Bài phát biểu của Phó Tổng thống Mỹ J.D. Vance tại Hội nghị An ninh Munich, đã được coi là mang tính lịch sử nhất, kể từ bài phát biểu của Vladimir Putin tại đó năm 2007.
Giống như Tổng thống Nga, Vance đả kích gay gắt phương Tây. Chỉ có điều nếu nhà lãnh đạo Nga chỉ trích phương Tây về chính sách đối ngoại “từ bên ngoài”, còn Vance thì “từ bên trong”. Ông cáo buộc các nước châu Âu về cơ bản đã từ bỏ nền dân chủ - bóp nghẹt quyền tự do ngôn luận, từ chối lắng nghe cử tri, quy mọi vấn đề là do sự can thiệp của Nga. Và những gì Vance nói không chỉ nên được người châu Âu mà còn cả Nga lắng nghe. Suy cho cùng, Vance không chỉ có thể dẫn đầu phái đoàn Mỹ đàm phán giải quyết hòa bình cuộc khủng hoảng Ukraine mà còn có thể lãnh đạo Hoa Kỳ sau 4 năm nữa. Trump đã được hỏi liệu ông có chọn Vance làm người kế nhiệm hay không.
Vậy ông Vance là ai?
TÔI ĐÃ ĐI LÊN TỪ TẬN ĐÁY
Câu chuyện cuộc đời của Vance là câu chuyện về giấc mơ Mỹ
với một kết thúc có hậu. Vance leo lên đỉnh Capitol Hill nhờ hoàn cảnh nghèo
khó, cha mẹ nghiện rượu, trật tự tội phạm của quê hương và nghĩa vụ quân sự.
Chính trị gia tương lai sinh ngày 2 tháng 8 năm 1986 tại Middletown, Ohio. Đây
chính là trung tâm của cái gọi là “Vành đai rỉ sét” - hay còn gọi là các bang
công nghiệp ở Trung Tây và Bờ Đông (New York, Ohio, Pennsylvania, Michigan và
Illinois) của Hoa Kỳ, nơi tập trung sản xuất thép và các ngành công nghiệp nặng
khác từ đầu Cách mạng Công nghiệp cho đến những năm 1970. Sau khi Mỹ mở cửa
quan hệ với Trung Quốc vào những năm 1970 và kết thúc Chiến tranh Lạnh, các nhà
máy địa phương bắt đầu đóng cửa. Hàng trăm ngàn người đã mất việc làm.
Giờ đây, “Vành đai rỉ sét” là một khu vực được trợ cấp chán
nản, nơi sinh sống của những “kẻ sống trên đồi” (“những chàng trai đến từ những
ngọn đồi” trong bản dịch tiếng Mỹ). Những người này không được tiếp cận với
giáo dục, họ sống bằng những khoản trợ cấp nhỏ và uống rượu rất nhiều. Thanh
niên địa phương chỉ có triển vọng trong các băng nhóm địa phương.
Chính tại nơi này, Vance đã trải qua tuổi thơ của mình. Cha
mẹ ly hôn gần như ngay sau khi Vance chào đời. Cậu bé phải tự lớn lên từ rất
sớm. Sống bằng các khoản vay nhỏ, mua phiếu thực phẩm, cố gắng thiết lập mối
quan hệ với một “cha dượng” khác mà bà mẹ đã đưa về nhà - tất cả những điều này
đều có trong cuộc đời Vance. Phó tổng thống tương lai của Hoa Kỳ vừa làm nhân
viên bán hàng trong siêu thị vừa làm nhân viên bốc xếp trong một cửa hàng gạch
ngói.
Khá nhanh chóng, Vance nhận ra rằng mình có thể thoát khỏi
cuộc sống như vậy nhờ vào chiếc thang máy xã hội đáng tin cậy duy nhất của Mỹ -
quân đội. Đối với nhiều người Mỹ nghèo, quân đội không phải là cơ hội để phục
vụ quê hương mà là cơ hội kiếm tiền bình thường và cơ hội học tập, trui rèn
tốt, điều này sẽ mở ra mọi cánh cửa.
