kỳ. Còn những đảng viên Cộng hòa cấp cao tại Washington ngay
lập tức lên tiếng ủng hộ ông. Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson và Lãnh đạo phe đa
số tại Hạ viện, ông Tom Emmer đã ca ngợi Trump trong các tuyên bố. "Các hoạt
động quân sự ở Iran nên đóng vai trò là lời nhắc nhở rõ ràng cho các đối thủ và
đồng minh của chúng ta rằng Tổng thống Trump có ý như những gì ông ấy
nói", Johnson nói.
Tuy nhiên, các thành viên lãnh đạo của Đảng Dân chủ đã
cáo buộc Trump vi phạm pháp luật, phá hoại Hiến pháp và kéo Hoa Kỳ vào một cuộc
xung đột mới ở Trung Đông. Thượng nghị sĩ Mark Warner của Virginia, đảng viên
Dân chủ cấp cao nhất trong Ủy ban Tình báo Thượng viện, giống như các nhà lãnh
đạo Dân chủ khác, không được báo cáo trước cuộc tấn công, đã lên án quyết định
tấn công Iran của Trump "mà không tham vấn Quốc hội, không có chiến lược
rõ ràng, không tính đến những phát hiện nhất quán của cộng đồng tình báo và
không giải thích cho người dân Mỹ về những gì đang bị đe dọa".
TÔ HOÀNG (chuyển ngữ)