Chàng trai trẻ gia nhập Thủy quân lục chiến và trải qua quá
trình huấn luyện. Đúng lúc này cuộc chiến ở Iraq bắt đầu. Vance có thể đến đó
với tư cách là một người lính đơn giản, nhưng chàng trai trẻ có năng lực (Vance
thậm chí còn biết cách nói hay về mọi thứ) đã được cấp trên chú ý. Chàng trai
được bổ nhiệm làm phóng viên chiến trường. Ông đã đảm nhiệm chức vụ này trong 4
năm, từ 2003 đến 2007. Số tiền tôi kiếm được đủ để đi học. Đầu tiên, ông tốt
nghiệp Đại học Bang Ohio với bằng Khoa học Chính trị và Triết học, sau đó là
trường đại học danh giá.
Trường Luật Đại học Yale. Ở đó, Vance là biên tập viên của
Tạp chí Luật Yale nổi tiếng.
KẾT NỐI VỚI LĨNH VỰC CÔNG NGHỆ THÔNG TIN
Sau khi tốt nghiệp, ngã ba đầu tiên trong cuộc đời Vance
xuất hiện, sự lựa chọn con đường quyết định rất nhiều đến số phận tương lai của
ông. Vance chắc chắn có tố chất của một nhà báo. Nhưng anh quyết định không trở
thành nhà báo mà đến Thung lũng Silicon, nơi lĩnh vực công nghệ thông tin của
Mỹ đang bùng nổ. Ở đó, ông bắt đầu làm việc trong lĩnh vực đầu tư mạo hiểm và
cuối cùng trở thành giám đốc tại công ty Mithril Capital của tỷ phú Peter
Thiel.
Hãy ghi nhớ khoảnh khắc ấy, sau này Vance sẽ... nổ súng.
Hiện tại, cứ cho là "vòng tròn" của Trump bao gồm nhiều người từ lĩnh
vực công nghệ thông tin. Nổi tiếng nhất trong số đó tất nhiên là tỷ phú Elon
Musk, người đã đóng góp hơn 200 triệu USD cho chiến dịch tranh cử tổng thống
của Trump (mặc dù một số nguồn tin viết rằng số tiền quyên góp có thể lên tới
cả tỷ USD). Nhưng Musk không phải là tỷ phú CNTT duy nhất giúp Trump trở lại
Nhà Trắng. Một nhà tài trợ lớn khác của Trump là... Peter Thiel. Đúng, không
giống như chủ sở hữu của Tesla và X, Thiel không muốn quảng cáo mối quan hệ rất
thân thiết của mình với chủ sở hữu mới của Nhà Trắng.
CUỐN SÁCH BÁN CHẠY NHẤT CỦA VANCE LÀ KHỞI ĐẦU SỰ NGHIỆP
CHÍNH TRỊ CỦA ÔNG
Năm 2016, Vance xuất bản cuốn sách tự truyện "Hillbilly
Elegy" trong đó ông kể về thời thơ ấu, tuổi trẻ, gia đình và cách ông
thoát ra khỏi "vùng đáy", cũng như về một nước Mỹ da trắng, thất học
đã đánh mất chính mình.
Cuốn sách ngay lập tức thu hút người đọc bởi lối kể chuyện
chân thực và gai góc. Ở nước Mỹ này, Vance mô tả những bà mẹ sử dụng ma túy,
uống rượu, quan hệ dễ dàng với đàn ông và sinh con mà không hề biết chính xác
bố nó là ai. Hàng xóm trộm xe đạp của nhau để lấy tiền mua ma túy. Thanh thiếu
niên không biết đọc và đang là nạn nhân của tiêm chích. Và Vance đã đặt câu hỏi
- điều này xảy ra như thế nào? Tại sao một trong những khu vực giàu có nhất
nước Mỹ lại trở thành vùng hẻo lánh đầy rắc rối, nơi người dân gần như không có
cơ hội thoát ra khỏi địa ngục do con người tạo ra?
Cuốn sách đã trở thành sách bán chạy nhất và thậm chí còn
được quay thành phim vào năm 2020. Nhưng quan trọng hơn, nó được phát hành
trùng với thời điểm bắt đầu sự nghiệp chính trị thăng hoa của Donald Trump. Báo
chí viết rằng cuốn sách của Vance có thể giúp độc giả hiểu được nguyên nhân
thành công của Trump - xét cho cùng, Hillbillies đã trở thành khu vực bầu cử
hạt nhân của các chính trị gia. Và Vance bắt đầu xuất hiện thường xuyên trên
các chương trình chính trị, nơi ông chỉ trích mạnh mẽ ông chủ tương lai. Ông
gọi Trump là "thuốc phiện của nhân dân" và "Hitler người
Mỹ", người muốn trở thành tổng thống vì cái tôi của mình nhưng khó có thể
làm gì để giúp giải quyết vấn đề của họ.
HÒA GIẢI VỚI TRUMP
Năm 2017, Vance gia nhập Revolution LLC, một công ty đầu tư
mạo hiểm tập trung vào phục hồi kinh tế ở các bang Rust Belt. Đồng thời, ông
ngày càng tham gia chính trị nhiều hơn, đặc biệt là sau khi xuất bản cuốn
"Hillbilly Elegy” thì ông đã trở nên rất nổi tiếng ở quê hương.
Tuy nhiên, khi đắm mình vào chính trị, ông ngày càng nhận ra
các thể chế của Mỹ đã mục nát như thế nào. Vance nhanh chóng chạm trán với “đầm
lầy Washington” - một cơ sở của Mỹ, trong đó không có sự phân chia giữa Đảng
Cộng hòa và Đảng Dân chủ, đang tham gia vận động hành lang thẳng thắn để kiếm
tiền. Và điều này đã sàng lọc bất kỳ chính trị gia trẻ sáng giá nào nếu họ có
thể đe dọa lợi ích của các công ty lớn nuôi sống các chính trị gia. Vance bắt
đầu hiểu rằng để có thể thay đổi bất cứ điều gì, đất nước cần phải tái cơ cấu
sâu sắc. Cùng lúc đó, Trump phải đối mặt với vấn đề này. Mặc dù Trump
đã trở thành tổng thống, nhưng giới tinh hoa ở Washington đã
bao vây ông ta cùng với đám người của họ và phá hoại mọi nỗ lực nhằm thay đổi
đáng kể bất cứ điều gì trong hệ thống. Trump bắt đầu hiểu rằng ông cần những
người cùng chí hướng để thực hiện cải cách.
Sau đó đến cuộc bầu cử tổng thống năm 2020, Trump thua do
gian lận. Vào ngày 6 tháng 1 năm 2021, những người ủng hộ ông đã xông vào Quốc
hội, nơi đang diễn ra buổi lễ xác nhận kết quả bầu cử. Vì điều này, chính quyền
Washington đã cáo buộc Trump cố gắng tổ chức một cuộc đảo chính. Cựu tổng thống
phải đối mặt với án tù chung thân vì tội nổi loạn.
Tuy nhiên, nhiều người Mỹ phẫn nộ trước những gì đang xảy ra
trong nước đã nhìn thấy vào thời điểm đó ở Trump một người thực sự có thể bắt
đầu những cải cách mang tính cách mạng ở nước này. Lúc đó, Vance cũng xem xét
lại thái độ của mình với Trump. Và ông đã làm một cử chỉ rất đẹp.
Vào thời điểm cựu tổng thống chịu áp lực lớn nhất, khi các
cộng sự cũ lần lượt bỏ rơi ông ta và Trump phải đối mặt với án tù trong những
ngày còn lại, Vance đã đến gặp Trump tại Mar-o-Lago, xin lỗi về quan điểm trước
đây của mình. “Tôi có thể sai về mọi thứ, và ông đã đúng,” Vance nói với cựu
tổng thống, những người chứng kiến cuộc gặp đó nhớ lại. Trump đánh giá cao cử
chỉ này. Và ông ấy ủng hộ việc Vance ứng cử vào Thượng viện.
LÀM THẾ NÀO ĐỂ TRỞ THÀNH PHÓ TỔNG THỐNG?
Khi vào Quốc hội, Vance rất nhanh chóng trở thành một trong
những “người theo chủ nghĩa Trump” nổi bật nhất - cánh mới của Đảng Cộng hòa,
kẻ thù chính không phải là Đảng Dân chủ mà chính là “đầm lầy Washington” ngăn
cản mọi thay đổi. Trong các bài phát biểu của mình, ông liên tục chỉ trích tình
trạng đang xấu đi của Mỹ, khi tuyên bố rằng nước Mỹ cần phải trải qua quá trình
"làm sạch “ toàn bộ hệ thống chính trị .
Khi Trump bắt đầu chiến dịch tranh cử tổng thống, Vance
nhanh chóng lọt vào danh sách ứng cử viên Phó Tổng thống. Tuy nhiên, việc ứng
cử của ông gặp phải rất nhiều đối thủ - chính vì sự không khoan nhượng của ông
khi xử thế với tầng lớp tinh hoa chóp bu. Trump được khuyên nên chọn một người
có thể hòa giải ông với giới tinh hoa, thay vì xa lánh họ hơn nữa. Báo chí
chính thống viết rằng Vance sẽ bị nhấn chìm trong chiến dịch tranh cử của Trump
vì Vance bị cáo buộc xa lánh “các cử tri độc lập”, vì ông ta là “một người theo
chủ nghĩa Trump thậm chí còn lớn hơn cả chính Trump”.
Tuy nhiên, cuối cùng Trump đã chọn ông làm phó tổng thống.
Nguyên nhân thứ nhất, lịch sử các mối quan hệ cá nhân đóng một vai trò nào đó.
Sau cuộc trò chuyện ở Mar-o-Lago, Vance bước vào vòng trong của Trump. Nguyên
nhân thứ hai, Vance kết bạn với con trai của Donald Trump tức Trump-Con, nhân
vật đã trở thành cố vấn đáng tin cậy của cha trong những năm gần đây, khi xử lý
nhiều vấn đề nhạy cảm. Các phương tiện truyền thông viết rằng Trump-Con đã
thuyết phục cha mình nhận Vance làm Phó Tổng thống - vì lòng trung thành và sẵn
sàng đi đến cùng.
Cuối cùng, nguyên nhân thứ ba là việc Vance ra ứng cử được
sự ủng hộ của các tỷ phú CNTT trong đoàn tùy tùng của Trump, những người đã tài
trợ cho chiến dịch tranh cử của Trump. Cả Musk và Thiel đều làm việc với Vance
và Vance còn là cấp dưới của Thiel. Đây là trang vàng trong tiểu sử của Vance.
Và thế là Vance, một người gốc ở khu ổ chuột Rust Belt, một
người Mỹ gốc (đồi )thực thụ, đã trở thành Phó Tổng thống Hoa Kỳ.
VANCE LÀM GÌ VỚI UCRAINE?
Những thăng trầm trong đời sống chính trị nội bộ của Mỹ rất
thú vị. Nhưng điều còn thú vị hơn nhiều là làm thế nào Vance có thể tác động
đến vấn đề nhức nhối nhất - cuộc khủng hoảng Ukraine. Và đây là tin tốt cho
nước Nga. Vance là cơn ác mộng sống đối với các chính trị gia Kiev.
“Tôi không quan tâm điều gì đang xảy ra với Ukraine” – Vance
tuyên bố ngay sau khi giao tranh Nga-Ucraine bắt đầu. Vance phản đối việc viện
trợ tiền bạc cho Ukraine, luôn ủng hộ các cuộc đàm phán và chỉ trích cả chính
quyền Ukraine lẫn chính quyền Biden.
“Chúng ta thực sự đã biến Ukraine thành một quốc gia lạc
hậu. Việc ấy không nên đánh giá quá cao. Mục đích của nó là gì? Là biến Ukraine
thành một đồng minh độc lập có thể đứng lên chống lại người Nga. Có đáng để chi
500 tỷ USD cho mục đích ấy không? Tôi không nghĩ điều đó là đúng” – Vance nói
trong một cuộc phỏng vấn. Ông còn nói trong một dịp khác: “Ý tưởng cho rằng
Ukraine có thể đẩy Nga trở lại biên giới năm 1991 là vô lý”.
Năm 2023, Vance cùng với 18 thành viên Đảng Cộng hòa đã ký
đơn kêu gọi Biden ngừng “viện trợ không giới hạn” cho Kyiv. Vance đe dọa sẽ
chặn các gói viện trợ trong tương lai trừ khi chúng gắn liền với chiến lược
chấm dứt xung đột càng nhanh càng tốt. Và khi Zelensky bay tới Hoa Kỳ vào năm
2023 để cầu xin Quốc hội Mỹ đừng bãi bỏ viện trợ cho Ukraine, Vance gọi bài
phát biểu của Zelensky trước các dân biểu Mỹ là “trò hề đáng xấu hổ nhất” trong
toàn bộ nhiệm kỳ của Vance tại Thượng viện.
“Ghê tởm” là cách một từ Vance hay lặp lại khi phát biểu với
Fox News về thái độ của mình đối với người đứng đầu chế độ Kyiv. Còn trong bài
phát biểu gần đây ở Munich, Vance chưa một lần đề cập đến Ukraine. Và tại cuộc
gặp với Zelensky, thay vì tăng cường sức mạnh cho Kiev, Vance đã thảo luận về
việc chuyển giao quyền khai thác khoáng sản của Ukraine cho các công ty Mỹ để
đổi lấy hỗ trợ quân sự.
Cho đến nay, Vance chỉ tham gia vào việc giải quyết Ukraine
theo hướng này. Trump không đưa ông vào danh sách các nhà đàm phán với Nga.
Nhưng khi được hỏi liệu ông có đến Moscow nếu cần thiết hay không, Vance trả
lời không do dự: “Tất nhiên!”.
TỔNG THỐNG MỸ TƯƠNG LAI?
Một tuần trước, khi Trump được hỏi liệu ông ta có coi Vance
là người kế nhiệm của mình vào năm 2028 hay không, Trump nói, không nên vội
vàng.
“Không, nhưng ông ấy rất có năng lực. Còn quá sớm, khi chúng
ta chỉ mới bắt đầu thôi. Nhưng cho đến nay ông ấy đang làm rất tốt”- Trump nói.
Tuy nhiên, nếu Vance trở thành người kế nhiệm Trump sau 4
năm nữa thì cũng sẽ không có gì đáng ngạc nhiên. Đây là một thực tế phổ biến ở
Mỹ, khi phó tổng thống ra tranh cử sau khi kết thúc hai nhiệm kỳ tổng thống của
ông chủ. Biden là phó tổng thống của Obama, George H. W. Bush là phó tổng thống
của Reagan. Vì vậy, Nga nên xem xét kỹ hơn Vance, người đã ném cơn mưa đá vào
các chính trị gia châu Âu ở Munich, bởi vì có lẽ trong 4 năm nữa, chính ông ta
sẽ là người quyết định toàn bộ cán cân quyền lực ở Washington.
TÔ HOÀNG
(Chuyển ngữ từ “Nhân chứng và Sư kiện”, Nga)
